Begin jaren negentig zag ik HENRY: PORTRAIT OF A SERIAL KILLER voor het eerst op een VHS-je van onduidelijke herkomst. Op dat moment lag de film in Amerika op de plank te verwelken vanwege een opmerkelijke X-rating, die niet te wijten was aan één of twee extreme scènes maar aan de toon van de hele film. De amorele karakterstudie van een seriemoordenaar maakte meteen een verpletterende indruk op mij.
Bijna tien jaar na de Nederlandse bioscooprelease blijkt hij nog niets aan zeggingskracht te hebben ingeboet. Sterker nog, in retrospectief worden de baanbrekende kwaliteiten van HENRY pas goed duidelijk. Er loopt een directe lijn van HENRY naar culturele fenomenen als THE BLAIR WITCH PROJECT en zelfs BIG BROTHER. Of hier sprake is van rechtstreekse beinvloeding doet minder ter zake. Het gaat om het aanvoelen van de tijdgeest. Regisseur John McNaughton besefte als één van de eersten de toepasbaarheid van het adagium ’truth is stranger than fiction’ op dit type cinema. Zijn documentaire aanpak haalde de ‘speel’ uit de speelfilm; het resultaat was een van de meest effectieve horrorfilms aller tijden. Het boeiende interview met McNaughton dat als extra aan deel één van deze dubbele dvd is toegevoegd, doet de bewondering voor de artistieke kwaliteiten van HENRY alleen maar groeien. Want het ieder genre ontstijgende meesterwerk was wel degelijk opgezet als low budget horrorfilm, gefinancierd met een kleine geldsom die plotseling vrijkwam toen een videodocu-project van producenten Waleed en Malik Ali op het laatste moment werd afgeblazen. McNaughton wist de beperking van het budget op een onnavolgbare wijze in zijn voordeel te keren, waarvoor hij overigens een belangrijk deel van de credits aan zijn medescenarist Richard Fire geeft. Fire stuurde het verhaal nadrukkelijk in de richting van het arthouse, en met succes: het schrijnende realisme van HENRY deed mij altijd meer denken aan Russische sociale drama’s als KLEINE VERA (een film die in dezelfde periode successen vierde) dan aan de doorsnee horrorproductie. De bijzondere kwaliteiten van HENRY bleven niet lang onopgemerkt: het feit dat de X-rating juist deze film uit de bioscopen hield, droeg in belangrijke mate bij tot de afschaffing van het gevreesde stigma. Ik ga hier met opzet niet in op afzonderlijke hoogtepunten, want het zijn er teveel om op te noemen. Laat ik dit zeggen: scenario, regie en de acteerprestaties zijn alle van uitzonderlijk niveau. Geloof me, je kunt niet zonder HENRY. Het door Chuck Parello geregisseerde vervolg heeft bij insiders geen slechte reputatie, maar steekt wat mij betreft juist als onderdeel van een double bill toch wel erg flets af bij het origineel. Aan alles is te merken dat Parello een groot fan van de oorspronkelijke HENRY is en hij doet zijn best om een identieke sfeer en set-up neer te zetten. Al doende treft hij de geest van HENRY; maar niet de ziel. Het is het verschil tussen een ijverige student en een van god gegeven talent. Met zijn instinctieve manier van filmen maakte McNaughton telkens de juiste keuzes, waar Parello met al zijn goede bedoelingen steeds – te beginnen met de keuze van acteurs – de plank mis slaat. Middels een alleraardigst interview met en audiocommentaar van Parello heeft ook de tweede dvd toch het een en ander te bieden. Meer dan één bovenaards meesterwerk mag je op een double pack niet verwachten. Het pakket is fraai vormgegeven, de beeldkwaliteit is uitmuntend en de extra’s mogen er zijn. Een verplichte aanschaf.
**** .EXTRA’S *** Copyright Matthijs Linnemann. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. .Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #54, p42.
