‘Fuck this planet’, luidt het eindoordeel dat astronaut Robby (Kilmer) velt over Mars, nadat hij anno 2056 als eerste mens voet op Martiaanse bodem heeft gezet. Niet lang daarna pist Robby lachend met een grote boog op de rode rotsen, die misschien ooit eerder door binnenzeeën werden geërodeerd. Een gebrek aan respect voor deze prachtige planeet is dan ook het grootse mankement van de sf-film RED PLANET.
Paul Verhoeven wist in STARSHIP TROOPERS ons antropocentrische denken, onze agressie en angst voor onbekende werelden vlijmscherp en genadeloos in beeld te brengen, juist door de beestachtige mens zonder filter en moralisme te tonen. De maatschappijkritiek van debuterend regisseur Antony Hoffman blijft daarentegen in het luchtledige hangen, zodat de stoere astronauten uit zijn film nergens hun rol ontstijgen en vooral akelig middelmatig reageren op de aanwezigheid van leven op Mars. De vergelijking met Brian De Palma’s hilarisch hoogdravende tegenhanger MISSION TO MARS valt dan ook positief uit voor laatstgenoemde, omdat daarin de middelmatigheid in ieder geval ver te zoeken is.
In RED PLANET wordt vooral onverschillig met Mars omgesprongen. Vlak nadat de planeet na een lange reis door het vacuüm eindelijk in volle glorie te zien is en de landing wordt voorbereid – een groots moment zou je denken, de droom van vele aardbewoners – weet de gezagvoerder (Carrie-Anne Moss, THE MATRIX) niet méér uit te brengen dan de op een steriele schrijftafel bedachte oneliner: ‘We’ll have dinner on Mars, guys.’ Verzamelaars van tweederangs wisecracks zullen misschien nog wel lol beleven aan dit soort uitlatingen, maar liefhebbers van science fiction en in het bijzonder van de planeten in ons zonnestelsel zullen hierbij even een steek in de hartstreek voelen.
RED PLANET bekijken als een onbedoeld grappig misbaksel, de laatste strohalm, leidt ook tot niets, omdat zelfoverstijgende momenten in de film ontbreken. Troost bieden de mooie Mars-panorama’s van Peter Suschitzky (THE EMPIRE STRIKES BACK, CRASH, MARS ATTACKS!): de lichtval is door de ijle atmosfeer en een zon die gemiddeld tachtig miljoen kilometer verder staat dan wij gewend zijn, terecht anders dan op Aarde. Het wetenschappelijk inzicht van scenarioschrijvers Lemkin en Pfarrer (DARKMAN, HARD TARGET) is verder echter weinig betrouwbaar: Mars blijkt door de aanwezigheid van algen toevallig hetzelfde zuurstofgehalte als de Aarde te hebben, zodat de acteurs, heel handig, geen lelijke helm hoeven te dragen. De aanwezigheid van zuurstof komt later ook van pas als de ontploffingen wat hoger op worden gestookt. Diepzinnigheid moet worden verkregen door de kortstondige aanwezigheid van Terence Stamp als esoterische astronaut, die zich van de wetenschap heeft afgekeerd en zich op de filosofie heeft gestort om ‘antwoorden’ te krijgen. De zoekende kijker blijft echter met lege handen achter, want verder dan het uitspreken van het woord ‘geloof’ reiken de gedachte-experimenten niet.
Eén goede vondst is de lenige robot AMEE, die zichzelf spectaculair binnenstebuiten kan keren, maar door een ongelukkige val agressief geworden is. Tussen de grillige rotsen van Mars zwerft AMEE rond, als een futuristische Frankenstein, niet op zoek naar liefde, maar naar bloed. Verdwaald op Mars, net als zijn onbezielde menselijke scheppers.
Copyright Mariska Graveland. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #49, februari/maart 2001.
