TGIF| Het International Documentary Film Festival Amsterdam is misschien niet een plek die je met genrefilm associeert. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en George ontdekte hoe documentairemakers het niet kunnen laten om leentjebuur spelen.
Op IDFA draaide dit jaar de documentaire IHUMAN. Een film die deel uitmaakt van een groeiend genre dat ik voor het gemak maar real life techhorror zal noemen. Een kenmerk van films in dit genre is dat ze op basis van schrikbarende ontwikkelingen in het heden een waarschuwing doen over de toekomst. Technologie is daarbij steeds de boosdoener. In docu’s zoals THE CLEANERS, ZERO DAYS, POSSESSED en DEEP WEB is het internet een potentiële bron van gevaren in de vorm van onvoorstelbare cyberoorlogen en massamanipulatie op ongekende schaal. IHUMAN richt zich op kunstmatige intelligentie en de impact die deze onstopbare ontwikkeling zal hebben op de mensheid. Een geïnterviewde wetenschapper schetst daarbij het weinig geruststellende beeld dat de relatie die AI met mensen zal hebben vergelijkbaar is met hoe wij omgaan met dieren. Voor een supercomputer zijn we volgens dit scenario niets meer dan een speeltje of een hulpmiddel.
Wat opvalt aan documentaires zoals IHUMAN is dat ze een serieuze boodschap hebben maar qua vorm gebruik maken van elementen die je in een thriller of sciencefictionfilm zou verwachten. Zo heeft de film vreemde scènes waarin een soort digitaal gedrocht tot leven komt als een moderne versie van het monster van Frankenstein. Op andere momenten wordt de skyline van een stad door middel van CGI aangepast om een omineuze sfeer op te roepen die door een dreigende elektronische soundtrack versterkt wordt. Soortgelijke stijlmiddelen zie je ook terug in Zero Days en Deep Web die naast informatief ook spannend willen zijn.
In vergelijking met voorspellende sciencefiction films is het wel zo dat deze nieuwe documentaires oud nieuws geven. Als je 2001 A SPACE ODYSSEY, WESTWORLD, BLADE RUNNER en THE TERMINATOR hebt gezien dan weet je misschien al wat ons te wachten staat in het komende decennium. Dat maakt het bizar om te bedenken dat BLADE RUNNER zich niet meer afspeelt in de toekomst. Heeft fictie uiteindelijk de werkelijkheid ingehaald?
Bij het zien van IHUMAN bekruipt mij toch het idee dat fictie op een krachtigere wijze iets over de toekomst kan zeggen dan een documentaire. Deels komt dat door bepaalde aannames die door wetenschappers gemaakt worden en die je zelf moet invullen. In een film als I AM MOTHER of een serie als BLACK MIRROR wordt een onprettige toekomstvisie tastbaar door een verhaal waarmee we ons kunnen identificeren. Zijn documentaires daarmee te beperkt om ons te wijzen op toekomstige technologische gevaren? Misschien ligt het probleem ook aan de veelvuldigheid van doemscenario’s die we nu aan het opstellen zijn. Daarmee wordt een uitzichtloze toekomst haast een cliché op basis van de voorspelling van experts en wetenschappers. Zou het anders niet eens tijd zijn voor utopische science fiction in plaats van dystopische toekomstvisies? Dat we nog hoop kunnen vinden in fictie blijkt wel uit dit mooie artikel van Little White Lies over NAUSICAÄ OF THE VALLEY OF THE WIND.
Na deze gedachten over een onzekere toekomst weer terug tot de orde van dag. Onze Schokkend Nieuws-redactiefeed puilde weer uit met leuke nieuwtjes en te gekke filmpjes. We beginnen met baby Yoda die nog steeds een hit is op het internet, en zelfs door Werner Herzog wordt geadoreerd. Dat niet iedereen blij is met Yoda blijkt wel uit dit oude bericht over een teleurgestelde prijswinnaar die liever iets ander had gehad dan Star Wars-merchandise. Misschien dat dit supercatchy maar net zo irritante liedje troost kan bieden. Ondanks de gemengde ontvangst is THE MANDALORIAN een succes in streamingland en heeft deze serie STRANGER THINGS al ingehaald. De fans zijn ook al bezig geweest met hommages, zoals deze neptrailer voorzien van een lekker pittige spaghettiwesternsausje.
Over populaire franchises gesproken: het gaat niet goed met de Terminator. Regisseur Tim Miller zit in zak en as wegens de teleurstellende recettes van de film en zijn aanvaringen met James Cameron. De verrassende geschiedenis achter de echte GHOSTBUSTERS wordt in de filmpje uitgelegd. De Joker en Pennywise vechten het verbaal uit in een nieuwe aflevering van Epic Rap Battles of History. En dan is er nog een emotionele reünie van de castleden van THE NEVERENDING STORY.
Van clowns en sprookjes gaan we naar Stanley Kubrick en hoe hij door zijn familieleden werd gezien. Actrice en regisseur Kei Fujiwara vertelt aan MUBI hoe ze een cruciale rol had in de productie van Shinya Tsukamoto’s cyberpunkklassieker TETSUO. Ken Russells onconventionele muziekfilms worden geëerd in dit mooie stuk van het British Film Institute. En we sluiten af met een portie Scorsese: in dit interview vertelt editor Thelma Schoonmaker hoe ze te werk gaat bij het monteren van zijn films. En als eerbetoon aan deze meesterfilmmaker een inspirerende montage, maar dan met de muziek van Marvelfilms. Cheers!
