Wie door de woestijn van Saoedi-Arabië rijdt komt vanzelf uit bij Shanghai, zoals bekend een door uitgestrekte zandvlaktes omringde metropool waar diverse talen door elkaar worden gesproken. Welkom in de toekomst van CODE 46, Michael Winterbottoms versie van George Orwells 1984.
Tim Robbins speelt een rechercheur die van Seattle naar Shanghai reist om een pasjesfraude te onderzoeken. Identiteitspapieren zijn een kostbaar bezit in deze strikt gereguleerde maatschappij, waar de ‘haves’ in steden wonen en de ‘have nots’ als nomaden daarbuiten. Het klonen van mensen heeft inmiddels zo’n hoge vlucht genomen dat volslagen onbekenden familie van elkaar kunnen zijn en een speciale wet (‘Code 46’) er op moet toezien dat stellen met vergelijkbaar DNA geen kinderen zullen produceren. Robbins ontdekt wie er verantwoordelijk is voor de fraude, maar wordt verliefd op de jonge vrouw in kwestie (Morton), waarna hij de wet overtreedt en zich diep in de nesten werkt. CODE 46 is sciencefiction waarin special effects ontbreken en de vervreemdende decors op bestaande lokaties werden gevonden, zoals hotels en luchthavens. Winterbottom creëert door suggestieve montage een ‘global village’ waarin de aarde niet meer in landen en volken is verdeeld, maar in steden en alles wat daar buiten ligt. Heel anders dan de onze ziet deze futuristische wereld er overigens niet uit, al maken de personages in een omgeving van staal, glas en neonlicht wel een ontheemde indruk, een beetje zoals Scarlett Johansson en Bill Murray in LOST IN TRANSLATION. De sciencefiction zit ‘m dus voornamelijk in ideeën die niet per se zichtbaar hoeven te worden gemaakt. Naast het gegeven van de op grote schaal gekloonde mens, is er sprake van kunstmatig toegediende virussen die de drager in staat stellen gedachten te lezen of ineens een vreemde taal te spreken. Daarnaast behoudt de overheid zich het recht voor het geheugen te wissen van mensen die uit de pas lopen. De vraag is natuurlijk of de verboden liefde van Robbins en Morton, in de context van deze harteloze Big Brother-maatschappij, een tragisch verhaal oplevert. De reus Robbins en de altijd wat stoned uit haar ogen kijkende Morton lijken, zelfs wanneer ze vrijen, in aparte werelden te leven. Zoals Winterbottom de Arabische woestijn en de Chinese metropool met een simpele beeldovergang aan elkaar laat grenzen, zo heeft hij kennelijk ook zijn twee hoofdrolspelers aan elkaar willen koppelen. Maar in hun geval is de fusie mislukt, en daarmee de film. ** Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #66, p30.
