De toekomst is dystopisch volgens J.G. Ballard (1930-2009), maar de maand september komen we waarschijnlijk wel door. De Amsterdamse Melkweg en poptempel Paradiso eren de invloedrijke sciencefictionschrijver namelijk met muziek, film, beeldende kunst en lezingen.
J.G. Ballard is ondermeer bekend vanwege EMPIRE OF THE SUN. Het boek over zijn jeugd in Shanghai en in een Japans interneringskamp werd in 1987 door Steven Spielberg verfilmd. Bij genreliefhebbers is Ballard vooral bekend als de schrijver van het boek waarop David Cronenberg zijn film CRASH baseerde. De hoofdpersoon van die bizarre rit langs seksuele obsessies die gepaard gaan met frontale botsingen, blikschade en beenprotheses, heet niet voor niets James Ballard. Toen de schrijver in 1973 het manuscript van CRASH inleverde over âthe mysterious eroticism of wounds: the perverse logic of blood-soaked instrument panels and sun visors lined with brain tissueâ oordeelde Ă©Ă©n van de manuscriptlezers van de uitgeverij dat Ballard âbeyond psychiatric helpâ was. Ballard vatte het op als een compliment.
Ballard begon eind jaren vijftig met publiceren en bleef schrijven tot zijn dood in 2009. Hij publiceerde naast Crash en Empire of the Sun sombere toekomstromans als The Drowned World, Cocaine Nights en Kingdom Come. Rode draad in zijn oeuvre is de moderne mens, overgeleverd aan de technologische ontwikkelingen van de twintigste eeuw. Zijn romans spelen zich af tegen een achtergrond van hoogbouw, snelwegen, migratie, massale vrijetijdsbesteding en ongebreidelde consumptie. Een dystopische toekomst, waarin Ballards personages meestal terugvallen op primitieve reflexen.
Hoewel altijd omstreden â in zijn laatste boek noemde Ballard de aanslagen van 9/11 âa brave attempt to free America from the 20th centuryâ – is zijn invloed groot geweest. Niet alleen Spielberg en Cronenberg werden door hem geĂŻnspireerd, maar ook hedendaagse kunstenaars als Jake en Dinos Chapman en Damien Hirst. Filosofen als John Gray prijzen zijn werk. Muzikaal waren de zogenaamde Synth Britannica en Industrial Music uit de jaren tachtig schatplichtig aan Ballard. Joy Division ontleende de songtitel The Atrocity Exhibition aan een roman van Ballard. Ook op fotografen is Ballards werk van onmiskenbare invloed geweest, met name als het gaat om nondescripte, âziellozeâ stedelijke of industriĂ«le omgevingen.
Het eerbetoon aan Ballard start op 1 september met een lezing in Paradiso. De Britse schrijver en cultuurcriticus Theodor Dalrymple zal dan spreken over Ballards mensbeeld. Verder vindt op die dag de opening plaats van een expositie in de Melkweg Mediaroom. Daar is onder meer het werk te zien van de Nederlandse fotografe Natascha Libbert, die het ongemak van idyllische omgevingen (hotels, luchthavens, luxe resorts) blootlegt. Als onderdeel van de opening van de expositie zal VPROâs Wim Brands met enkele Nederlandse kenners praten over het werk en de betekenis van Ballard. De opening wordt afgesloten met de vertoning van CRASH.
Op 8 september vindt in Paradiso een avondvullende Ballard-tribute plaats. De avond wordt ingeleid door de Nederlandse schrijver en Ballard-kenner Thomas van Aalten en Berend Dubbe, alias Bauer. Het gelegenheidsduo geeft een audiovisuele presentatie rond de personages, onderwerpen, locaties en obsessies van Ballard, zoals erotiek, technologie en sterrendom. T.A.G.C. (The Anti Group Communications / Clock DVA) zal eveneens een audiovisueel stuk verzorgen op basis van Ballards korte verhaal Track 12. Vervolgens is er muziek van o.a. Stellar OM Source, âbrute ambientâ van Blanck Mass, de âdonkere, doortimmerde elektronische muziekâ van Shackleton en de DJâs van Gonzo Circus.
Van 2 t/m 14 september worden in de Melkweg Cinema diverse films vertoond die Ballards wereldvisie verbeelden. Nog meer Cronenberg natuurlijk: STEREO en CRIMES OF THE FUTURE op 2 september en SHIVERS op 7 september. TEN MONOLOGUES FROM THE LIVES OF THE SERIAL KILLERS van Ian Kerkhof op 5 september. THE ATROCITY EXHIBITION (Jonathan Weiss, 6 en 7 september), LOW FLYING AIRCRAFT (Solveig Nordlund, 10 september) en DAWN OF THE DEAD (George A. Romero, 14 september)
En goed nieuws voor onze Belgische lezers: het J.G. Ballard programma komt vanaf 10 september ook naar de Brusselse Cinematek.
Ballard woonde zijn hele leven pal naast de snelweg en het vliegveld Heathrow. Wat hij daarover zei, geldt ook voor dit prachtprogramma: het is van een âperverse schoonheidâ.
