Wanneer aan het einde van de jaren dertig piloot Streeter (Mason) en een inspecteur van de Great Lakes Navigation Commission uit hun watervliegtuig stappen op een rotseilandje in Lake Michigan, weten ze wat ze op Thunder Rock zullen aantreffen: een nauwkeurig bijgehouden logboek van het uitstekend functionerende Rocklight (zijnde een vuurtoren in zee of, zoals hier, in een meer) en Streeters oude strijdmakker, de teruggetrokken vuurtorenwachter David Charleston (Redgrave).
Charleston, zo leren we, heeft gedurende de jaren dertig met talloze krantenartikelen, een boek en bijeenkomsten vergeefs getracht om mensen van het fascistische gevaar in Duitsland en Italië te doordringen en zich hier op deze solitaire plek ontgoocheld van de wereld afgekeerd. Iedere avond ontsteekt hij het vuur achter de imposante Fresnel-lens, noteert handelingen en weersomstandigheden in het logboek en staart vervolgens naar de lichtbundel die met metronome regelmaat over de golven glijdt. Wat niemand weet, is dat Charleston iedere dag na zonsondergang bezoek krijgt van de kapitein van het in 1849 in een noordwesterstorm vergane immigrantenschip Land O’Lakes en van een aantal van diens passagiers uit Europa. Met hen voert hij een dialoog over niets minder dan het lot van de wereld en de wilskracht van het individu. Dat wil zeggen: de fantomen zijn Charlestons extrapolaties van de namen op een herinneringsplaquette in de vuurtoren, fantomen die zich echter gaandeweg aan zijn defaitisme ontworstelen en hem uiteindelijk dwingen om zijn zelfgekozen isolement te heroverwegen. In compacte en bijna Dickensiaanse scènes voert regisseur Roy Boulting (1913-2001) zijn antiheld-zonder-hoop naar de voorgeschiedenissen van de verdronken passagiers, die ieder onder druk, uit bittere armoede of capitulatie voor onrecht hun land waren ontvlucht om in de Nieuwe Wereld een tweede leven te vinden. De allegorische theaterstukverfilming THUNDER ROCK heeft voor veel hedendaagse kijkers, gewend aan dagelijkse staccato journaalbeelden waarin iedere minimale vooruitgang van de mensheid met maximaal bloedvergieten lijkt te worden gelogenstraft, wellicht de werking van een weinig filmisch en naïef traktaat. In de semi-fantastische sfeer van een vuurtoren bevolkt met ‘geesten van de geest’ sprankelt de film echter van een warm humanisme en een grote Churchilliaanse strijdvaardigheid die nooit bot is of oproept tot kritiekloze heroïek. Progressief is ook de kijk op het gebruik van vroeg-anaesthetische middelen, op het arbeidersmilieu en vrouwenrechten – allemaal thema’s die op een niet-pamflettistische wijze in de verschillende persoonsgeschiedenissen zijn verwerkt. Ondertussen ligt in de geweldige dialogen steeds het besef van de sterfelijkheid der mensen. Want, zoals de robuuste kapitein Joshua (Currie) het bij zijn entrée in de film uitdrukt: It’s hard bein’ reminded that we’re such flesh and blood that can disappear like the mists in the mornin’. Aye, captain. De transfer op deze Britse dvd (met niet-doorzapbare trailers) laat gezien de gevorderde leeftijd van het materiaal nauwelijks te wensen over. De soms spookachtig stemmige zwartwitfotografie van Mutz Greenbaum (overigens geassisteerd door latere stercameraman Jack Hildyard) staat er mooi op en ook het monogeluid is helder. Een kleine vondst voor de cinefiel wiens klassiekers best in zwart-wit mogen zijn. OLIVER KERKDIJK FILM ••• / GEEN EXTRA’S Copyright 2003 Oliver Kerkdijk. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #60, p46.
