Barry Sonnenfeld heeft, voor zover ik weet, nog nooit een film gemaakt die ergens over gáát. De voormalige cameraman betoonde zich een stijlvol humorist in twee films rond de Addams Family en slaagde erin Elmore Leonard’s thriller Get Shorty uiterst amusant en – vooral – lichtvoetig te verfilmen. Met MEN IN BLACK flikt Sonnenfeld het alwéér een film af te leveren die volkomen pretentieloos en zéér onderhoudend is.
Deze SF-komedie heeft een aardig uitgangspunt: de marsmannetjes komen niet, ze zíjn er al lang. Bewoners van uiteenlopende planeten bivakkeren als politieke vluchtelingen op aarde. Ze hebben zich zelfs zo goed aan de aardbewoners aangepast dat ze nauwelijks van echte mensen te onderscheiden zijn. Niet al die buitenaardse vluchtelingen gedragen zich even netjes. Er lopen nogal wat kwaadaardige aliens rond die het nodig vinden hun interplanetaire geschillen op aarde uit te vechten. Om te voorkomen dat de mensheid last heeft van al dat ‘scum of the universe’ heeft de Amerikaanse inlichtingendienst een geheime eenheid in het leven geroepen: de Men In Black.
Het verhaal doet in onzinnigheid nauwelijks onder voor MARS ATTACKS! De vergelijking tussen die twee films pakt echter in elk opzicht uit in het voordeel van MEN IN BLACK. Het geflirt van Tim Burton met de bordkartonnen SF-films uit de jaren ’50 resulteerde vooral in amechtige leukdoenerij. In zijn poging een instant cult-film te creëren deed Burton me denken aan een vader die – videocamera in de aanslag – zijn kroost opzettelijk ongelukjes laat begaan om in ‘De leukste thuis’ mee te kunnen doen.
Waar MARS ATTACKS! consistentie en innerlijke logica ontbeerde, beschikt MEN IN BLACK wél over zo’n solide fundament. Humor heeft een bindmiddel nodig. Zelfs de onophoudelijke lolbroekerij van de NAKED GUN-films wordt (moeizaam) bijeen gehouden door een personage (inspecteur Frank Drebin) dat zichzelf volkomen serieus neemt. Sonnenfeld verstaat als geen ander de kunst om binnen de begrenzingen van een absurd verhaal overtuigende karakters te creëren en heeft een meeslepend hillarische film afgeleverd.
Dat is natuurlijk ook de verdienste van het gelegenheidsduo Tommy Lee Jones en Will Smith. Gestoken in strakke zwarte pakken zien ze eruit als een eigentijdse versie van de Blues Brothers. Smith borduurt vrolijk voort op het personage dat in z’n eentje verantwoordelijk was voor de comic relief in INDEPENDENCE DAY. In technisch opzicht biedt MEN IN BLACK alles wat je van een film met een budget van 80 miljoen dollar mag verwachten. Afgezien dan van die ene scène waarin een microfoon opzichtig aan de bovenkant van het beeld blijft hangen.
Copyright Erik Spaans. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #30, juni/juli 1997.
