Tien jaar na Fede Alvarez’ heerlijk sadistische remake van THE EVIL DEAD worden de fans van de franchise opnieuw gezegend door de horrorgoden, ditmaal met Lee Cronins EVIL DEAD RISE.
Locatie: een onbewoonbaar verklaard appartementsgebouw in de onderbuik van Los Angeles. De spelers: de onlangs gescheiden Ellie (Alyssa Sutherland) en haar kinderen Danny (Morgan Davies), Bridget (Gabrielle Echols) en Kassie (Nell Fisher), vergezeld door Ellies zus Beth (Lily Sullivan), het zwarte schaap van de familie, die haar rock-‘n’-roll-lifestyle moest opgeven toen ze erachter kwam dat ze zwanger was. Een disfunctionele en afstandelijke, maar liefhebbende familie. In de horror is er een lange traditie van het verstoren van de veiligheid die een familie zou moeten bieden, en ook EVIL DEAD RISE kent hierin geen genade. Al staat de EVIL DEAD-franchise nou niet bepaald bekend om de uitgesproken maatschappijkritiek, het zal geen toeval zijn dat deze film gemaakt werd in een tijd waarin de westerse maatschappij geplaagd wordt door recessies en een wooncrisis. We komen er al vroeg in de film achter dat Ellie en haar gezin hun huis uitgezet worden, waardoor onzekerheid binnen de familie ontstaat.
Net als in eerdere EVIL DEAD-films is ontsnappen praktisch onmogelijk. Uitgangen worden afgesloten zodra het kwaad wordt binnengelaten. De gevangenschap van Ellie en haar gezin door demonische entiteiten is te zien als metafoor voor het moderne gezin dat moet worstelen om rond te komen. Door de verlaten hut te vervangen door een appartementsgebouw en de boomtakken door liftkabels, creëert Cronin een wereld die wordt overschaduwd door een doordringend gevoel van claustrofobie. Veiligheid bestaat niet meer, de familie-eenheid begint af te brokkelen zodra de beschermende matriarch Ellie als eerste bezeten wordt door de demonen. Naarmate de bezetenheid grip op haar krijgt, verandert ze in een verwrongen versie van de archetypische moeder – ze noemt haar kinderen ‘titty-sucking parasites’ met een gruwelijke grijns die Heath Ledgers Joker niet zou misstaan.
Wat volgt is een chaotische nachtmerrie vol kindermishandeling en aan absurd grenzend geweld. Huis-, tuin- en keukengerei wordt ingezet als wapen (ik zal nooit meer op dezelfde manier naar een rasp kunnen kijken) en Kassie’s ‘Staffanie’ zal ongetwijfeld een nieuwe fanfavoriet worden. Ellie probeert haar eigen kinderen om te brengen terwijl de moeder in haar bij vlagen nog naar boven komt en smeekt gestopt te worden. De horror is effectief en wreed. Bestaat er iets verontrustender en gruwelijker dan een moeder die haar eigen kinderen vermoordt?
De dynamiek van moeders, kinderen en zussen is een flinke afwijking van de gebruikelijke EVIL DEAD-personages. De misogynie uit eerdere afleveringen komt in Cronins script niet voor. Sutherland en Sullivan bewijzen zich als toekomstige scream queens. En hoewel ze wreed geweld te verduren krijgen, wordt verkrachting (al dan niet door bomen) hier niet gebruikt als schokeffect. De focus ligt meer op hun relatie tot elkaar, tot de kinderen, en in het geval van Beth, als laatste overblijver in het gevecht om te overleven – de nieuwe Ash. Een onverwachte diepere laag in het verhaal is dat Ellie’s bezetenheid gezien kan worden als een manifestatie van Beths angsten rondom het moederschap.
Uiteraard kunnen we Emily Brontë’s Wuthering Heights niet uitvlakken als een subtiel, maar cruciaal verhaalelement. De verwijzing naar het boek duikt voor de eerste keer op als de bezeten Jessica (Anna-Maree Thomas) het citaat ‘The intense horror of nightmare came over me: I tried to draw back my arm, but the hand clung to it, and a most melancholy voice sobbed, “Let me in—let me in!”’ tot een kwaadaardige en gestoorde monoloog verdraait. ‘Let me in’ wordt het refrein van de demonen in hun verlangen mensen te bezitten, en van de Deadite-Ellie als ze probeert in te breken appartement. Maar daaronder ligt het gotische feminisme van Brontë’s verhaal – waarin Catherine zowel zelf demonisch is, door haar transformatie om tegen haar natuur in een huishoudelijke rol te vervullen, alsook het slachtoffer van een demonische minnaar die probeert door middel van zijn gewelddadige passie bezit van haar te nemen. Dit samenspel van feminisme en bezetenheid, waarbij de bezetenheid als middel gebruikt wordt om een verhaal over bredere kwesties te vertellen, sluit nauw aan bij Brontë’s eigen verkenning van de vrouwelijke ervaring door middel van gotische stijlfiguren.
Liefhebbers van splatter en gore, wees niet bevreesd! Naast alle diepere lagen heeft EVIL DEAD RISE ook zeker niet bezuinigd op het bloed. De film komt wat narigheid betreft een beetje traag op gang, maar wordt geleidelijk aan steeds bloederiger tot onze hoofdpersonages er letterlijk in zwemmen. De geweldige special effects staan garant voor misselijkmakend extreem geweld en zwarte humor. Er is een heerlijke scène met een oog, en het prachtige moment dat Kassie, bij het zien van het verminkte gezicht van haar moeder, opmerkt: ‘You don’t look so good, Mom.’ Met een hoge bodycount spreekt het voor Cronins inventieve regie dat elke scène nog bloederiger is dan die daarvoor. Telkens overtreft hij zichzelf in de heerlijk absurde martelingen die mensen moeten ondergaan: denk kotsparasieten en bloederige gal, kauwen op glas, doorboord worden met allerhande objecten, ga zo maar door.
Met zijn knipogen naar de originele films, de dramatische entree van de beroemde kettingzaag, een luide ‘Dead by dawn! Dead by dawn!’-roep en de razende cameravoering door het oog van een kwade entiteit die door Sam Raimi in het eerste deel gebruikt werd, is EVIL DEAD RISE een evenwichtige combinatie van de serieuze toon van de remake uit 2013 en de luchtigheid van EVIL DEAD II (1987). Zowel oude fans als nieuwkomers zullen een film zien die binnen de grenzen van een EVIL DEAD-verhaal toch effectief is als een op zichzelf staand werk. Hij kan traumatiseren, misselijk maken, amuseren en aan het denken zitten. Kortom, EVIL DEAD RISE is een verdomd goede film.
Distributie: Warner Bros. (20 april) Copyright Teresa Elizabeth Lobos. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 20 april 2023
