TGIF | In deze TGIF vergelijkt Julius CATS met STAR WARS, en zoekt hij in een politiserend filmkritieklandschap naar zaken waar we het toch allemaal over eens kunnen zijn. Maar of dat lukt…
Rond de tijd dat dit stuk online verschijnt, zit ik bij de persvoorstelling van een film waar ik al naar uitkijk sinds de trailer een paar maanden geleden furore veroorzaakte op sociale media: CATS. Ik was niet bijzonder onder de indruk van Tom Hoopers Oscarwinnaar THE KING’S SPEECH en vind zijn musicalverfilming LES MISÉRABLES een ergerlijk gedrocht, om nog maar te zwijgen over THE DANISH GIRL. Maar nu lijkt hij een film te gemaakt te hebben die precies in mijn straatje ligt. En, hoewel de recensie niet op deze site zal verschijnen, ook een film die best Schokkend Nieuws-waardig zou kunnen zijn; een grotesk, hallucinant campspektakel. Toptrash. Als ik tenminste de eerste reacties mag geloven. Heel goed ben ik niet bekend met de oorspronkelijke musical (ik ben meer van Sondheim dan van Webber), maar dat zal de ervaring hopelijk alleen maar aangenaam verwarrender maken. Ik bereid me voor.
Of CATS nu een mislukking of een meesterwerk blijkt (ik hoop allebei), het lijkt me in elk geval niet zo’n veilige film als die andere grote blockbuster die deze week verscheen. Het is toepasselijk dat aan het eind van de jaren 10 twee films verschijnen die twee kanten van de blockbustercinema van het afgelopen decennium vertegenwoordigen. Een unieke, gewaagde film (want ja, Cats is een enorm succesvolle musical, maar de vertaling van podium naar scherm blijft een commercieel en artistiek risico), en een laffe herkauwing die alles doet om iedereen tevreden te houden – en daarmee weinig mensen écht raakt. Dan was dit belachelijke idee misschien toch te verkiezen. Afgaande op de eerste reacties wordt STAR WARS: THE RISE OF SKYWALKER door weinig fans zo gehaat als sommige fans THE LAST JEDI haten, maar ook door weinig fans zo geliefd als THE LAST JEDI onder andere fans is. THE RISE OF SKYWALKER is een minder geslaagde THE RETURN OF THE JEDI, hoewel THE RETURN OF THE JEDI ten minste niet in het eerste kwartier liet weten dat Darth Vader toch nÃet de vader van Luke is. Een attractiepark, geen cinema, om het Scorsesegedoe maar weer eens aan te halen. Meer zit er blijkbaar niet in J.J. Abrams. Voor een Star Wars-film van het kaliber THE EMPIRE STRIKES BACK en THE LAST JEDI moet je toch bij een echte cineast zijn, die een eigen visie weet te uiten binnen de lijnen van de blockbusterformule. Ik hoop op meer Rian Johnsons en minder J.J. Abramsen het komende blockbusterdecennium, maar vrees het ergste.
Over controversiële films gesproken: volgens Sabeth Snijders, filmredacteur bij NRC, zagen we in het afgelopen decennium de filmkritiek politieker worden dan ooit. Volgens mij maakt ze vooral een vergelijking met de jaren 2000, want politieker dan in de jaren 70 en 80 wordt het in de gemiddelde recensie van tegenwoordig zeker niet (kijk maar hoe SPETTERS ontvangen werd). Ook Schokkend Nieuws bespreekt al tijden politiek, zoals toen Jan Doense STARSHIP TROOPERS verdedigde tegen de beschuldiging van SN-medewerker Mark van den Tempel, die de film ‘fascistisch amusement’ noemde. Maar de meest politiek geladen recensie in de SN-geschiedenis is volgens mij die van AUDITION, waarin Jaap de Wreede de vloer aanveegt met de volgens hem ‘politiek correcte linkse intellectuelen’ die de film op handen dragen. Bart van der Put reageert in hetzelfde stuk: ‘Dat er in Japan ruimte is voor vernieuwing op filmgebied werd me vijf jaar geleden in Rotterdam al duidelijk. Dat kortzichtige lieden daar niet van houden ook.’ Het ging er hard aan toe, destijds. Tegenwoordig zijn er mensen die tellen hoeveel regels tekst een vrouwelijk personage heeft, en een film op basis van die getallen beoordelen. Daar heb ik niks mee. Maar een terugkeer van de écht geëngageerde filmkritiek juich ik toe. Het is controversieel: een voormalig lezer heeft de redactie laten weten dat hij zijn abonnement heeft opgezegd vanwege de politieke toon die het blad onder meer door mij gekregen zou hebben (hij was net op tijd, trouwens, want ik ben vanaf het volgende nummer hoofdredacteur). ‘Praat over film, niet over politiek.’ Volgens mij een onzinnig argument. Sommige films hebben nu eenmaal een politieke lading, die net zo goed onderdeel van de film is als de cinematografie en montage. Je kunt moeilijk over het werk van Bong Joon Ho, Jennifer Reeder of Damon Lindelof schrijven zonder hun maatschappijkritiek te erkennen, of dit lijstje horrorfilms van regisseuses bekijken zonder sociale thema’s te ontwaren. En als George Lucas al jaren praat over de politieke thema’s van STAR WARS, waarom zouden critici dat dan niet doen?
Goed, laat ik afsluiten met iets waar we het wél allemaal over eens kunnen zijn: vervolgen met gekke titels en mensen die uit ramen vallen! Dat is topvermaak, in elk decennium.
Trouwens, wijsneuzen die erop wijzen dat de jaartelling bij 1 begint en dat ‘het decennium’ dus pas in 2021 is afgelopen: elke groep van tien jaar is een decennium, en met ‘het decennium’ wordt doorgaans ‘de jaren 10’ bedoeld, niet ‘het 202e decennium A.D.’. Lees hier de uitleg van filmcriticus Eric D. Snider.
Dus: prettige kerstdagen en een fijne decenniumwisseling!
