Als er dan toch films over de isolatie en angst tijdens de lockdowns gemaakt moeten worden, dan liefst zoals AIRE: JUST BREATHE. Een effectieve lowbudget-sciencefictionfilm waarin andere mensen en zelfs de lucht om in te ademen niet te vertrouwen zijn.
AIRE: JUST BREATHE is de vijfde film van de Dominicaanse regisseur, producent en schrijver Leticia Tonos Paniagua. Na onder meer drie drama’s die tevergeefs namens de Dominicaanse Republiek werden ingezonden voor de Oscar voor Beste Buitenlandse Film, is dit haar eerste sciencefictionfilm. Tonos Paniagua maakt slim gebruik van een klein budget door het maximale uit een bijzondere locatie te halen.
Bijna heel de film speelt zich namelijk af in een ondergrondse bunker, waar de eenzame bioloog Tania samen met AI-systeem Vida (Spaans voor ‘leven’) probeert nieuw leven op aarde te creëren in 2147. Deze plek is met haast symmetrisch camerawerk in beeld gebracht, waarbij de lampen van Vida’s interface voor sfeervol monochroom gekleurde belichting zorgen.
In deze sobere setting is Tania voor zover zij weet de enige overlevende mens. Het gros van de mensheid is door een chemische oorlog uitgeroeid. De rest is weggevlucht naar andere planeten omdat de aarde zo vervuild is geraakt, dat de lucht bovengronds niet veilig ingeademd kan worden. De enkele overblijvers hebben geen kennis meer van elkaar, onze communicatienetwerken zijn vernietigd.
Als post-apocalyptische sciencefiction is AIRE: JUST BREATHE niets nieuws. Stijlvol vormgegeven en daardoor prettig om naar te kijken. Maar als allegorie voor vooral die eerste lockdown is de film zeer geslaagd. Die periode dat er nog weinig bekend was over COVID-19 en alles en iedereen potentieel besmettelijk en gevaarlijk leek, of dat nu in de binnen- of buitenlucht was.
De angst van Tania voor de vreemde man die opeens verschijnt en haar schijnbaar veilige bestaand verstoort, is in die context erg sterk. En daarnaast binnen het verhaal van AIRE: JUST BREATHE ook reëel en gerechtvaardigd. Vertrouwen in de mens en elkaar moet op meerdere lagen hersteld worden, voordat normale interacties en relaties weer mogelijk worden.
De andere thematiek wordt helaas minder sterk uitgewerkt. Tania is volledig afhankelijk van het AI-systeem om te overleven. Dat levert een aantal spannende en soms grappige scènes op (zoals wanneer Tania Vida opdraagt niet meer over menselijke emoties te leren via soaps), maar de boodschap dat het gevaarlijk is om teveel op computers en kunstmatige intelligentie te steunen voor ons bestaan, en om teveel te vertrouwen op onze relatie met robots, is uiteindelijk ietwat simplistisch en voorspelbaar.
AIRE: JUST BREATHE is als ‘onderzoek naar de essentie van het menselijk bestaan’ (uit de beschrijving van het IFFR) daardoor te eenvoudig. De uitwerking van dat concept had minder spaarzaam dan de set mogen zijn. Als allegorie werkt de film goed, en het kleine budget wordt goed gecompenseerd door de stijlvolle cinematografie en het goede gebruik van de ondergrondse locatie. Maar met de premisse zelf wordt binnen de gecreëerde wereld net te weinig gedaan om echt te beklijven.
