R.I.P. | De afgelopen vrijdag overleden Britse regisseur Nicolas Roeg zal bij de Schokkend Nieuws-lezer vooral bekend zijn vanwege zijn bijdragen aan de genrefilm, zoals DON’T LOOK NOW en THE MAN WHO FELL TO EARTH. In Schokkend Nieuws #106 schreef Lieuwe van Albada een recensie over Roegs autobiografie The World is Ever Changing.
Nicolas Roeg (Londen, 1928) overleed op 23 november jl. Hij is negentig geworden. Roeg was een self-made man. Hij begon in de tijd dat er nog geen filmscholen waren en baantjes in filmstudio’s nog geadverteerd werden in de krant. Roeg werkte zich langzaam omhoog, beginnend als manusje-van-alles. Hij was hulpje in de montagekamer, assistent-cameraman, director of photography en ontwikkelde zich uiteindelijk tot regisseur van zijn eigen films.
Het boek dat Roeg in 2013 bij Faber & Faber publiceerde, The World is Ever Changing, houdt het midden tussen mijmering en autobiografie, in hoofdstukken met titels als: ‘Script’, ‘Directing’, ‘Editing’, enzovoort. Eén hoofdstuk is geheel gewijd aan het onderwerp ‘Love Scenes’. Roeg heeft recht van spreken op dat gebied. DON’T LOOK NOW (1973), de psychologische horrorfilm met Julie Christie en Donald Sutherland, bevat één van de beroemdste seksscènes uit de filmgeschiedenis. Een scène, die nota bene niet eens in het script stond. Roeg besloot hem toe te voegen omdat de hoofdpersonages anders alleen maar ruzie zouden maken. De scène was erg expliciet voor die tijd en leverde de film de gevreesde X-rating op in Amerika. Roeg verbaast zich in zijn boek over de snel veranderende tijden: ‘A few summers ago it was shown on a huge screen outdoors – and no one said a word about the love scene!’ Overigens ontkrachtte Roeg ooit in een interview met de BBC het gerucht dat de seks echt zou zijn geweest.
Hij kreeg in zijn carrière vaker te maken met censuur en hevige kritiek. Veel van zijn werk kreeg pas veel later de waardering die het verdiende. De echt sappige details blijven helaas onbesproken in zijn boek. Aan de ene kant pleit het voor Roeg: hij blijft een gentleman. Aan de andere kant is dat natuurlijk wel spijtig voor de nieuwsgierige lezer. Zo was er behalve de ophef om DON’T LOOK NOW ook veel te doen over een andere seksscène: die in PERFORMANCE (1970) tussen Mick Jagger en Anita Pallenberg, op dat moment de vriendin van Keith Richards. De gitarist van de Stones was not amused en weigerde mee te werken aan de soundtrack van de film. En wat te denken van BAD TIMING (1980), de broeierige film met Art Garfunkel en Theresa Russell die door nota bene zijn eigen distributeur (Rank) ‘a sick film made by sick people for sick people’ werd genoemd?
Gelukkig zijn er ook anekdotes die Roeg wél deelt in het boek. Zo vertelt hij over de keer dat hij Marlon Brando probeerde te strikken voor een film. Er zou een afspraak gemaakt worden voor een telefoongesprek met de eigenzinnige filmster. De producent zou Brando warm maken voor het idee, waarna Roeg hem de verdere details zou vertellen. Nadat de afspraak al een paar keer verzet was, zat iedereen uiteindelijk op het juiste tijdstip bij de telefoon. Op het moment dat de telefoon overging, kreeg de arme producent echter een woeste Brando aan de lijn. De operator had het telefoontje per abuis als collect call naar Brando doorgeschakeld, die daardoor zo beledigd was dat de hele zaak niet doorging. Roeg heeft Brando nooit meer gesproken.
Niet al zijn films komen evenveel aan bod, met name WALKABOUT (1971), DON’T LOOK NOW en zijn laatste film, PUFFBALL (2007), worden vaak genoemd. Ook over THE MAN WHO FELL TO EARTH (1976), met David Bowie als alien, vertelt hij een beetje, maar de rest van zijn oeuvre komt er bekaaid van af. Goede verhalen over de totstandkoming van bijvoorbeeld EUREKA (1983) met Rutger Hauer, THE WITCHES (1990) of over zijn schitterende camerawerk voor Roger Cormans THE MASQUE OF THE RED DEATH (1964) waren welkom geweest.
‘My mind is drifting the whole time; various things are popping into my head,’ schrijft Roeg in The World is Ever Changing. Dat is te merken. De dan al bejaarde regisseur schrijft losse gedachtes op, lardeert deze met anekdotes en mijmeringen en springt van de hak op de tak. Hij verliest zich af en toe zelfs in vaag filosofisch gezwets, met name tegen het eind van het boek wanneer hij verhaalt over zijn ontmoeting met een past life medium en zijn geloof in bovennatuurlijke zaken. Hij vervalt ook in herhaling: de reden waarom hij in WALKABOUT het doden van een stier in reverse afspeelde doet hij bijvoorbeeld tweemaal uit de doeken. Je vraagt je af of er wel een eindredacteur naar de tekst heeft gekeken.
Maar die rommelige schrijfstijl van The World is Ever Changing past dan weer wel erg goed bij zijn stijl als filmmaker: niet altijd in chronologische volgorde verteld, fragmentarisch en niet te uitleggerig. Je wordt gedwongen zelf de betekenis van het één en ander te bedenken. ‘Making a movie is like making a marvellous soup.’ schrijft Roeg ergens in The World is Ever Changing. Het boek had met wat meer peper en helderheid gekund, maar we zijn deze week wel een absolute smaakmaker verloren.
Copyright Lieuwe van Albada. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #106, februari/maart 2014.
