SPECIAL | Voor de Rusland-special van het huidige Schokkend Nieuws-nummer, bezocht Henriëtte Poelman drie filmstudio’s in Moskou, op zoek naar de Russische genrefilm. Maar in welke films zien we Mосква eigenlijk terug? Een greep uit het reisalbum.
AELITA | Christus-Verlosserkathedraal
In AELITA: QUEEN OF MARS (Yakov Protazanov, 1924) zien we zowel ploeterende Russen in de naoorlogse Sovjet-Unie, als waanzinnig-gekostumeerde royalty op Mars. Dictator-dochter Aelita bespiedt met haar telescoop de aardbewoners en vangt een stiekeme zoen op van ingenieur Los en zijn vrouw Natasja, op het observatieterras van de Christus-Verlosserkathedraal. Los droomt van een leven op Mars; Aelita droomt van passie (en een zoen op het dak). Een raketschip brengt hen bij elkaar en samen leiden ze een revolutie tegen de gevestigde orde.
De Kathedraal werd gebouwd in de vroege negentiende eeuw, met de Aya Sofia in Istanbul als uitgangspunt voor het ontwerp. Toen na de Russische Revolutie religie officieel werd afgeschaft in de Sovjet-Unie, liet Stalin de kathedraal in 1931 slopen. Maar vanwege kwelwater uit de rivier, bleek de plaats ongeschikt voor het nieuwgeplande gebouw met een 100 meter hoog standbeeld van Lenin. Chroesjtsjov veranderde de bouwput vele jaren later in een zwembad. Na de val van de Sovjet-Unie bouwde Boris Jeltsin deze hoogste Orthodox-Christelijke kerk weer op, naar zo goed als hetzelfde ontwerp. Op de achtergrond zien we de Moskva-rivier en de muren van het Kremlin.
Tijdscode in de film: 0:10-0:12 min.
THE DARKEST HOUR | het Rode Plein
Deze alien invasion-film van Chris Gorak uit 2011 speelt zich voor een groot gedeelte af in een leeg Moskou. De plot is weinig vernieuwend en de personages (gespeeld door o.a. Emile Hirsch en Max Mingella) missen alle diepgang. Maar die lege stad! Pluspunt: een hoop toeristische highlights komen voorbij, zonder die irritante toeristen. Minpunt: je moet wel continu op je hoede zijn voor opduikende onzichtbare aliens.
Het Rode Plein is het hart van Moskou, en historisch het Russische machtscentrum. Naast het Kremlin en het Arsenaal (met een ongelofelijk indrukwekkende schatkamer) vind je hier het Mausoleum van Lenin, het GUM-winkelcentrum, het knalrode Nationaal Historisch Museum en de kleurrijke, sprookjesachtige St. Basiliuskathedraal.
Tijdscode: vanaf 0:25
NIGHT WATCH (NOCHNOY DOZOR) | Moskouse metro
In Timur Bekmambetovs film uit 2004 staan de machten van Licht en Duisternis tegenover elkaar. Na een eeuwenlange wapenstilstand wordt voorspeld dat de balans verstoord zal worden en één partij zal overwinnen. Tegelijkertijd zorgt de Night Watch, bestaande uit ‘Others’, ervoor dat de Duistere Types ’s nachts niet teveel chaos creëren.
Bekmambetovs personages reizen, zoals elke Moskoviet, met de metro: een van de meest intensief gebruikte metronetten ter wereld, waar dagelijks tussen de acht en negen miljoen mensen gebruik van maken. Een groot deel van de vele lijnen loopt langs prachtige stations, met hoge bogen, gouden lijsten, kroonluchters, tegelportretten van barse grootheden en mozaieken over plattelandsarbeid. Vooral stations zoals Kiyevskaya en Belorusskaya zorgen voor nekpijn, maar de diepte van Park Pobedy (84m!) is ook niet mis. Bekmambetov gaat volledig voorbij aan alle pracht en brengt de metro en het Park Kultury station zo functioneel mogelijk in beeld. Terecht misschien ook wel, als je leven en dat van al het goede op het spel staat.
Tijdscode: 0:18-0:22
ANNA KARENINA | de ‘natural set’ van het Mosfilm Concern
In Leo Tolstoj’s Anna Karenina voelt de mooie, jonge Anna zich gevangen in haar huwelijk met een oudere man. Ze droomt van vrijheid en wordt verliefd op graaf Vronski. Als ze haar gezin voor hem achterlaat, worstelt ze met gevoelens van schuld en schaamte en moet ze vechten voor haar zoon. Spoileralert: het loopt bar tragisch af.
Er bestaan tientallen verfilmingen van het boek, maar de meest recente is de miniserie uit 2017 van Karen Shaknazarov, regisseur en algemeen directeur van Mosfilm. Buitenscènes in negentiende eeuws Moskou werden gefilmd op de set die nog steeds te bezoeken is bij de Mosfilmstudio – wel voorzichtig filmen, want voor je het weet kijk je te ver een zijstraat in en zie je opeens een stukje St. Petersburg. Niet dat veel mensen het verschil zullen zien, maar toch. Of je moet weer de zoveelste flat wegpoetsen in post…
Tijdscode: door de hele serie heen
THE RADIANT PATH (SVETLYY PUT) | Arbeider en Kolchozboerin
Een wellicht wat onverwachte film in het rijtje, deze musical uit 1940 van Grigoriy Aleksandrov. THE RADIANT PATH is in de VS uitgebracht als TANYA, en is een Sovjetsprookje over Tatiana Morozova, die opklimt van simpele arbeider naar ingenieur en lid van de Sovjetregering. In een scène ziet Tatiana haar verleden en haar toekomst in een spiegel, waar het sprookje de Sovjetwerkelijkheid is, en zij zichzelf voor haar vrienden en collega’s ziet bij de rijkdom van VDNKh, oftewel de ‘Tentoonstelling van de verwezenlijkingen van de nationale economie’, in Moskou. In een vliegende auto cirkelt ze vervolgens om het standbeeld Arbeider en Kolchozboerin.
Dit roestvrijstalen beeld van 24,5 meter hoog werd in 1937 gemaakt door Vera Moechina in het kader van de wereldtentoonstelling in Parijs, en toont een man en een vrouw die samen een hamer en sikkel omhoog houden. In 1947 werd het beeld aangenomen als logo van Mosfilm. Het pad er naartoe werd tijdens de wandeling van ondergetekende door Moskou echter geblokkeerd door een heuse BUK-raket. Only in Russia.
Tijdscode: 1:25-1:36
Het grote verzamelinterview met Andrej Apostolov, Karen Shakhnazarov en Maria Zatulovskaya én het uitgebreide reisverslag lees je in de Rusland Special van Schokkend Nieuws #133, nog tot 5 oktober te koop in de betere boekhandel.
Schokkend Nieuws #133
Augustus/september 2018
Koop hier je losse nummer of neem een abonnement!
