Het is niet ongehoord dat historische figuren de inspiratie vormen voor fictieve monsters. Denk aan Vlad III Dracula, die zijn naam verleende aan de beroemdste creatie van Bram Stoker. Het is zeldzamer dat een fictief figuur een grote schaduw werpt over biografisch werk. Toch is Graaf Dracula overduidelijk aanwezig in de versie van Augusto Pinochet die Pablo Larraín ons toont in EL CONDE.
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat de democratisch verkozen regering van Chili werd afgezet door een militaire coup en de socialist Salvador Allende werd opgevolgd door generaal Augusto Pinochet. Wat volgde is ook hier in Nederland een bekend verhaal. Een schrikbewind van bijna twintig jaar teisterde Chili, waarbij tienduizenden politieke tegenstanders en linkse critici werden opgesloten, gemarteld en vermoord. Pinochet zou uiteindelijk in huisarrest sterven, zonder ooit echt te hebben geboet voor zijn vele misdrijven, en wordt tot op de dag van vandaag verdedigd door extreemrechtse figuren. EL CONDE begint niet in Chili, maar in Frankrijk, waar de jonge soldaat Claude Pinoche ontdekt dat hij een vampier is. Hij aanschouwt hoe Marie Antoinette wordt geëxecuteerd en zweert dat hij zich altijd zal inzetten tegen elke revolutie. 250 jaar later doolt de oude vampier rond op zijn privé-eiland aan de kust van Chili, wachtend op de dood.
Pincochets vijf kinderen, allemaal even lui, dom en wreed, wachten met spanning tot het ondode hart van hun vader stopt met kloppen zodat zij de oorlogsbuit onderling kunnen verdelen. Maar Pinochet, heel komisch gespeeld door Jaime Vadell, wil maar niet omvallen. Dus brengt de familie de accountant en non Carmen naar het eiland, ogenschijnlijk om de criminele financiën op orde te krijgen, maar eigenlijk om een staak door de dictator te rammen. Een plan dat ietwat wordt gecompliceerd nadat de generaal als een blok valt voor de sardonische Carmencita (Paula Luchsinger).
Dit is niet de eerste keer dat Pablo Larraín een bestaand figuur in een horrorcontext liet rondwaren. In 2021 kwam hij met SPENCER, waarin hij prinses Diana (Kirsten Stewart) volgde tijdens een Kerstweekend met de koninklijke familie. De trailer suggereerde een nogal stoffig kostuumdrama, maar wie de film heeft gezien weet dat het nét geen horrorfilm is. Diana’s mentale teloorgang heeft wel iets van REPULSION en een scène tijdens het kerstdiner lijkt zelfs te verwijzen naar Peter Jacksons BRAINDEAD. Dan zijn er nog de verschijningen van de geest van Anne Boleyn, met wie Diana zich verbonden voelt. In SPENCER laat Larraín zien dat hij het klassieke Britse spookverhaal in de vingers heeft.
Zowel SPENCER als EL CONDE zijn sterkte biografieën, juist omdat ze afwijken van wat er daadwerkelijk gebeurd is, en metaforen toepassen om de centrale persoon beter te begrijpen. De echte Pinochet heeft onmenselijke daden verricht en laten uitvoeren, dus hem als een letterlijk monster neerzetten is een logische stap. Karl Marx omschreef het kapitaal als ‘vampierachtig’ in Das Kapital, dertig jaar voordat Dracula op de markt verscheen. Pinochet pleegde niet alleen massamoord vanuit een ideologisch oogpunt, hij verrijkte zichzelf en zijn verwerpelijke familie door te privatiseren en vakbonden te ontbinden, en critici van dit beleid over de kling te jagen. De film is net zo geïnteresseerd in de monetaire misdrijven als de menselijke, en Carmen ondervraagt elk familielid naar hun rol in de fraudezaken en witwaspraktijken. De complete desinteresse waarmee de vampier en zijn kinderen de misdrijven van het regime wegwuiven is zo banaal dat je niet anders kunt dan erom lachen.
De esthetiek van het eiland voelt heerlijk nostalgisch aan. Het landschap is gehuld in een dichte mist waaruit zerken opdoemen, een guillotine trots in het midden. Het decor doet denken aan Roger Cormans Edgar Allan Poe verfilmingen zoals THE HAUNTED PALACE. Cinematograaf Ed Lachman filmt in een zacht zwart-wit, waardoor de brutale gore iets artistieks krijgt. Dat wordt dan weer heel grappig wanneer het zoveelste mensenhart in de cocktailmixer verdwijnt. Maar alle positieve aspecten van de film, van de vertolkingen tot de gitzwarte komedie en de goed uitgevoerde metafoor, nemen niet weg dat het scenario een beetje rommelig is. De motivaties van alle personages zijn soms moeilijk te doorgronden. Zeker wanneer er na de tweede akte een andere historische figuur over de vloer komt valt de structuur volledig uit elkaar, en wordt duidelijk dat Larraín weinig toe te voegen heeft aan zijn oorspronkelijke idee. Frustrerend, want er zitten prachtige scènes in EL CONDE. Vooral wanneer Pinochet, gehuld in zijn militaire garbe, over de wolkenkrabbers van Santiago zweeft op zoek naar de nek van een arbeider.
Distributie Netflix
