Fans van LET THE RIGHT ONE IN spitsen nu de oren (en alle andere zintuigen). John Ajvide Lindqvist, die het scenario van die film schreef naar zijn eigen roman, schreef namelijk ook een kort verhaal dat nu verfilmd is – met even fascinerend resultaat.
Sinds zijn debuut met Låt den rätte komma in in 2004 zijn er verschillende romans van Lindqvist in het Nederlands vertaald. In GRÄNS vertellen de schrijver en regisseur Ali Abbasi opnieuw een verhaal over onze grauwe wereld, over eenzaamheid, over er niet bij kunnen horen en over een bevrijdende liefde met een bovennatuurlijk tintje.
Meer zou je eigenlijk niet over het verhaal moeten willen weten. GRÄNS speelt zich af in de Zweedse havenstad Kapellskär, waar de grote veerboten aankomen uit Finland en Estland. Tina werkt er bij de douane. Daar staat ze stilletjes met haar opvallende (misvormde?) gezicht de binnenkomende passagiers gade te slaan. Smokkelaars pikt ze er zo uit. Hoe dat kan? ‘Schaamte, schuld, woede… Ik voel dat soort dingen.’ Tina kan het ruiken als je iets te verbergen hebt.
GRÄNS komt als een tamelijk deprimerende karakterstudie op gang. Tina leidt een eenzaam leven met een mannelijke huisgenoot die niet van haar houdt, maar probeert er het beste van te maken. Haar werk, het vriendelijke zwangere echtpaar in de buurt en vooral de dieren in het bos bieden enige troost. Dan verschijnt er een man aan de douane met net zo’n vreemd gezicht als zij. Vore heet hij, en hij zegt dat er meer is in het leven. Hij betovert haar: ‘Als je anders bent dan de anderen, dan is dat omdat je beter bent.’
De film won de Un Certain Regard Award op het filmfestival in Cannes dit jaar. De trailer verklapt al bijna te veel en je ziet de clou halverwege de film wel aankomen, maar die clou is ook niet wat de film zo sterk maakt. Dat is vooral het spel van hoofdrolspeelster Eva Melander die van onder een dikke laag silicone prosthetics je tot in de ziel weet te raken. Niet omdat Tina lelijk, zielig of alleen is, maar – integendeel – omdat ze juist heel sterk en zinnelijk is. Ze heeft een soort dierlijke kracht die, ontdek je gaandeweg, verrassend aantrekkelijk is.
En dat is deels wat GRÄNS – de titel heeft vele betekenissen – te vertellen heeft. Vore brengt Tina echter niet alleen zelfkennis, erotische spanning en joie de vivre, maar ook lastige morele vragen over menselijkheid. Een subplot over een politieonderzoek waarbij Tina ingeschakeld wordt, scherpt het nog iets verder aan: is het goed een mens te zijn? Als een bloem die tot nu toe niemand opgevallen was of een paddenstoel na de regen; zo bloeit niet alleen Tina open, maar ook de film die gaandeweg steeds verrassender en poëtischer wordt. Een ontdekking waar je heel vrolijk van wordt.
Regisseur Ali Abbasi maakte in 2016 SHELLEY, een horrorfilm over een Roemeense draagmoeder, die vorig jaar nog op Imagine te zien was. Een debuut dat niet écht opviel, maar waarin de in Iran geboren regisseur al bewees goed met acteurs om te kunnen gaan. Die film ging, na een uitstekende eerste helft vol onderhuidse spanning. een wat al te voorspelbare horrorfinale in. Daarvan heeft zijn nieuwe film geen last. Met een getalenteerde en nu zichtbaar meer zelfverzekerde regisseur aan het roer en het prachtige bronmateriaal van Lindqvist is GRÄNS niets minder dan een meesterwerk.
Distributeur: De Filmfreak. Release NL: 8 november 2018. Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 7 november 2018.
