De reis zelf is belangrijker dan de bestemming, luidt een oude (tegel)wijsheid. Goed om in gedachten te houden bij een film die die reis geweldig in beeld brengt, maar zijn bestemming rustig links had mogen laten liggen.
Roy McBride (Brad Pitt) is de real-life versie van Captain America. Psychologische tests doorstaat hij glansrijk en zijn hartslag komt zelfs onder de uitzonderlijkste omstandigheden nooit boven de tachtig. In de overweldigende openingsscène van de film stort hij uit de ruimte naar beneden, wanneer een letterlijk tot in de hemel reikende antenne – we leven in de nabije toekomst – door een ‘surge’ wordt getroffen. Roy komt er dankzij zijn parachute zonder kleerscheuren vanaf en is al snel weer op de been voor zijn debriefing. De rol is Pitt op het lijf geschreven. Roys privéleven mag een puinhoop zijn, als astronaut is hij cool, stoer en sexy tegelijk.
Terug naar die debriefing, die eigenlijk een excuus is voor iets anders. Want Roys meerderen hebben een ultrageheime opdracht voor hem. Conrad McBride (Tommy Lee Jones), de vader die Roy nauwelijks gekend heeft, wordt verantwoordelijk gehouden voor de elektrische stormen die het leven op aarde bedreigen. Conrad vertrok ooit als commandant met een missie, The Lima Project, richting Neptunus om in de verste regionen van ons zonnestelsel de mogelijkheid van buitenaards leven te onderzoeken. Jarenlang werd gedacht dat hij en zijn mede-astronauten de reis niet overleefd hadden, maar ja, hoe anders vallen de ‘stroomstoten’ uit de ruimte (ten gevolge van geknoei met antimaterie) te verklaren?
Ongetwijfeld zullen er nog felle online-discussies losbarsten over het wetenschappelijke gehalte van deze premisse, maar in feite hebben we hier gewoon een McGuffin te pakken. Roy gaat niet de ruimte in om de aarde te redden van de ondergang; hij onderneemt die reis omdat hij zijn vader wil terugvinden. De vader die zijn missie belangrijker vond dan zijn gezin, en zijn onvermogen liefde te geven en te ontvangen op zijn zoon Roy heeft overgedragen. Het is een thema dat vanaf het moment dat de film halverwege is het ruimtereisverhaal in toenemende mate begint te overheersen. Daarvóór leek Ad Astra zich nog in diverse richtingen te kunnen ontwikkelen. Maar een spirituele reis à la SOLARIS (Andrei Tarkovsky, 1972), of een APOCALYPSE NOW (Francis Ford Coppola, 1979) in space, met Roys vader als de kolonel Kurtz-figuur, wordt AD ASTRA uiteindelijk niet.
Een tijdje dreigde de film door de fusie van Fox en Disney in een zwart gat te verdwijnen. Verder uitstel kwam voor rekening van regisseur James Gray die zijn team eindeloos liet schaven aan de special effects. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen, al slaan we in een tijd dat de state of the art zo’n beetje ieder half jaar wel weer wordt opgeschud, niet meer steil achterover van levensechte ruimtewandelingen of weidse panorama’s van welke planeet dan ook. Daar komt bij dat, op de openingsscène na, het handjevol set pieces in de film nauwelijks van belang blijkt voor de plot zelf. Wanneer Roy en een oude makker van zijn vader (Donald Sutherland) per buggy van de maanbasis naar het lanceerplatform rijden om vandaar per raket door te reizen naar Mars, worden ze aangevallen door in een zelfde soort karretjes rond racende bende. Waarom? Geen idee. Maar spectaculair op een MAD MAX: FURY ROAD (George Miller, 2015) -achtige manier is het wel. Akelig claustrofobisch is later de scène waarin Pitt en een collega een ruimteschip binnengaan dat eerder een noodsignaal heeft uitgezonden. Daar stuitten ze op een verrassende tegenstander. Nee, geen doorgedraaide astronaut, en ook geen bloeddorstige alien. Het levert een spannend intermezzo op, een adrenalinestoot die de film goed kan gebruiken.
Geen wonder dat Roys hartslag ineens wél boven de tachtig uitkomt, al wordt die stijging in de film eerder toegeschreven aan zijn almaar toenemende nervositeit naarmate het doel van zijn queeste dichterbij komt. Als kijker ervaar je het omgekeerde. Roys Vatersuche, eindeloos becommentarieerd door diens in voice-over verpakt gepeins, is een sleets verhaalmotief dat Grays ruimte-epos jammer genoeg terugbrengt tot de proporties van een psychotherapeutische sessie. Toch zonde van een film die voor een deel, althans in visueel opzicht, doet wat zijn titel belooft, om zijn koers uiteindelijk te verleggen naar planeet Smartlap.
Distributie: The Walt Disney Company. Release NL: 19 september 2019, BE: 18 september 2019. Copyright: Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 18 september 2019.
