Dr. Satan is een krankzinnige geleerde, een in de Verenigde Staten opererende Nazi-sympathisant, die een robot ontwerpt met behulp waarvan hij de wereldheerschappij wil veroveren, aanvankelijk voor iets dat hij ‘ze Fazzerland’ noemt, maar later krijgt hij een beter idee; voor zichzelf beginnen. Een doortastende journalist komt achter zijn plannen en besluit deze te verijdelen.
In de jaren direct na de Tweede Wereldoorlog had je VKK-kampen. Dat stond voor Vakantie Kinder Kolonies. Voor deze kampen werden steedse bleekneusjes tussen vijf en ca. vijftien jaar bijeengeveegd die vooral in de laatste oorlogsjaren sterk ondervoed waren geraakt en in zulke kampen weer enigszins werden aangesterkt. Onder cynici en vooral onder hen, die niet voor zo’n gezonde logeerpartij in aanmerking kwamen, stonden dergelijke kampen bekend als KAK-kampen (dat voor Kinder Aansterkingskamp heette te staan), maar de schampere toon waarop dit werd uitgesproken, maakte duidelijk dat hier iets heel anders werd bedoeld. Nochtans was het een onmiddellijk populaire vondst omdat het ons in staat stelde een vies woord te debiteren zonder dat iemand je iets kon maken. Het VKK-gebeuren speelde zich af in strenge, uitgesproken kind-onvriendelijke villa’s in Egmond-aan-Zee‚ Bergen, Groet, Petten, Bakkum en andere badplaatsen. Het regime was – voor kinderen van die leeftijd – spartaans te noemen, maar het doel boven iedere kritiek verheven.
In 1946, als zesjarige, zag ik in het VKK-huis ‘Zwartendijk’ te Egmond-aan- Zee mijn eerste speelfilm: DOCTOR SATAN VS. THE COPPERHEAD. Wat ‘vs.’ betekende, wist ik niet. Oudere jongetjes onder ons spraken dit uit als ’Fzzzz!’ en ‘the’ als ‘ze’: Doctor Satan fzzzz ze Copperhead. De uitdrukking ‘Copperhead’ was mij onbekend en wie of wat ‘Doctor Satan‘ was, kon ik niet bevroeden, maar ik begreep toch dat er een arts in het spel moest zijn. Men zou dus kunnen zeggen dat de portee van deze titel goeddeels aan mij voorbijging.
Dr. Satan is een krankzinnige geleerde, een in de Verenigde Staten opererende Nazi-sympathisant, die een robot ontwerpt met behulp waarvan hij de wereldheerschappij wil veroveren, aanvankelijk voor iets dat hij ‘ze Fazzerland’ noemt, maar later krijgt hij een beter idee; voor zichzelf beginnen. Een doortastende journalist komt achter zijn plannen en besluit deze te verijdelen. Hiertoe maakt hij uit kleine koperen ringetjes een masker met gaatjes voor ogen, neus en mond (een maliënkolder, dus), trekt dit over z’n kop en is voor zijn directe omgeving terstond een onherkenbare, mysterieuze wreker. Aldus listig vermomd, bestrijdt hij Dr. Satan en diens verwerpelijke handlangers en reduceert de doodenge robot tot een hoop schroot. Met de artikelen, die dit avontuur oplevert‚ wint de journalist de Pulitzer Prijs voor de Journalistiek en het meisje van zijn dromen (in die volgorde). Zijn hoofdredacteur kent hem de status van ace reporter toe, verdubbelt zijn salaris en houdt van hem als een vader. Eind goed, al goed.
DOCTOR SATAN VS. THE COPPERHEAD‚ RETURN OF THE COPPERHEAD en DOCTOR SATAN’S ROBOT zijn titels van zgn. C-prints van de Republic serial MYSTERIOUS DOCTOR SATAN (William Witney & John English, 1940). De oorspronkelijke serial bestond uit vijftien hoofstukjes‚ chapters genoemd. met enerverende titels als ‘Undersea Tomb’, ‘The Human Bomb’. ‘The Monster Strikes’, ‘Highway of Death’ , ‘Bridge of Peril’ en ‘The Flaming Coffin’.
ln serial-formaat vereiste de film een wekelijkse gang naar de bioscoop om steeds een volgend deeltje te zien, ingeleid door een korte samenvatting van het voorafgaande. Naarmate het avontuur vorderde, evenwel, breidde de korte samenvatting zich stelselmatig uit om tenslotte de laatste chapters in lengte verre te overtreffen: een komisch bijverschijnsel van de serial. Wie de gehele serial wilde zien had zich dus 14 keer door een ‘korte’ samenvatting te worstelen met als gevolg dat trouwe bezoekers alle dialogen letterlijk konden meemummelen als betrof het gewijde teksten tijdens een eredienst.
Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog was het afgelopen met de serial als bioscoopamusement, maar een bedrijf als Republic Pictures bracht vanaf 1944/45 een aantal succesvolle (en helaas een hoeveelheid aanzienlijk minder succesvolle) serials opnieuw in roulatie in de vorm van C-prints. Volgens Amerikaanse naslagwerken een afkorting voor camprised print, volgens Engelse bronnen kort voor condensed print, terwijl ook campounded print en compressed print wel als verklaring worden genoemd. De uitdrukkingen betekenden allemaal hetzelfde: C-prints waren tot speelfilmlengte (90-100 min.) teruggesnoeide serials. die meestal onder nieuwbedachte titels in de bioscoop belandden. Zo leverde Republìc’s serial MYSTERIOUS DOCTOR SATAN dus het materiaal voor de speelfilmversie DOCTOR SATAN VS. THE COPPERHEAD (de studio bracht nog twee afwijkend C-gemonteerde versies uit; zie boven). Andere tot speelfilm lengte gereduceerde Republic-serials waren PERILS OF NYOKA (1942) tot NYOKA AND THE LOST SECRET OF HIPPOCRATES; SECRET SERVICE IN DARKEST AFRICA (1943) tot THE BARON’S AFRICAN WAR; ZORRO’S BLACK WHIP (1944) tot THE BLACK WHIP en ZORRO’S GREATEST ADVENTURE; enz.
De indruk. die Dr. Satan en zijn trawanten op mij maakten was verpletterend. Sommige fragmenten vond ik zo eng dat ik bijn niet naar het doek durfde te kijken. De film gaf ons wilde achtervolgingen, verraderlijke streken, vuistgevechten, moordaanslagen, vuurgevechten, hinderlagen, ontsnappingen, opnieuw vuistgevechten, sluippartijen‚ ontploff1ngen‚ weer vuistgevechten, ontvoeringen, dat alles in eindeloze variantie en onder oorverdovende aanmoedigingen van de jeugdige toeschouwertjes. Het was zonder enige twijfel de meest opwindende ervarìng in mijn jonge leven.
Toch riep de film vele vragen op waarover ik nadien tijdens het vele verplichte wandelen in Hollands blanke duinen veelvuldig liep te tobben. Hoe kan een enorme. metalen robot steeds ongemerkt achter de heldin opduiken om haar te ontvoeren? Als dat ding ergens binnenklost. hangt nota bene de voordeur uit z‘n scharnieren en de pui op half-elf! Heeft ’t mens een gehoorstoornis? Hoe belandt Dr. Satan‘s robot steeds ongezien op de meest onwaarschijnlijke locaties en hoe denkt de duivelse dokter de wereld te veroveren met dat onhandige apparaat? Waarom herkent niemand de journalist meer zodra hij zijn malle maskertje opzet? Is iedereen stekeblind? Waar dient dat weinig gemakkelijke masker überhaupt voor? Hoe kan de held van het stuk keer op keer ongedeerd tevoorschijn treden uit een storm van pistoolvuur? Heeft Dr. Satan geen geld om een bekwame schutter in dienst te nemen? Waarom zitten de dodelijke valstrikken van de dokter zo hopeloos ingewikkeld en krakkemikkig in elkaar dat de journalist en zijn geliefde er bij voortduring moeiteloos aan ontsnappen? Hoe zit dat allemaal?
Van suspension of disbelief (dat kardinale aspect waarop de genrefilm zo vaak een beroep doet) had ik nog nooit gehoord., maar op die magische avond in 1946 zag een genrefreak het levenlicht.
(Met verlate. maar oprechte dank aan de Film Liga. die de serial MYSTERIOUS DOCTOR SATAN als C-print in November 1966 en opnieuw in Februari 1968 in het Amsterdamse Uitkijk Theater vertoonde. Maar de fragmenten. waarnaar ik in 1946 nauwelijks durfde te kijken en waaraan ik zulke onuitwisbare herinneringen bewaar kon ik niet terugvinden. Al wat ik zag was kostelijke apekool. Het verbijsterde kind was volwassen geworden….)
Copyright: Erique J. Rebel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #36, juli/augustus 1998. Online gepubliceerd op 2 augustus 2018.
