QUARANTAINE | Corona – we zijn er wel op uitgekeken. Voor iedereen die zich thuis te pletter verveelt, brengt Schokkend Nieuws prachtige genreklassiekers over het voetlicht. In het publieke domein, dus gratis en legaal online te kijken. Vandaag: een film die je eraan herinnert dat het altijd nóg erger kan – maar misschien ook beter.
Oeps. THINGS TO COME bleek, toen we hem terugkeken voor dit quarantainecadeau, nóg toepasselijker dan we ons herinnerden. De helft van de wereldbevolking verliest in dit verhaal het leven als gevolg van The Wandering Sickness: ‘A new fever of mind and body.’ En dat is niet het enige waarin deze sciencefictionfilm uit 1936 profetisch bleek.
Sciencefictionschrijver H.G. Wells schreef het beroemde The War of the Worlds (1897), waarin Mars de aarde aanvalt, maar toen hij in 1933 The Shape of Things to Come publiceerde – het boek waarop deze film gebaseerd is – had hij een helaas meer concrete naderende wereldoorlog op het oog. THINGS TO COME was in Engeland een bioscoopsucces, drie jaar voor de officiële oorlogsverklaring met nazi-Duitsland, en voorspelde bijvoorbeeld The Blitz, de massale bombardementen van de Engelse hoofdstad. Wells fantaseerde ook over de vorming van een supranationale overheid die na de oorlog voortaan de vrede zou kunnen bewaren. In de film is dat Wings over the World, een soort verlichte dictatuur; de Verenigde Naties werden in 1945 opgericht. Wells keek zelfs nog verder. THINGS TO COME begint namelijk in 1940 en eindigt pas over zestien jaar, in 2036.
Regisseur William Cameron Menzies werd vooral beroemd als production designer (o.a. van GONE WITH THE WIND) en als regisseur van het fantastische INVADERS FROM MARS (1953). In THINGS TO COME zitten wat minder prachtig geframede shots, maar vooral de futuristische decors in het laatste deel zijn nog steeds om van te likkenbaarden. Ook de eerder genoemde scènes over de bombardementen op ‘Everytown’ zijn knap gedaan met matte paintings. Eigenlijk zijn de dialogen die H.G. Wells zélf voor de film schreef het slechtst oud geworden. Al in de eerste minuten spelt hij de boodschap voor je uit: ‘If we don’t end war, war will end us.’
Wells’ rotsvaste geloof in wetenschap en vooruitgang tegenover de terugval in barbarij die hij voorzag geven de film af en toe iets drammerigs (‘Law and sanity! Order and trade!’), maar THINGS TO COME is nog steeds bewonderingswaardig als vroege waarschuwing tegen de naderende Tweede Wereldoorlog. Wat Wells in zijn vooruitgangsoptimisme niet kon voorzien was dat juist de moderne methoden die hij zo ophemelde de systematische vernietiging van de Joden mogelijk zou maken. En de film zet ook nu nog aan tot debat. In de laatste scènes, in het jaar 2036, staat er een demagoog op, de beeldhouwer Theotocopulos (zien we daar de Amerikaanse image builder T.?) die het volk ophitst tegen de bestaande orde en hun rationele vooruitgangsdenken. ‘Progress is not living! Is men never to rest? Never to be free?’ Overigens is dat een kreet die je nu ook wel eens hoort als het over ecologie gaat – een woord dat in THINGS TO COME helemaal niet voorkomt.
Ach ja, Wells kon ook niet alles voorzien. In de film schieten ze wél mensen de ruimte in, maar ze doen het nog steeds op de manier waarop Jules Verne dat in 1870 deed in De reis naar de maan: met een heel groot kanon.
Veel plezier met THINGS TO COME.
