TGIF | Het Schokkend Nieuws-nummer dat nu op de mat, in de schappen en in de kattenbak ligt, bevat een special over eten. Een passie waarover ik bijna net zo graag praat als over film.
Aan het eind van het vorige decennium werkte ik in de keuken van een pas geopend Amsterdams restaurant, waar op mijn eerste werkdag de gevreesde culinair recensent Johannes van Dam binnenstapte. De chef raakte in paniek. Toen ik met luid gekletter een groot mes op de grond liet vallen, keek hij me woest aan. ‘Dat hoort ie!’ Maar Van Dam kreeg een prima maaltijd en gaf ons de volgende dag een 8+ in het Parool. De chef was ontevreden: hij had een 9 gewild.
De chef zat wat af te geven op Van Dam, maar ik was vooral trots dat ik een van mijn Amsterdamse helden had mogen voeren. Ik sla met regelmaat zijn magnum opus De Dikke Van Dam open, en de in 2013 overleden criticus inspireert me nog steeds. Ik ben altijd gek op kritiek geweest. Nu is eten recenseren natuurlijk iets heel anders dan films recenseren: of de aardappels gaar zijn is objectief vast te stellen; of een film geslaagd is niet. Een goede film kan verrassen, onthutsen, of een onprettige kijkervaring zijn. Een goede maaltijd moet gewoon lekker smaken.
Maar er zijn ook overeenkomsten (en dan heb ik het niet per se over luxe STAR WARS-kooksets). Van Dam hield van de sterrenkeuken, en van de eenvoudige volkskeuken. Over veel middenklasserestaurants was hij minder enthousiast: ze probeerden luxe na te bootsen, maar haalden die finesse bij lange na niet en compenseerden met allerlei overbodige fratsen. Zo bestelde ik laatst in een hippe tent roerei met zalm, maar de zalm was op en ter vervanging kreeg ik… avocado. Ook een ‘luxe’ ingrediënt. Smaak doet er niet toe, als we maar geen gewoon roerei met niks serveren! Zulke zaken doen me denken aan de pretentie van Oscarfilms als BOHEMIAN RHAPSODY en GREEN BOOK – en hoeveel liever ik dan gewoon een eerlijke, eenvoudige tosti als CRAWL of SHAZAM! verorber (de regisseur van laatstgenoemde geeft hier trouwens een aardig kijkje in de keuken).
Over alles waar we van houden willen we ons kwaad maken, dus ook over eten wordt veel gediscussieerd. Weet je nog, de Hema-roti-controverse? Ik vond het ook belachelijk dat de Hema een gerecht zonder rotiplaat kon verkopen als ‘roti met rijst’, om dezelfde reden dat ik het belachelijk vind dat een salade zonder Parmezaanse kaas als caesarsalade verkocht mag worden, of dat men speculaas zegt tegen koekjes die gemaakt zijn zonder kaneel, kruidnagel, nootmuskaat, gember en witte peper. Ik ben niet principieel tegen recepten die anders gaan dan ze ‘horen’, maar noem het resulterende gerecht dan ook anders; een pizza Hawaï is iets ellendigs, maar gaat ten minste niet over de toonbank als pizza Margherita.
Omdat de ‘juiste’ antwoorden in de gastronomie vaak definitiever zijn, gaan de grootste culinaire discussies vaak over onbenullige zaken (ben je #teampatat of #teamfriet?). Dan zijn discussies over film interessanter. Ik ben ergens blij met de controverse rond JOKER. De film rond Batmans aartsvijand vind ik niet bijzonder en de ophef lijkt me grotendeels onterecht: ik kan me goed vinden in dit stuk. JOKER wil duidelijk iets zeggen over de huidige politieke situatie, maar ik zie de film niet als propaganda (en het valt te verdedigen dat veel superheldenfilms dat wel zijn). Eerder als een film die relevant wil zijn door prestige te lenen van Scorsese en opzichtig te verwijzen naar actuele thema’s, zonder er al te veel over te zeggen. Waarom ik dan toch blij ben met de discussie? Omdat er weer eens een grote film is waar iedereen een mening over moet hebben. In de tijd van TikTok lijkt de ouderwetse bioscoopervaring weer net zo relevant als vroeger. Serieuze filmkritiek, doorgaans vooral te vinden op niche-websites en YouTubekanalen, wordt even mainstream. Lijstjes met belangrijke Jokermomenten zijn van alle tijden, maar wat Todd Phillips ons met zijn JOKER heeft gegeven, is een film die de belangstelling voor het medium doet groeien. Ik plaats zijn film eerder in de categorie GREEN BOOK dan TAXI DRIVER – misschien is JOKER een pizza Hawaï die verkocht wordt als Margherita – maar hopelijk opent Phillips deuren voor regisseurs met grotere ambities.
Fijn weekend!
