Gepassioneerde dichters, suïcidale dwergen, winderige clowns. Het circus van Alejandro Jodorowsky is weer in de stad met de voorstelling POESIA SIN FIN! En dat alles doordrenkt met theatrale overdaad en een flinke scheut Latijns-Amerikaanse passie.
De prachtige docu JODOROWSKY’S DUNE kan gezien worden als een soort startpunt voor POESIA SIN FIN. De Franse producent Michel Seydoux was in de jaren 70 met Jodorowsky in zee gegaan om Frank Herberts Dune te verfilmen. Een dure en ambitieuze onderneming die op grandioze wijze mislukte en leidde tot een breuk tussen de mannen.
Documentairemaker Frank Pavich bracht de inmiddels bejaarde filmmakers samen om over die ontzagwekkende onafgemaakte film te praten. Ze legden het bij en waagden zich weer aan een nieuw project. Dat werd het zeer persoonlijke LA DANZA DE LA REALIDAD waarin Jodorowsky zijn kindertijd onder de loep nam in Tocopilla. Een periode die werd gedomineerd door het liefdeloze huwelijk tussen zijn ouders en zijn buitenstaanderspositie als kind van Joodse migranten in Chili.
Het vervolg, POESIA SIN FIN, begint als het gezin het provinciale gat heeft verlaten en zich vestigt in Santiago. De kleinburgerlijke ouders zijn een doorn in het oog van de adolescente Alejandro die niets liever wil dan gedichten lezen van Federico García Lorca. De pater familias moet natuurlijk niets hebben van die Spaanse homoseksueel die ook nog eens door de fascisten van Franco werd geëxecuteerd omdat hij een Republikein was. Maar het is te laat. De poëzie heeft zich al genesteld in de ontvankelijke ziel van de jonge Alejandro.
POESIA SIN FIN toont de geboorte en wording van een dichter en een onvermoeibare creatieve geest. Dat gaat echter gepaard met heftige groeipijnen. Zo wordt een felle feeks met geverfd haar en schedeltatoeages een krachtige en ongrijpbare muze. Ze redt de inmiddels volwassen geworden Alejandro van een anale verkrachting in een louche bar. Verder geen gebrek aan bizarre happenings en surrealistische provocaties. We hebben het hier over de jaren 40 en 50, toen de avant-garde op oorlogspad ging tegen de moraal van de gezapige en conservatieve bourgeoisie. Kunst moest de wereld wakker schudden. Een gedreven manier van leven die in dit geval nog eens extra aangedikt wordt door latino passie en temperament.
Het is bekend terrein voor de liefhebbers van Jodorowsky en in zijn levensverhaal flitsen de beelden en thema’s voorbij die zijn oeuvre hebben getekend: Een man zonder armen die zijn geliefde probeert te omhelzen doet denken aan SANTA SANGRE. Een occultiste legt tarotkaarten om de toekomst te voorspellen en inspireert daarmee een levenslange fascinatie. Ook het gebruik van de Jodorowsky-clan in de cast is een terugkerende methode van de meester. Oudste zoon Brontis speelde al als kind in EL TOPO en zou een belangrijke rol hebben in de filmbewerking van Dune. In POESIA SIN FIN is hij Jodorowsky’s strenge vader die maar niet wil accepteren dat zoonlief voor de kunsten kiest in plaats van het veilige bestaan van een burgermannetje. En dan is er nog Jodorowsky‘s jongste zoon Adan die de jong volwassen Alejandro vertolkt en sprekend lijkt op zijn vader.
Voor niet ingewijden is POESIA SIN FIN zonder enige twijfel over the top. Het magisch realisme van de film is inmiddels een cliché geworden door het succes van veel Latijns-Amerikaanse schrijvers. Neem bijvoorbeeld de bohemiens van de Slangenclub uit Julio Cortazars roman Rayuela: een hinkelspel of de geile en alcoholistische dichters in het boek de Wilde Detectives van Roberto Bolaño. Een wereld van seks, drank en poëzie die zelfs door Francis Ford Coppola in het Buenos Aires van TETRO werd geromantiseerd.
Jodorowsky’s film begeeft zich op vergelijkbaar terrein, maar is ondanks alle overdaad gemeend en gemaakt met liefde. Het camerawerk van Christopher Doyle (bekend van zijn werk voor Wong Kar-Wai en Jim Jarmush) brengt het verleden op kleurrijke en inventieve wijze tot leven. Ook vergeef je de regisseur de momenten van overrijpe poëtische passie omdat naar het einde toe duidelijk wordt dat ook hij de grenzen accepteert van wat kunst teweeg kan brengen. De oude en nog steeds charismatische Jodorowsky duikt zelfs af en toe op. Het zijn de krachtigste momenten uit de film, omdat ze de kloof benadrukken tussen toen en nu. Tussen een tijd waarin poëzie, literatuur en kunst nog waarde leken te hebben en onze huidige van magie en hoop gespeende werkelijkheid.
