Gisteren hoorde ik dat Merle is overleden. Haar vriend – die ik al in geen vijftien jaar gezien had – vertelde het me letterlijk twee minuten voor het begin van de Apocalyps die MOTHER! heet. Ze is vijftig geworden. Merle zat, net als ik vroeger, bij de revolutionair-socialisten. Stiekem begreep ik dat toen al niet, want Merle was creatief, sprankelend en ze maakte prachtige, vrolijke tekeningen. Voor kinderboeken, zie ik nu ik naar overlijdensberichten google. Waarom verdeed ze haar tijd dan met het illustreren van ons partijblad? En waarom was ze met een van de meer dogmatische scherpslijpers van de club? Ik zag hem zitten, even voordat het zaallicht uitging; hij zag er vernietigd uit door haar dood. Arme vent.
En toen begon MOTHER! Theodoor hield een geestige inleiding bij de vertoning die we in samenwerking met het Louis Hartlooper Complex organiseerden en wenste ons “veel sterkte”. MOTHER! is inderdaad een krankzinnige, hysterische, fascinerende, originele en uitputtende film. Niet alleen Jennifer Lawrence en Javier Bardem zijn goed; mijn critics crush op Ed Harris en Michelle Pfeiffer werd ook weer nieuw leven ingeblazen. Maar zoals vaker bij deze regisseur, was er ook een moment waarop ik het contact met het hoofdpersonage verloor omdat Darren Aronofsky’s Grote Artistieke Angst en Pretentie zich weer opdringt. Mijn God, Darren, mag het ook iets minder met de symboliek? MOTHER! is so much dat een score waarschijnlijk too much zou zijn geweest. Ik houd van soundtracks en deze documentaire lijkt me interessant, maar had Hans Zimmer de filmmuziek voor MOTHER! geschreven, dan was ik er waarschijnlijk in gebleven.
MOTHER! gaat voor een groot deel over zelfopoffering (zie deze tweet van Aronofsky – nog een kinderboekverwijzing in deze TGIF ), maar Theodoor heeft ook gelijk in zijn 4 skull-recensie: de film gaat vooral over de creatieve schepping. Maar voor al het goede dat je over de film kunt zeggen – en dat is heel veel – verbaas ik me er toch over hoe Aronofsky weer alle clichés over het kunstenaarschap uit de kast trekt. MOTHER! kent nogal wat momenten voor rollende ogen: de dichter die dramatisch en inspiratieloos naar een leeg vel papier staart, het moment waarop hij naar beneden komt met zijn Kunstwerk en zijn Muze tot tranen roert, de Schepping – verscheurd door de aanbiddende Massa…
De werkelijkheid is anders. Stephen King (oh wacht, ik heb nog een linkje over King – dit is de TGIF, verdomme!) benadrukt in On writing keer op keer dat inspiratie geen Godsgeschenk is; het is hard werken en vereist dagelijkse discipline. Merle heeft met haar tekeningen waarschijnlijk heel veel kinderen opgevrolijkt, en zo is de relatie van de meeste kunstenaars met hun publiek: vriendelijk, alledaags – niks geen hysterische adoratie of collectieve haat… En muzes zijn in het echt natuurlijk ook niet zo opinieloos als Lawrence’ personage in de film. Ik heb de afgelopen weken ruim twintig films van ‘het genie’ Hitchcock teruggezien – en die waren bijna allemaal ook het werk van Alma Reville. Nu kun je natuurlijk betogen dat Hitch’ echte muzes Grace Kelly, Kim Novak en Tippi Hedren heetten en dat hij er in zijn films alles aan deed om die mooie vrouwen te controleren – maar dat zegt dus meer over de fantasie over de muze. Het inherente egocentrisme, vampirisme en sadisme van de kunstenaar zit wel heel goed in MOTHER!, vind ik.
Hij (Javier Bardem) heeft mensen nodig en bewondering om te kunnen creëren. Zij (Jennifer Lawrence) kan dat alleen in rust en afzondering. Hij wordt gek van de stilte; zij wil broeden. Beide personages huizen in iedere kunstenaar en botsen met elkaar en de buitenwereld – gelukkig meestal niet zo extreem als in MOTHER! Maar misschien voelt het wel zo. Je kunt dat lichtelijk pathetisch vinden (dat doe ik), maar Daronofsky moest natuurlijk wel meemaken hoe zijn persoonlijke geesteskind door sommigen werd uitgejouwd tijdens de wereldpremière in Cannes.
Ik houd hoe dan ook van zulke compromisloze filmmakers. Met alle respect en liefde die hij verdient: het is leuk dat John Carpenter weer iets geregisseerd heeft, maar een echt avontuurlijke cineast is hij niet meer.
Hoewel ik het echt jammer vind (maar toch ook wel weer een interessante kwestie van life imitating art) dat Aronofsky zijn eigen muze (hij heeft tegenwoordig een relatie met Lawrence) in de tweede helft van de film reduceert tot een huilend slachtoffer op het offerblok van zijn Grote Gedachtes, is dat natuurlijk wel zijn goed recht. Film is drama en als MOTHER! iets is, dan is het dramatisch. Er is zoveel dat je raakt, schokt, verrast, aan het denken zet…
Lars von Trier heeft dat effect ook op mij. Ik vond MELANCHOLIA en NYMPHOMANIAC niet helemaal geslaagd, maar, boy, ben ik blij dat er filmmakers zijn die hun depressies, grootheidswaanzin, aanstellerij en unieke blik met ons durven delen. Ik verheug me dan ook op het moment waarop ik tijd heb om me eindelijk eens te verdiepen in de ‘personal odyssey’ van David Lynch met TWIN PEAKS: THE RETURN. Er is wat geheimzinnigs aan de hand met episode 17 en 18, begrijp ik.
Hier is een andere volstrekt unieke filmmaker die jullie misschien nog niet kennen: Robert Morgans stop-motion nachtmerrie BOBBY YEAH! weerstaat iedere interpretatie maar is geniaal gruwelijk en staat sinds twee maanden eindelijk online in een goede beeldkwaliteit. Morgan bracht deze week goed nieuws: hij werkt aan een korte film getiteld BELIAL’S DREAM. Inderdaad: gebaseerd op het personage uit Frank Henenlotters cult classic BASKET CASE. Hier is alvast een screenshot uit Morgans film:
Kleine zelfreflectie: Robert Morgan, David Lynch, Lars von Trier en Darren Aronofsky spreken me aan – maar je wordt er nou niet bepaald vrolijk van. Ik zat tijdens de filmvoorstelling even naar Merle’s vriend te kijken. Ik herinner me vooral haar stralende gezicht en haar stem. Hij is oud en grijs geworden – alsof hem ook het hart uit het lijf is gerukt. Zijn wereld is een keukenblok “zonder ankers” en het werd onder hem vandaan getrokken. “Ze schilderen onze muren!”
SUICIDE SQUAD 2? Not that interested (toch bedankt voor de linkjes, Mathieu!). WONDER WOMAN: ik vond het, ondanks dit gloedvolle betoog, wél meer van hetzelfde. Hier moest ik om lachen. Na MOTHER! moet ik Batgirl wel gelijk geven: “The boys make everything so dark and depressing.” Vaarwel, Merle.
