R.I.P. | Afgelopen donderdag overleed de Italiaanse actrice Daria Nicolodi op zeventigjarige leeftijd. Ze was niet alleen een markante verschijning binnen de door mannen gedomineerde Italiaanse genrecinema, ze had ook een enorme invloed op de loopbaan van Dario Argento.
Nicolodi werd geboren op 19 juni 1950 in Firenze en groeide op in een welgesteld en intellectueel milieu. Ze maakte haar debuut in Francesco Rosi’s uitstekende oorlogsfilm UOMINI CONTRO (1970), maar haar carrière nam niet meteen een grote vlucht. Dat gebeurde pas nadat ze kennismaakte met regisseur Dario Argento. Nicolodi was een fan van diens eerste film L’UCCELLO DALLE PIUME DI CRISTALLO/THE BIRD WITH THE CRYSTAL PLUMAGE (1970) en wilde koste wat het kost met hem samenwerken. Dat gebeurde met PROFONDO ROSSO/DEEP RED (1975), waarin ze een onvergetelijke indruk maakte als journaliste Gianna Brezza, in een rol die gedeeltelijk gebaseerd was op Argento’s eigen ervaringen als filmrecensent voor de krant Paese Sera. Niet alleen het publiek was overdonderd door deze enorm zelfverzekerde powervrouw, ook haar beroemde tegenspeler David Hemmings (die ze in een hilarische scène verslaat tijdens een potje armworstelen) was positief verrast door de nog onbekende Nicolodi. Ook Argento zelf ging volledig voor de bijl voor de actrice met haar karakteristieke rode haardos. De twee begonnen al tijdens de draaiperiode een liefdesrelatie die een kleine tien jaar zou duren en waarin ze dochter Asia Argento kregen.
DEEP RED bleek niet alleen een enorme kaskraker in Italië, ook internationaal ging het opeens staccato voor Argento. In de voor die tijd opvallend bloederige film flirtte de regisseur al voorzichtig met fantastiek en horror, zij het binnen het kader van een barokke giallo. Voor zijn volgende film SUSPIRIA (1977) omarmde hij het horrorgenre voor het eerst volledig en schiep hij volgens velen zijn absolute meesterwerk. Maar de film was gebaseerd op een idee van Nicolodi, die herinnerde hoe haar grootmoeder, Ivon Müller, als tiener les kreeg op een dansacademie waar naar verluidt ook zwarte magie werd bedreven. Het verhaal van Müller (die zich overigens volgens Nicolodi later bekwaamde in de witte magie) maakte op Nicolodi – en later dus ook op Argento – een onuitwisbare indruk en vormde de basis voor de bizarre, originele verhaallijn. Bovendien kwam Nicolodi, een liefhebster van fantastische literatuur in het algemeen en H.P. Lovecraft in het bijzonder, met het idee om elementen uit Thomas De Quincey’s Confessions of an opium eater in het verhaal te gebruiken om een psychedelische sfeer te creëren. Nicolodi keek later met gemengde gevoelens terug op het succes van SUSPIRIA. Aanvankelijk zou ze zelf de rol spelen van Sara, de vriendin van Suzy Bannion (Jessica Harper), maar nadat ze tijdens de repetities haar enkel brak ging die eer naar Stefania Casini. Bovendien trok Argento zonder enige gêne alle aandacht en artistieke verdiensten naar zich toe toen de film een hit bleek en had weinig aandacht voor Nicolodi’s essentiële bijdragen. Het zorgde voor een stevige smet op hun relatie en Nicolodi zou het de regisseur nooit vergeven.
De gedesillusioneerde Nicolodi leek datzelfde jaar alles van zich af te spelen in de intense hoofdrol van Mario Bava’s SCHOCK, ook bekend als SHOCK en TRANSFERT-SUSPENCE-HYPNOS. Als de extreem neurotische Dora Baldini, die vreest dat ze wordt bezocht door de geest van haar overleden echtgenoot, is ze bijzonder overtuigend in Bava’s stijlvolle psychologische horrorfilm, die duidelijk verwant is aan Roman Polanski’s REPULSION. De actrice bleek bijzonder goed met de bescheiden Bava op te kunnen schieten en samen werkten ze nogmaals, in ’s mans zwanenzang LA VENERE D’ILLE (1979). Deze episode uit de tv-serie I GIOCHI DEL DIAVOLO werd geschoten op een bescheiden budget, maar bezit toch een pakkende sfeer van archaïsche fantastiek en Nicolodi’s spel was een fraai mengsel van lichtvoetigheid en ernst. Argento’s INFERNO (1980), het officieuze vervolg op SUSPIRIA, betekende een kantelpunt voor Nicolodi en haar relatie met de cineast. Op haar rol als een enigmatische aristocrate die in eenzaamheid in het door heks Mater Tenebrarum geleide hotel in New York leeft valt weinig af te dingen, maar haar levensgezel gaf haar in zijn volgende films TENEBRE (1982), PHENOMENA (1985) en OPERA (1987) rollen die de actrice steeds minder interesseerden en haar naar eigen zeggen weinige creatieve uitdagingen schonken. En, zo stelde Nicolodi onverbloemd in interviews, dat deed Argento met opzet. Een breuk was niet te voorkomen en de twee gingen hun eigen wegen.
Als een soort diva van de Italiaanse genrefilm bleef Nicolodi haar opwachting maken in films die zich ver beneden haar waardigheid bevonden, zoals de absolute misbaksels LE FOTO DI GIOIA (Lamberto Bava, 1985) en Luigi Cozzi’s PAGANINI HORROR (1989). Wij herinneren ons dan liever Ettore Scola’s heerlijke bitterzoete vertelling MACCHERONI (1987), waarin ze moeiteloos overeind blijft tussen zwaargewichten Jack Lemmon en Marcello Mastroianni. Daria Nicolodi was een actrice die zowel in het theater als voor de camera kon excelleren, en was daarnaast een van de weinige bekende vrouwen in Italië die horror en fantastiek in literatuur en cinema te vuur en te zwaard verdedigde tegen een vaak vijandige pers. Zo zei ze over Lucio Fulci: ‘I love all his films. Even in the ones that haven’t turned out so well, there’s something that I love’. Naarmate rollen in interessante films spaarzamer werden nam haar grilligheid toe en was ze in interviews tegen het einde van haar leven soms moeilijk te doorgronden. Misschien bracht ze zichzelf het best onder woorden toen ze werd gevraagd naar haar fraaie rol in LA VENERE D’ILLE, als de indrukwekkende maar moeilijk te peilen Clara: ‘Bava had understood me very well. I’m a multiple personality: Lightness and Darkness.’
Cara Daria, requiescat in pace.
