CLIMAX begint met de eindtitels, achterstevoren; een duidelijke verwijzing naar IRRÈVERSIBLE uit 2002. We zijn dus gewaarschuwd. Dit is een film van Gaspar Noé. Je weet van te voren dat niets of niemand zal worden gespaard.
De Argentijns-Franse regisseur cultiveert dat compromisloze imago natuurlijk zorgvuldig en plaagt de hoeders van de goede smaak veelvuldig. Hij liet tijdens het filmfestival in Cannes posters ophangen met: ‘You despised I STAND ALONE. You hated IRRÈVERSIBLE. You loathed ENTER THE VOID. You cursed LOVE. Now try CLIMAX.’
En Noé maakt in CLIMAX opnieuw geen geheim van zijn idolen uit de wereld van de genrefilm. We zien een televisietoestel met, daarnaast op het kastje, een serie VHS-banden: SUSPIRIA (Dario Argento, 1977), SCHIZOPHRENIA a.k.a ANGST (Gerald Kargl, 1983), POSSESSION (Andrzej Zulawski, 1981)… In die laatste film speelde Isabelle Adjani een van de meest overtuigende psychotische aanvallen ooit op celluloid gezet; in CLIMAX is het aan Sofia Boutella en een heel dansgezelschap om volledig door het lint te gaan. Dat is eigenlijk ook de hele plot: er is een feestje en iemand heeft LSD in de sangria gedaan.
Noé’s hang naar provocatie en een zo groot mogelijk effectbejag voelt soms geforceerd aan. Ik kan me in elk geval niet voorstellen dat iemand die bereid is naar CLIMAX te gaan, geschokt zal raken door de combinatie van de Franse nationale driekleur, stampende Daft Punk en een nadrukkelijk multiculturele en genderfluïde groep dansers. Noé introduceert ze op het eerder genoemde televisietoestel, middels statisch geschoten auditie-interviews. De dansers praten over hun ambities, drugs, seks en wat dies meer zij. Het gaat veel te lang door en het is banaal – maar Noé weet dat waarschijnlijk. Dit is zijn strategie: hij dwingt de kijker eerst tot overgave en haalt daarna de sloophamer tevoorschijn.
En dat lukt hem opnieuw. De overgave komt vrij snel daarna: in een fantastisch lang aangehouden steadycamshot van de dansers. Een voor een komen ze naar voren – jonge talenten als Romain ‘Skips’ Guillermic, Souhelia Yacoub, Léa Vlamos, Thea Carla Schøtt en Taylor Kastle – en tonen hun moves. Het krumpen en voguen wordt zelfs nog een tikje extremer dankzij de deelname van ‘TransWitchTerroristArtist’ Claude-Emmanuelle Gajan-Maull en contortionist Strauss Serpent. Noé’s vaste DOP Benoît Debbie draait er met zijn camera omheen, komt dichterbij, glijdt naar boven voor een topshot… Het camerawerk, de stampende muziek, de choreografie: CLIMAX brengt je al snel in een trance.
En dan? Alle slechte feestjes waar je ooit geweest ben? De fuiven waarin iedereen nét iets te dronken werd? De nachten waarin speels flirten overging in duistere geilheid? Toen het zachte geroddel omsloeg in geschreeuwde woede? Het drugsgebruik in duizelingen en ziekte? Het hoogtepunt dat kwam, en de uitgeputte en witte gezichten toen het feest nog een paar uur te lang doorging? Dat, maal duizend, is CLIMAX.
Voor de kleine Tito voel je medelijden; verder is het moeilijk werkelijk mee te leven. De bedoeling is ook niet dat je je in een van de poppetjes op het doek verplaatst; de bedoeling is dat je zélf een van de slachtoffers wordt. ‘I’m not interested in constraining human beings like rats in a laboratory,’ vertelde Noé aan The Guardian. ‘Here, you’re a rat among the rats.’ Ondergetekende vond dat uiteindelijk een prettig anderhalf uur. De hypnotiserende dans en camerabewegingen, resulterend in een hels visioen in monochroom rood – genadevol op zijn kop –, zijn een cathartische ervaring (waar je gelukkig niet écht zelf bij was).
In Noé’s sterkste film tot nu toe, IRRÈVERSIBLE, diende het kanonschot dat hij op de kijker afvuurde een doel: die film is een keiharde confrontatie met seksueel geweld. In zijn zwakkere films overheersten stijl en strategie. CLIMAX behoort om die reden tot de betere Noé’s. Eeuwig verstrikt in de onheilige driehoek van seks, drugs en geweld, lijkt de regisseur nu duidelijk iets te zeggen te hebben. De film kent zwaktes, lange herhalingen en een gebrek aan nuance; maar als waarschuwing tegen drugsmisbruik komt CLIMAX keihard aan.
En er zijn, zoals altijd, weer die momenten van pure brille. De keuze om het verhaal te vertellen met dansers is de beste zet. In vrijwel iedere scène, hoe erg het ook wordt, staat op de achtergrond nog iemand verdwaasd alleen te dansen. De schokkerige breakdance en krumping; als de reflectie van de dodendans op de voorgrond.
Distributeur: Periscoop. Release BE: 21 november 2018. NL: 31 januari 2019. Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Gepubliceerd in Schokkend Nieuws 135 (december, 2018/januari 2019). Online gepubliceerd op 29 januari 2019
