Tegenover de politie verklaarde John Wayne Gacy ooit dat de jongens die hij in zijn kruipruimte had begraven hém hadden aangevallen en dat hij ze uit zelfverdediging had vermoord. Alle 29. Gacy’s krankzinnige bewering is een voorbeeld van hoe seriemoordenaars de verantwoordelijkheid voor hun daden proberen af te schuiven.
Ted Bundy hield in een interview, afgenomen vlak voor zijn executie, de porno-industrie verantwoordelijk en Jeffrey Dahmer legde er graag de nadruk op dat hij zijn eerste moord pleegde vlak na de scheiding van zijn ouders. In het geval van Dahmer werd zijn bewering al snel aangegrepen om de moorden eenduidig te verklaren. De kannibaal van Milwaukee zou zijn slachtoffers hebben vermoord uit verlatingsangst. In DAHMER (VS, 2002) gaat schrijver/regisseur David Jacobson eveneens op zoek naar de drijfveren van zijn titelpersonage. Ofschoon de echtscheiding van Dahmers ouders ook in de lezing van Jacobson een belangrijke plaats inneemt, maakt hij het zichzelf gelukkig niet zo gemakkelijk door in psychologie van de koude grond te vervallen. Nadat zijn vader Lionel het ouderlijk huis heeft verlaten loopt Jeffrey, gefrustreerd over dit verlies en wild om zich heen meppend met een honkbalknuppel, naar zijn geheime plekje in het bos, alwaar een op een stok gespietste hondenkop laat zien dat de kiem voor zijn morbide fascinaties op dat moment al is gelegd. Jacobson voert Lionel Dahmer (karakteracteur Bruce Davison) nog twee keer op, in sterke sleutelscènes waaruit blijkt dat het vermoeden dat er iets ernstig mis was met zijn zoon, veel te laat kwam. In zijn boek A Father’s Story ging Lionel Dahmer overigens nog verder terug dan Jacobson door te beschrijven hoe Jeffrey op vierjarige leeftijd akelig geboeid raakte door een verdroogd vogelkarkas dat zijn vader met een bezem onder de veranda uithaalde. Het incident wekt de suggestie dat aangeboren eigenschappen een rol spelen in de ontwikkeling van een seriemoordenaar. Een verontrustende gedachte, maar het verklaart wel waarom psychologie noch sociologie een bevredigend antwoord heeft kunnen formuleren op de vraag welke mechanismen nu precies leiden tot moord uit gewoonte. De kwaadaardigheid van de seriemoordenaar zit diep en is moeilijk te doorgronden. Dat laatste kan een belemmering zijn voor een filmmaker die zich tot doel heeft gesteld een karakterstudie te maken van een seriemoordenaar. Want door een zieke geest onder de loep te nemen, suggereer je al gauw dat je deze verklaart. Zo ook bij DAHMER. Jacobson schakelt soepel heen en weer tussen Dahmers adolescentie en de laatste dagen voor zijn arrestatie, waarbij hoofdrolspeler Jeremy Renner overtuigend zowel de onzekere, contactgestoorde puber speelt als de slimme manipulator die Dahmer als volwassene was geworden. Jacobson is niet geïnteresseerd in de gruweldaden – hij legt bij het tonen ervan goddank een zekere terughoudendheid aan de dag – maar in de persoon die ze pleegt. Middels dialogen tussen Dahmer en diens laatste prooi, de fictieve Rodney (Kayaru), dicht Jacobson zijn hoofdpersonage een negatief zelfbeeld en een nihilistische levensbeschouwing toe. Kan dit gedeelte van de film vanwege het geforceerde karakter van de dialogen en de toneelmatige uitwerking al niet overtuigen, het roept bovendien de vraag op wat Jacobson met deze bespiegelingen wil bereiken. Want hoe je het ook wendt of keert, het zijn Dahmers afschuwelijke daden en de koelbloedigheid waarmee hij deze pleegde, die hem fascinerend maken en niet de diepzinnige praatjes die hem door een overijverige scenarioschrijver in de mond werden gelegd. DAHMER is in alle opzichten superieur aan het amateuristische THE SECRET LIFE: JEFFREY DAHMER uit 1993 (zie SN #16), maar pakt uiteindelijk onbevredigend uit omdat Jacobson zijn ambitieuze doelstelling niet kan waarmaken. AGNES TOURVEL ••1/2 Copyright 2003 Agnes Tourvel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #58, p31.
