Regisseur Doug Liman maakte naam met scherpe komedies en actiefilms als GO (1999) en THE BOURNE IDENTITY (2002). Zijn genre-uitstapjes zijn echter wat minder consequent in kwaliteit. JUMPER (2008) was een gemankeerde zeperd, EDGE OF TOMORROW (2014) weer uitstekend. Met zijn derde sci-fi project CHAOS WALKING lijkt hij helaas weer terug bij af.
CHAOS WALKING is gebaseerd op The Knife Of Never Letting Go, het eerste boek van Patrick Ness’ Chaos Walking trilogie. Deze trilogie is de zoveelste post-apocalyptische young adult serie die door Hollywood binnengehaald werd in de hoop ook maar een beetje in de buurt te komen van The Hunger Games-recettes. En net zoals vrijwel alle andere voorgangers uit dat genre heeft ook deze serie een centraal “iets” waardoor het zich zou onderscheiden van de rest. In de wereld van Chaos Walking, een verre gekoloniseerde planeet, zijn gedachtes zicht- en hoorbaar. Dit fenomeen wordt The Noise genoemd. Hoewel duidelijk een uitgedokterd plot device, is het op zich een origineel uitgangspunt, en uiterst geschikt als literair stijlmiddel. Maar een film is geen boek, en visualisering van zoiets chaotisch als gedachten is lastig.
Het begint allemaal nog interessant genoeg. We leren New World kennen door de ogen van Todd Hewitt (Tom Holland), een verweesde jongeman die maar niet onder de knie kan krijgen hoe hij zijn gedachten in toom moet houden. Hij heeft dus vrijwel continu de typische Noise-walm om zijn hoofd heen hangen, deels bestaande uit concrete beelden, deels uit vrolijke kleurtjes. Omdat Todd zo’n open boek is en nou eenmaal veel nadenkt over zijn uitzichtloze bestaan is hij min of meer de dorpsparia. Zijn “uiterlijke” monoloog is echter wel een handig vertelmiddel. Al snel wordt duidelijk dat vrouwen niet vatbaar waren voor The Noise, en dat zij door een mysterieus lokaal virus uitgestorven zijn. Sindsdien is de kolonie in verval geraakt. Het vermogen om gedachten te beheersen en besturen is een machtsmiddel geworden. Zo is de lokale burgemeester (Mads Mikkelsen) zelfs in staat om complete illusies op te werpen, en met zijn kunsten houdt hij de gemeenschap in een ijzeren greep.
Op een dag stort er een ruimtesonde met aan boord een jonge vrouw. De komst van deze Viola (Daisy Ridley) ontregelt de dagelijkse sleur van Todd, maar helaas ook de film. Wat begint als een interessante allegorie voor de hedendaagse polarisatie, manipulatie en xenofobie binnen onze maatschappij, verwordt al snel tot een plat en ongeïnspireerd achtervolgingsdrama vanaf het moment dat duidelijk wordt wat de burgemeester precies van plan is met Viola. Interne logica en vertelstructuur gaan het raam uit als Todd en Viola ontsnappen uit het dorp, op zoek naar een veilig heenkomen. De gedachten-gimmick komt en gaat naar gelang het uitkomt voor het plot, en dingen gebeuren zomaar om het verhaal weer een zetje voorwaarts te geven. Zo lijkt Liman halverwege compleet vergeten te zijn dat zijn film op een andere planeet speelt en er aan het begin eventjes verwezen werd naar de oorspronkelijke bewoners. Dus een latere confrontatie met een van deze wezens komt volledig uit de lucht vallen, om vervolgens totaal geen invloed te hebben op de personages of hun reis.
Sowieso zijn bij dit soort young adult adaptaties de oppervlakkige, statische personages vaak de zwakke schakel, en dat is hier helaas niet anders. New World wordt bevolkt door wandelende clichés die dogmatisch hun functie vervullen in het verhaal. Wie aan het begin goed of slecht is, is dat aan het eind nog steeds. Holland en Ridley, beide charismatische nieuwkomers die binnen respectievelijk het Marvel en Star Wars universum al bewezen hebben grote films te kunnen dragen, doen nog hun best met wat ze voorgeschoteld krijgen, maar het mag niet baten. CHAOS WALKING is een uiterst ongeïnspireerde invulling van de klassieke heroes journey. En bij het uitblijven van enige verrassing of spanning, gaan de slordigheid en willekeur al snel irriteren.
Patrick Ness creëerde een fascinerende nieuwe wereld in zijn boeken, maar de vertaalslag naar film is jammerlijk mislukt. Doug Liman lijkt, net als bij voorganger JUMPER, simpelweg niet te geloven in het bronmateriaal, en behandelt dat ook zo. Plichtmatig werkt hij wat essentiële plotpunten af, zonder zich druk te maken over samenhang, opbouw of ritme. Hij is dat jochie bij je in de klas die het boek niet gelezen heeft maar meent zich wel even door het boekverslag heen te kunnen lullen. Met alle gevolgen van dien.
Distributie: Lionsgate. Release NL/B: 24 juni 2021. Copyright: Daan Snouck Hurgronje. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 24 juni 2021.
