NEDERHORROR | Op vrijdag 12 april te zien tijdens het Imagine Filmfestival: FRANKENSTEIN’S ARMY. Tenminste, als je kaartjes hebt voor de Zombots, want de voorstelling is inmiddels uitverkocht. Voor wie er niet meer inkomt: hier is het Schokkend Nieuws marathon-interview met regisseur Richard Raaphorst.
De voorstelling, vrijdag 12 april 19.15 uur in EYE, wordt voorafgegaan door een gesprek met Richard Raaphorst en special effects supervisor Rogier Samuels van Unreal FX. SN-hoofdredacteur Barend de Voogd praat met ze over de film aan de hand van een paar fragmenten achter de schermen van FRANKENSTEIN’S ARMY en enkele originele props van Samuels. Hier is het lange, eerder in delen gepubliceerde interview met Richard.
Richard Raaphorst (Rotterdam, 1971) studeerde aan de kunstacademie en maakte in 1995 zijn eerste korte horrorfilm ZOMBI 1: volledig in de stijl van de Italiaanse zombiefilm, inclusief slechte dubbing en knipogen naar Lucio Fulci. Raaphorst werkte vervolgens vele jaren als storyboard artist, conceptual artist en title designer van zulke uiteenlopende films als Jackie Chan’s WHO AM I, BEYOND RE-ANIMATOR,SL8N8, ZWARTBOEK en WIT LICHT. De laatste jaren schreef Schokkend Nieuws vaak over hem, bijvoorbeeld naar aanleiding van het nooit voltooide WORST CASE SCENARIO, de korte filmpjes POPO en THE ROCKETEER of zijn kortstondige betrokkenheid bij House of Netherhorror, het initiatief van producenten Jan Doense en Herman Slagter. Opeens, met de release van FRANKENSTEIN’S ARMY, zit zijn carrière in een stroomversnelling.
Waarom lukt het nu opeens wel?
‘Omdat ik me niet langer afhankelijk opstel. Weet je, je bent het zo gewend: als je een film wilt maken, dan ga je naar één van de partijen waar je vertrouwen in stelt – een producent, een fonds enzovoort – en zíj gaan je dan helpen. Op dat moment maak je al de fout je afhankelijk op te stellen. Je moet juist ondernemend blijven. Jíj bent degene die deze film wil maken, dus ben jíj degene die aan de slag moet. Op een gegeven moment viel dat kwartje. Ik ben toen een stappenplan gaan maken en dat heb ik punt voor punt uitgevoerd. Dan kan het natuurlijk nog steeds misgaan, maar: it’s only up to me. ‘
In je korte film ZOMBI 1 uit 1995 liepen al nazizombies rond.
‘Klopt. Het nazisme is voor mij de ultieme vorm van kwaad. Dat is het archetype. Het is ook zo eng omdat het een bepaalde uitstraling heeft. Mijn kostuum-ontwerper wist dondersgoed dat hij ze een bepaald charisma moest geven. Die combinatie vind ik zó verontrustend. Dat ligt bij mij op dezelfde lijn als gruwelijke horror. Nazi’s zijn nog wat erger, maar nazi’s en zombies – dat langzaam wegrottende vlees – dat zijn voor mij twee ultieme angsten.’
Nazihorrorfilms is inmiddels een subgenre op zich geworden. Omdat WCS vastliep, gingen opeens films als DEAD SNOW, OUTPOST en IRON SKY ermee aan de haal.
‘Ik vind er een paar heel erg grappig, maar het is jammer dat het bij de gimmick is gebleven. Zelf heb ik geprobeerd het te doen vanuit een psychologisch inzicht. Ik heb vooraf besloten: dit wordt een character movie. Iedere Russische soldaat, maar ook ieder monster, moet uniek zijn. De nazi’s of de gimmick zijn niet het onderwerp. Het gaat vooral over mensen die afdalen in de waanzin van de oorlog. En oorlog is chaotisch, ik heb er bewust voor gekozen het zo in beeld te brengen. De ultieme waanzin vinden we uiteindelijk bij de dokter die niet eens een overtuigde nazi is, maar een opportunistische klusjesman. Zo zit oorlog in elkaar.’
Je gaat daar heel ver in. Het eerste wat je ziet zijn die Russische soldaten, waaronder de held van het verhaal, die plunderend en verkrachtend door het land trekken.
‘Maar dat is de realiteit. Dat ontkennen zou behoorlijk hypocriet zijn. Echt ziek.’
Ben je niet bang je publiek te verliezen?
‘Nee. Daar heb ik geen moment over nagedacht. Mijn filosofie is: zorg nou maar dat je oorspronkelijk blijft. Het publiek vindt het wel. Het publiek op gaan zoeken? Een target audience? Dat is allemaal bullshit.’
Waarom heb je gekozen voor fake found footage?
‘Om de kijker tot personage te maken. Ik wilde heel graag dat de kijker meedoet. Het interessante is dat het om een oorlogssituatie gaat, waarin je dus medeplichtig wordt. Je kijkt door de ogen van iemand die heel corrupt is. Maar omdat hij toch de hoofdrolspeler is, hoop je dat hij gaat winnen.’
Zelfs als je ziet dat hij de zakken van een lijk doorzoekt.
‘Dat is oorlog. Of je een Duitser of een Rus bent; het hangt er maar net vanaf waar je geboren bent. Ik ga niet zeggen wie goed of slecht is. Ik heb bewust gekozen voor een zo puur mogelijk standpunt.’
Maar wel heel pessimistisch
‘Ja, het is heel pessimistisch.’
Al moest ik dan weer wel ontzettend lachen om de oplossing die Victor (Karel Roden) daarvoor uiteindelijk in petto heeft!
‘Haha! Dat is toch logisch? Je naait ze gewoon aan elkaar!’
Victor heeft een vage connectie met Frankenstein, hij is een verre achterneef of zo. Wat is jouw band met het boek van Mary Shelley?
‘Ik heb het boek gelezen, en dat vond ik vrij saai. Maar het uitgangspunt is mooi, zo alchemistisch. Een monster. Dat vierkante hoofd. Dat is het voor mij: het mechanische vermengd met het organische. Dat vind ik afschrikwekkend en tegelijkertijd fascinerend. Zo is het idee eigenlijk geboren. Er is een dorpje in Duitsland dat écht Frankenstein heet. Er zijn dingen gebeurd, waaruit je zou kunnen afleiden dat er een dokter is geweest die werkelijk dacht dat je dit kan doen. En dát heb ik als uitgangspunt genomen. Mary Shelley heeft het ook maar gejat.’
Wat heb je Karel Roden voor aanwijzingen gegeven over zijn personage?
‘Victor was vrij lang een onduidelijk personage omdat we lang moesten zoeken naar een goede acteur. Als je eenmaal een acteur hebt, dan vouw je als het ware het personage om hem heen. Je kunt ook een acteur als te veel rauw deeg in een mal proppen, maar dat werkt niet. Karel Roden en ik zijn samen gaan verkennen: wat voor soort kerel is het? Is het een waanzinnige dokter zoals we die kennen en verwachten, of is het meer een soort automonteur? Een man die een beetje Zombots in elkaar zet, als een klusjesman? Dat vond ik eigenlijk veel toffer. Dat is iets wat ik nog nooit eerder heb gezien. Op een gegeven moment ga je elkaar voeden met ideeën. Dan gaat het heel snel heen en weer. Karel is iemand die voortdurend opbelt met nieuwe ideeën. Of het nou de nazi’s zijn of de Russen: het zal Victor worst wezen. Als hij maar zijn ding kan doen. Daar zit ook een soort ironie in. Dit is ook geen film die je heel erg serieus moet nemen. Ik dacht: dat kan ik ook goedmaken door op het einde dat archetype van Frankenstein een beetje op de hak te nemen.’
Ik ben in maart 2012 op de set geweest in Tsjechië. Je had maar een beperkt aantal draaidagen, ongetwijfeld lopen de spanningen dan wel eens op.
(Kijkt moeilijk. Aarzelt. Lacht) ‘Kijk, je hebt zoveel gedreven mensen bij elkaar. Dat leidt natuurlijk wel eens tot aanvaringen, maar iedereen was gepassioneerd voor de film. We hadden wel onze battles, maar die hielpen de film vooruit. Ik heb met zoveel plezier gewerkt daar. Zoveel creatieve geesten. Ik mis het. Echt. De Amerikaanse producenten en de Tsjechische crew, dat zijn mensen die dezelfde taal spreken. Die hoef je niet alles uit te leggen. In Nederland moet alles eerst kloppen. Daar is dat niet. Je bent veel vrijer. Mensen durven dingen aan te nemen op basis van intuïtie.”
Het viel me ook op dat overal jouw schetsen hingen. ‘De Bijbel’ noemden de mensen van Unreal FX dat.
‘Dat boekwerkje is maar tien procent van alles wat ik getekend heb. Als ik die hyperfocus eenmaal in ga en ik ben op dreef, dan gaat het maar door. Het ene ontwerp leidt tot het andere. Je ziet steeds meer mogelijkheden. Ik heb het met Rogier [Samuels, Special Effects Supervisor van Unreal FX – red] voortdurend gehad over de beperkingen en de mogelijkheden. Ik wilde niks digitaal doen. We zijn heel erg ver gegaan. Ik vroeg: kan dat, een kerel met een propellorhoofd? Is dat te doen? Dan maak ik eerst een ontwerp dat niet kan, en dan is er overleg heen en weer, net zolang tot er een ontwerp is dat wél kan. En dat wérkt. En dat we uiteindelijk ook in de fik hebben gestoken. Het is een hele hechte samenwerking. We zijn helemaal vergroeid.’
Zijn er ook Zombots die je uiteindelijk niet hebt kunnen realiseren?
‘Ja. Mijn hele computer zit vol met schetsen.’
Je houdt dus genoeg over voor een sequel?
‘Ja, maar daar ga ik deze schetsen niet voor gebruiken. Als we voor een sequel gaan – en ik heb daar een concreet idee over – dan wordt alles opnieuw bedacht. Deze ontwerpen horen bij deze film. Gaan we een nieuw tijdperk in – bijvoorbeeld… (lacht geheimzinnig)… de Koude Oorlog – dan komen er nieuwe ontwerpen die passen bij de technologie van die tijd.’
Wist je eigenlijk, dat er al een rip-off is, ARMY OF FRANKENSTEINS?
‘Dat heb ik gehoord, ja. Fucking hell. Dat is te gek! Ik kan niet wachten tot-ie uitkomt!’
Nog voordat FRANKENSTEIN’S ARMY in première ging, was al bekend dat je een nieuw project hebt.
‘PARIS I’LL KILL YOU. Dat is echt een monsterklus.’
Wat is jouw rol daarin? Ik weet dat het een omnibusfilm wordt en dat onder meer Joe Dante, Xavier Gens en Timo Vuorensola (IRON SKY) een verhaaldeel gaan regisseren.
‘Ik regisseer zelf ook één van de vignetten. Dat hebben we expres niet op IMDb gezet. Verder doe ik alle designs, creature designs, storyboards, key-art en pre-productie supervisie. ‘
Vertel eerst eens over jouw segment?
‘Dat gaat over een Feral Child, een wolvenkind zeg maar. Alleen wordt dit kind helemaal opgevoed door de rioolratten van Parijs. Ik schrijf eraan mee en zal het ook gaan regisseren. Waarschijnlijk wordt het eerste verhaal van PARIS I’LL KILL YOU pas in april geschoten. Ik zit nu nog midden in de storyboards. Ik doe de storyboards voor de hele film. Duizenden en duizenden pagina’s. Echt ploeteren.’
Alle verhalen spelen zich af in een post-apocalyptisch Parijs heb ik begrepen.
Ja, ik ga Parijs helemaal opnieuw vormgeven. Weer alleen praktische effecten, we gaan terug naar de klassieke setbouw. Ik heb een nieuw concept bedacht. Dat begint bij het Plan Voisin (een stadsvernieuwingsplan van de beroemde Franse architect Le Corbusier – red.). Men stelde in 1925 voor om het hele centrum van Parijs plat te gooien en er prachtige wolkenkrabbers neer te zetten. Er zijn maquettes van. Dat is toen niet uitgevoerd. Mijn idee is nu: wat als ze wél aan de uitvoering waren begonnen, maar halverwege moesten stoppen vanwege geldproblemen? Dan heb je dus een Parijs als een soort woestenij, met gigantische zuilen die gebouwen hadden moeten worden. En dáár zet ik de tijd stil. Het hele decor van PARIS I’LL KILL YOU begint vanuit dat principe, vanuit die alternatieve geschiedenis. Ik ben nu heel Parijs aan het reconstrueren.’
(Raaphorst grijpt in zijn tas en haalt een stadsplattegrond van Parijs tevoorschijn)
‘Die heb ik altijd bij me, zodat ik alle straten kan bestuderen. Ik ben heel Parijs uit mijn hoofd aan het leren. Ieder verhaal in PARIS I’LL KILL YOU krijgt straks zijn eigen locatie en ik zorg ervoor dat die wereld helemaal klopt. Daar kom de Eiffeltoren, daar komt de zon op, daar is de Arc de Triomphe… alleen is alles nu wel verbasterd, afgebrokkeld, alles is vergroeid met andere bouwsels van andere generaties. Het wordt te gek. Al die andere regisseurs komen straks hun deel van het verhaal doen en ik geef ze een wereldje… Ik heb de wetten gecreëerd. Succes ermee!’
Dit is echt jouw grote moment. Je hebt nu de belangstelling van veel producenten, kansen…
‘En ik grijp ze. Ik heb nu vijf projecten in mijn portfolio zitten, waarvan er drie al erg ver ontwikkeld zijn.
Op jouw website worden genoemd HIGGS, CHILDREN OF THE MOOR en FUNGUS.
‘Ja, en er is ook nog PROFUNDIS, maar ik wil over die films niets verklappen. Niet on the record. CHILDREN OF THE MOOR is het verst gevorderd.’
Dat was jouw aandeel in de slate van vier films van House of Netherhorror, voordat je je begin 2011 daaruit terugtrok. KINDEREN VAN HET VEEN heette het toen nog en het eerste scenario beloofde een tamelijk hallucinante film (zie art-work onderaan). Er komt dus een doorstart?
‘Ja, nu ik een eigen agent heb, ICM in Los Angeles, heb ik opeens heel veel nieuwe contacten. Mijn vrouw, Minja Hagen, heeft het scenario flink herschreven. We zijn nu aan het kijken hoe we de film op een hoger plan kunnen trekken.´
En verder? Ga je Roel Reiné of Matthijs van Heijningen achterna? De VS?
‘Ik ben zelfs nog nooit in de VS geweest! Dat doe ik alleen als het echt nodig is. Ik wil niet bij mijn gezin weg en ik ambieer Hollywood ook niet. Ik pas niet daarin. Ik moet mezelf blijven en mijn eigen projecten voeden op de manier zoals ik dat doe. En zoals dat nu gaat, is dat wereldwijd. PARIS I’LL KILL YOU is een Duits-Engelse productie. De Tsjechen die aan FRANKENSTEIN’S ARMY hebben meegewerkt, doen daar trouwens ook weer aan mee. De mensen die me helpen met DE PROFUNDIS zitten ook in Berlijn. Dus wat moet ik in Amerika? ‘
Schokkend Nieuws volgt Imagine 2013 van 8 t/m 17 april!
8/4: Imagine van start!
