TIGF | De afgelopen week zag de terugkeer, en het zogenaamde einde, van een horrorlegende. Michael Myers is voor de allerlaatste keer te zien in een nieuwe HALLOWEEN film, dit keer dan echt, wordt gezegd. Ik was net als veel anderen geen fan van David Gordon Greens meest recente project, maar de film heeft me wel aan het denken gezet. Hebben horrorfilms iets te vertellen over de samenleving? Absoluut. Maar wordt er niet te veel verteld?
Er wordt steeds vaker geschreven over ‘bewuste’ horrorfilms, films die sociale thema’s aankaarten en politieke kleur bekennen. Dat dit een nieuw fenomeen zou zijn is een belachelijk idee, net zo dom als de Twitteraars die zaten te zeiken over CANDYMAN (2021): waarom moeten we het nou over racisme hebben, kunnen we niet gewoon een normale horrorfilm zonder sociaal commentaar kijken, zoals de originele CANDYMAN? Horror is altijd een genre geweest dat de maatschappij reflecteert, waar monsters metafoor staan voor onze gezamenlijke angsten. HALLOWEEN (1978) kan bijvoorbeeld worden gelezen als een verhaal over de xenofobie van een gesloten gemeenschap. Wat als er een mysterieus figuur waar we niks van weten en die niet kan worden begrepen onze idyllische woonwijk binnendringt? Horror sinds het begin van het genre kan worden geïnterpreteerd door een politieke, sociale of religieuze lens, dus het idee dat er ineens een heleboel films zijn verschenen die wat te zeggen hebben slaat nergens op. Toch is er wel een bepaalde trend gaande die kan verklaren waarom je dit argument vaak ziet. Horrorfilms zijn steeds uitdrukkelijker ideologisch. De oorspronkelijke TEXAS CHAIN SAW MASSACRE uit 1974 kan worden gelezen als een metafoor voor de Vietnamoorlog, of een verhaal over de plekken in het Amerikaanse Heartland die economisch zijn achtergebleven. De film was een van de onderwerpen in Carol Clovers invloedrijke boek Men, Women and Chainsaws. Maar de plot van de film is niet uitdrukkelijk politiek; pa Sawyer steekt geen tirade af tegen het beleid van Nixons economie aan de eettafel.
Contrasteer dit met de nieuwste TEXAS CHAINSAW MASSACRE die dit jaar op Netflix uitkwam. De film bevat een scène waar een zwart personage beledigd reageert wanneer hij een Zuidelijke strijdvlag ziet hangen, terwijl de oudere dame wiens huis het is stelt dat ze de vlag enkel vanuit sentimentele redenen laat staan, en niet als politiek standpunt. Deze scène verwijst op een nogal onhandige manier naar ditzelfde debat dat al decennia in Amerika wordt gevoerd. Dit soort momenten zijn overal te vinden in hedendaagse horror, van de hilarische podcastruzie in BODIES BODIES BODIES, de pillenverslaving in HELLRAISER, tot de niet zo subtiele titel en thema’s van het desastreuze THEY/THEM. HALLOWEEN ENDS is misschien niet zo uitgesproken politiek als de voorgaande films, maar heeft misschien wel wat te zeggen waarom filmmakers steeds minder subtiel met deze onderwerpen omgaan. Na de gebeurtenissen van HALLOWEEN KILLS (ook al niet de meest subtiele film) opent ENDS met een monoloog van Laurie Strode. Ze vertelt dat sinds de laatste moordpartij van Michael Meyers er een misantropische sfeer in Haddonfield hangt. Mensen zijn achterdochtig, wantrouwen elkaar en wenden zich snel tot geweld. De paranoia tegenover de indringer die Michael Myers in de jaren zeventig moest zijn is nu naar binnen gekeerd, de inwoners van dit vredige dorpje vertrouwen elkaar niet meer. Zonder al te veel te verklappen kan ik zeggen dat HALLOWEEN ENDS inderdaad een zeer naargeestige film is, met verschillende kampen die nauwelijks normaal met elkaar kunnen communiceren. Misschien kunnen sommige lezers zich nog herinneren dat regisseur David Gordon Green vorig jaar vertelde dat zijn slot voor de HALLOWEEN-reeks thema’s zoals de coronapandemie en voormalig president Donald Trump zou aankaarten. Gedurende afgelopen jaar moet hij zich toch hebben bedacht, want er is geen mondkapje of Trumpsticker in de film te bekennen. Er is wel een complotdenker, al is zijn rol in het verhaal verwaarloosbaar. Maar ik vermoed dat de sfeer van de film wel door de actualiteit is beïnvloed. Haddonfield is net als Amerika en veel van de westerse wereld gepolariseerd, niemand vertrouwt elkaar meer vanwege hun opvattingen en relaties. Personages die zich scharen achter de nieuwe hoofdrolspeler Corey worden achterdochtig behandeld. HALLOWEEN ENDS gaat over een samenleving waar mensen in hokjes worden geplaatst. Het is een beetje oppervlakkig, maar Amerika wordt steeds vaker gezien als een land dat bestaat uit twee kanten die elkaar niet kunnen uitstaan. En mensen die zich niet kunnen vinden in de binaire keuze tussen de democraten en trumpiaans republikanisme worden gedwongen zich te positioneren. Want wie geen kleur bekent kan wel eens aan de foute kant toebehoren.
De onhandige metaforen en uitgesproken statements die steeds vaker verschijnen in horror kunnen hiermee te maken hebben. Want je wilt niet dat de ‘foute’ mensen van je kunst genieten. Kijk maar naar dit artikel over Robert Eggers’ THE NORTHMAN, waar Steve Rose de film neersabelde omdat deze niet expliciet anti-white supremacy was. Neonazi’s en racistische Odin-aanhangers zouden wel van deze film kunnen genieten, dus daarom is-ie slecht. Ruimte voor nuance en eigen interpretatie is er niet. Maar aan de andere kant wil je ook niet in zo’n situatie belanden, zoals wat er gebeurde met THEY LIVE. In 2017 moest John Carpenter op zijn Twitteraccount benadrukken dat de film gaat over yuppies en kapitalisme, en nÃet over een zionistisch complot. Neonazi’s waren met de film aan de haal gegaan en stelde dat de centrale metafoor in THEY LIVE ging over kwaadaardige joden.
Is hier een weg uit te vinden? Voorlopig niet, omdat de polarisatie steeds heviger wordt en de bevolking steeds minder daadwerkelijke politieke macht heeft, wordt cultuur en media steeds vaker gebruikt als een megafoon om je gevoelens en frustraties te uiten. En dat resulteert vaak in vrij oppervlakkige kunst, die niet al te lang meegaat. Je kunt zeggen wat je wilt van HALLOWEEN ENDS, BODIES BODIES BODIES en TEXAS CHAINSAW MASSACRE (2022), maar deze films zullen over drie jaar gedateerd overkomen, terwijl je THEY LIVE en HALLOWEEN nog altijd kunt aanzetten.
Alvast een fijn weekend!
