Regisseur Jeremy Saulnier (BLUE RUIN, GREEN ROOM) timmert aardig aan de weg. Hij mag de serie TRUE DETECTIVE uit het slop trekken. Op basis van zijn nieuwste film zou dat wel eens verkeerd uit kunnen pakken.
Is het nodig dat in een film alles moet worden verklaard om te blijven boeien? Mensen die van film houden weten dat het soms juist goed is om niet alles te weten. Zaken die in het ongewisse blijven, spreken tot de verbeelding en in het onbekende huist vaak datgene wat ons het meest beangstigt. Essentieel is wel dat je als kijker ondanks de leemtes en de gaten toch wordt meegezogen in een verhaal. Nu is HOLD THE DARK zo’n film die drijft op sfeer en geheimzinnigheid en die veel openlaat. De vraag is natuurlijk of het regisseur Jeremy Saulnier lukt je geboeid te houden met die schimmige premisse.
Laten we beginnen met het geraamte van het verhaal. In een mistroostig en door god vergeten dorpje in de wildernis van Alaska verdwijnen kinderen. Medora (Riley Keough uit UNDER THE SILVER LAKE) is een jonge moeder die haar zoontje is verloren. Ze schrijft een brief aan Russell Core (Jeffrey Wright), waarin zij laat doorschemeren dat ze denkt dat haar zoon door wolven is aangevallen. Ze vraagt Core, die een expert is op het gebied van het gedrag van die dieren, om haar te helpen. Zij wil dat hij de beesten opspoort en doodt.
Saulnier geeft zijn film gelijk een rauwheid mee die iets onwerkelijks heeft. Het onherbergzame en ijzige landschap van Alaska helpt mee. Het tempo is traag en bedwelmend als in een droom. Zo komt Core bijna slaapwandelend ter plekke om Medora te ontmoeten. Dit is echter geen normale opdracht en de personages hebben een vreemde relatie tot elkaar. Als Core slaapt in haar huis hoort hij Medora zacht in zichzelf praten over vreemde dingen. Iets later loopt zij naakt door de kamer, waarna zij bij hem komt liggen. Core vertrekt vervolgens de bossen in maar dan komt de eerste mysterieuze anticlimax: een op het eerste gezicht vervaarlijke roedel wolven valt niet aan en als Core terugkeert naar Medora staat hem een nare verrassing te wachten.
Vreemd genoeg verschuift het verhaal rond die tijd ook naar een ander continent, waar we Vernon (Alexander Skarsgård), de man van Medora, voor het eerst zien. Een colonne gepantserde jeeps rijdt door de woestijn ergens in het Midden-Oosten. Vernon schiet als schutter wat terroristen overhoop. Later zien we hoe een inheemse vrouw verkracht wordt door een van zijn kameraden. Hij steekt de man neer, die ernstig gewond neervalt, en laat het mes achter zodat de vrouw de klus af kan maken. Dit deel eindigt als Vernon door een sluipschutter wordt geraakt. Met zijn wond heeft hij een terugreis naar de VS verdiend.
Met Vernons komst escaleert het verhaal, als blijkt dat het kind niet door wolven is meegenomen. Oude inheemse rituelen en vloeken blijken van kracht te zijn. Enge maskers duiken op en een intense shootout vindt plaats. Core zit er middenin, alhoewel zijn rol veel vragen oproept.
HOLD THE DARK doet op momenten denken aan de wrede wereld in de serieuzere films van de gebroeders Coen. Vaak is er geen logica en is het toeval wreed. Neem NO COUNTRY FOR OLD MEN bijvoorbeeld. Saulniers beste werk probeert in de buurt te komen, maar hij begon met iets anders. Zijn debuut MURDER PARTY is eigenlijk de grote tegenpool van HOLD THE DARK. In die komisch bedoelde satire zien we verveelde hipsters, pretentieuze kunstenaars en snobistische filmmakers die iemand naar een Halloweenfeest proberen te lokken. Daar zijn ze van plan de ongelukkige bezoeker te vermoorden omwille van de kunst.
HOLD THE DARK contrasteert ook met de strakke verteltrant van de films die Saulnier daarna zou maken en die zo goed werken in hun onopgesmukte eenvoud. Het realisme van BLUE RUIN dreef voort op wraak en een sterke rol van Macon Blair (die overigens het script schreef voor HOLD THE DARK en recentelijk nog I DON’T FEEL AT HOME IN THIS WORLD ANYMORE regisseerde). GREEN ROOM was toch Saulniers beste in zijn rauwe en efficiënte gewelddadigheid: een uitgerekte afslachting van punkers en skinheads die tegenover elkaar staan in een dodelijk en claustrofobisch kat-en-muisspel.
Misschien is het die beperking die Saulnier nodig heeft om te beklemmen en een focus te behouden. Met het vergroten van het canvas naar de wildernis van Alaska lijkt hij nu elke hoek van het doek te willen benutten. Daarvoor gebruikt hij verschillende stijlen (arthouse-realisme, horror, American indie, misdaad) om te komen tot een nieuw geheel. Echter raakt alles al snel in elkaar verstrengeld waardoor je de rode draad niet meer terug kunt vinden. Of misschien is er juist geen rode draad. Maar waarom zou je dan nog blijven kijken?
En daar wringt het. Ondanks alle raadselachtigheid voelt dit als niets meer dan een vage en vrijblijvende exercitie in het opbouwen van een pregnante maar uiteindelijk vacante sfeer. Je zou Saulnier nog het voordeel van de twijfel kunnen geven. Maar dan is er nog de staarwedstrijd die de stijve Alexander Skarsgård verwart met acteren en dit soort pareltjes van teksten: ‘When we are killed, the past is killed (…) When kids are killed, the future dies.’ Had dan maar niets gezegd. De sfeer is immers al grimmig genoeg.
Hopelijk heeft Saulnier zijn focus weer hervonden voor TRUE DETECTIVE. Het zal een uitdaging zijn om iets te maken dat slechter is dan het alom afgekraakte tweede seizoen. Het is echter ook een hele opgave om de kwaliteit van de eerste reeks te evenaren. Ik geef hem op basis van twee goede films en twee matige nog één kans…
Nu te zien op Netflix. Copyright George Vermij. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 2 oktober 2018.
