Midden jaren zeventig bleken herhalingen van oude Star Trek-afleveringen zo populair bij een vooral jong publiek dat Paramount besloot een nieuwe serie te lanceren, Star Trek: Phase II. Het script van de beoogde pilot leende zich echter beter voor een speelfilm. Aan veteraan Robert Wise (WEST SIDE STORY, THE ANDROMEDA STRAIN) de taak om van STAR TREK: THE MOTION PICTURE Paramounts antwoord op STAR WARS te maken, en een beetje snel graag.
Te snel, zou blijken. Vooral de complexe trucageshots die Wise op de bordjes van Douglas Trumbull en John Dykstra had gelegd zorgden voor vertragingen en een kostenoverschrijding die het oorpronkelijke budget van twintig miljoen dollar zou verdubbelen. De film die op 6 december 1979 in première ging was feitelijk niet af. Wise haalde op de dag van de première de eerste print persoonlijk op uit het laboratorium om hem naar het theater te brengen. .Kennelijk heeft dit Robert Wise altijd dwars gezeten, want een paar jaar geleden benaderde de inmiddels hoogbejaarde filmer Paramount met het verzoek om de film alsnog af te mogen maken. Dat verzoek werd meer dan ruimhartig ingewilligd. Wise kreeg een team van specialisten tot zijn beschikking, die zich bogen over het verbeteren van geluidsmix, trucageshots en achtergronden. Vooral de finale, waarin de Enterprise contact maakt met het mysterieuze V’Ger krachtveld, kreeg een facelift. .Ondanks het feit dat Wise hier en daar wat coupures heeft gemaakt, duurt de nieuwe versie van STAR TREK: THE MOTION PICTURE in totaal vier minuten langer. Niet iedereen zal dat een verbetering vinden, want de film was al bij uitkomst berucht om zijn traagheid. Exemplarisch is de scène waarin Captain Kirk zijn Enterprise na jaren weer terugziet in het ruimtedok waar het toestel wordt verbouwd. Minutenlang duurt de toenadering van kapitein en schip, en Wise lijkt maar niet genoeg te krijgen van de tracking shots langs het prachtige model van de Enterprise. Later zou de franchise films opleveren, die het tempo en humor van de tv-serie meer benaderden, zodat Wise’s film een vreemde eend in de bijt is gebleven. Persoonlijk vind ik dat hij er als enige in geslaagd is het geesteskind van Gene Roddenberry enige grandeur te geven. Niet STAR WARS maar 2001: A SPACE ODYSSEY was Wise’s referentiekader. Alleen al de minutenlange ouverture waarmee de film begint doet de kijker beseffen dat hier een filmmaker van de oude school bezig is geweest. .De zorg waarmee Wise en zijn team de restauratie ter hand hebben genomen is ook af te zien aan de rest van deze dvd-editie. De eerste schijf bevat de film plus commentaar van zowel Wise als Trumbull, Dykstra en componist Jerry Goldsmith. Opvallend is hoe feilloos de 87-jarige Wise anekdotes en namen uit zijn geheugen weet op te diepen. De tweede bevat een schat aan extra’s. Er zijn aparte documentaires over de aanloop, de creatie en de restauratie van STAR TREK: THE MOTION PICTURE. Hieruit blijkt hoezeer Wise de toevoegingen in de geest van de originele film wilde houden. Hij baseerde zich op de oorspronkelijke storyboards, en voegde zelfs stof en ‘korrels’ toe om de nieuwe gedeelten naadloos te laten samenvallen met de oude. En wie toch nog even de oude en nieuwe versie wil vergelijken: alle oorspronkelijke scènes zijn in een apart menu toegevoegd. Eigenlijk is het doodzonde dat deze director’s edition niet vergezeld gaat van een bioscooprelease. FILM ***1/2 / EXTRA’S **** Copyright Mark van den Tempel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #55, p44.
