Adam Elliot houdt van mensen. Dat klinkt misschien tegenstrijdig voor iedereen die een beetje bekend is met het werk van de Australische stop-motionregisseur. Zij zullen hem eerder associëren met ongelooflijk treurige verhalen in sepiakleuren over hoe wreed de wereld kan zijn.
Die indruk wordt ook niet ontkracht tijdens de openingsmonoloog van MEMOIR OF A SNAIL, zijn eerste film in vijftien jaar. Hoofdpersoon Grace heeft een paar dagen eerder de dood van haar enige vriendin Pinky meegemaakt. Met de urn naast zich laat ze de slakken die ze als huisdieren hield los in de tuin, en vertelt ze de beestjes haar levensverhaal terwijl ze langzaam wegglibberen. Grace (Sarah Snook) werd vlak na haar tweelingbroer Gilbert (Kodi Smit-McPhee) geboren, een bevalling die fataal was voor hun moeder. Zij was een malacoloog, oftewel een onderzoeker van weekdieren, en kleine Grace erfde haar fascinatie met slakken. Grace’s en Gilberts vader is een jongleur die na een ongeluk in een rolstoel belandde en kampt met een alcoholprobleem. Ondanks hun vaders verslaving en financiële tekorten hebben Grace en Gilbert een gelukkige jeugd. Maar het tweetal wordt gescheiden wanneer hun vader plotseling overlijdt, en dan gaat het pas écht bergafwaarts voor Grace.
Het scheidingstrauma zorgt in combinatie met afwezige pleegouders en pestkoppen op school dat Grace belandt in een spiraal van depressie en angst. Ze trekt zich steeds meer in haar schulp en vult haar huis met schulpvormige objecten. De excentrieke bejaarde Pinky (Jacki Weaver) is de enige persoon die ze in haar leven toelaat.
In alle films van Elliot spelen neurodivergente mensen of mensen met een beperking een rol. MARY AND MAX gaat deels over een sociaal teruggetrokken man met Asperger, HARVIE KRUMPET over een nudist en dierenrechtenactivist met Tourette, en ERNIE BISCUIT over een dove taxidermist. MEMOIR OF A SNAIL is geen uitzondering, hier kijkt Elliot naar de effecten van trauma op de loop van iemands leven.
Elliot kaart bloedserieuze onderwerpen enkel op een uiterst droge, soms kinderlijke manier aan, met een aantal absurde grappen. MEMOIR OF A SNAIL is in de meeste landen alleen toegankelijk voor kijkers boven de zestien, bij ons mogen twaalfjarigen ook naar binnen. Prima wat mij betreft, ik denk niet dat Het Klokhuis het snel zal hebben over obsessief-compulsief hamsteren of feeders, of het zo recht door zee zou kunnen uitleggen.
Soms gaat Elliot iets té losjes om met de trauma’s en tragedies in zijn films, wat hem op beschuldigingen van sadisme is komen te staan. Een groter probleem is het einde, dat juist weer te rooskleurig aanvoelt. Dit is de eerste keer dat Elliot lijkt te buigen voor de verwachtingen van het algemene publiek, en dat doet zijn film geen goed.
Het is delicaat werk, de balans tussen de hardheid van het leven en de liefde die Elliot overduidelijk voor zijn personages voelt. In zijn films zien we een aaneenschakeling van rampen die het incasseringsvermogen van zijn personages en publiek keer op keer testen. Als Elliot een echte misantroop was, was zijn oeuvre ondraaglijke tragedieporno. Maar Elliot houdt van mensen. Wat hem drijft is een bewondering voor deze personages en hun weerstand, een reflectie van de mensen die hij in het echte leven kent. De wereld is inderdaad wreed en oneerlijk, en veel neurodivergente personen krijgen met zoveel extra shit te maken. Maar HARVIE KRUMPET, MARY AND MAX en MEMOIR OF A SNAIL zijn odes aan de rebellie tegenover alle slechte dingen die ons kunnen overkomen. Slakken kunnen niet achteruit, dus ze moeten wel vooruit. Daar kunnen we allemaal iets van leren.
