NIEUWS | Er is een nieuwe trailer van BIRDMAN, de nieuwe film van Alejandro González Iñárritu. Het is een beetje een vreemde vogel, niet zozeer vanwege het verhaal, maar door de vorm: de film is zo gemonteerd dat hij in één enkele take geschoten lijkt.
Niet dat het verhaal zo traditioneel is, overigens. Hoofdpersoon Riggan Thomson, een oudere Broadway-regisseur, speelde ooit de rol van superheld Birdman (Thomson wordt gespeeld door Michael Keaton, die ervaring heeft op dat gebied.). Nu heeft hij hallucinaties waardoor hij zich af en toe écht Birdman waant. Alsof zijn nieuwe toneelstuk met Edward Norton in één van de rollen al niet stressvol genoeg was!
De trailer geeft de gimmick nog niet prijs, maar Jon Favreau (IRON MAN) heeft de nieuwe film van Iñárritu (AMORES PERROS, 21 GRAMS, BABEL) kennelijk al gezien en vertelde in een gesprek met legendarische editor Walter Murch (APOCALYPSE NOW) dat hij zo gemonteerd is dat het publiek geen edits ziet. Het is alsof de film als één doorgaand shot is opgenomen.
Zo’n stunt is niet helemaal nieuw. Hitchcock deed het al in 1948 met ROPE (9 en 18 augustus nog te zien in EYE). De film, die zich vrijwel geheel in één appartement afspeelt, begint met een moord. Vervolgens wordt het lichaam verborgen en geven de moordenaars doodleuk een dinertje. Doordat de film zich min of meer in real time afspeelt, is er geen uitvlucht voor de immer opbouwende spanning.
Hitchcock kón nog helemaal geen film in één opname maken: een camera had in zijn tijd een filmrol met een lengte van maximaal tien minuten. Hitch zorgde er daarom voor dat hij bij iedere wissel de montage handig verborg: hij eindigde en begon bijvoorbeeld op de rug van een personage, of in het zwart, of op een stilleven waarna hij de beweging weer gemakkelijk op kon pikken.
Met een digitale camera kun je wél een hele film in één keer opnemen, al moet de crew wel een flinke harde schijf meedragen. RUSSIAN ARK (Alexandr Sokurov, 2002), gedraaid in de Hermitage, is misschien wel het bekendste voorbeeld. Helaas was de film alleen technisch indrukwekkend: het verhaal, voor zover dat er was, was slaapverwekkend, en na een tijdje heb je het trucje wel gezien.
Ondergetekende beleefde in 2008 op het International Film Festival Rotterdam meer plezier aan STILL ORANGUTANS (Gustavo Spolidoro, 2007), een Braziliaanse one-shot van 81 minuten waarin de techniek geen beperkingen meer leek op te leggen aan genre, toon of energie. Ook in horror is het geprobeerd: het Imagine Film Festival vertoonde in 2011 het Urugayaanse LA CASA MUDA (Gustavo Hernández, 2010) dat ook claimt in één take te zijn gefilmd. Niet helemaal waar, ze doen een ‘ROPE-je’. De Amerikaanse remake SILENT HOUSE (Chris Kentis & Laura Lau, 2011) werd ook in brokken van twaalf minuten opgenomen.
Afgaand op wat Favreau zegt, hebben Iñáritu en zijn cameraman Emmanuel Lubezki de opnames ook niet letterlijk in één take gedraaid, maar net als Hitchcock – en met het voordeel van de huidige technologie – de montage goed verborgen. Valsspelen? Je moet dan toch nog heel veel lange shots voor elkaar zien te krijgen. Gelukkig is dat een uitdaging die veel regisseurs met plezier aangaan.
Iñáritu’s landgenoot Cuarón bijvoorbeeld, is fan: in CHILDREN OF MEN (2006) zaten meerdere lange shots die veel technisch vernuft behoefden. GRAVITY (2013) opent met een adembenemend shot van zeventien minuten. Openen met een indrukwekkend lang shot deed ook Orson Welles in TOUCH OF EVIL (1958), een scène waaraan Robert Altman in THE PLAYER (1992) hommage bracht. De restaurantscène in GOODFELLAS, de hamerscène in OLDBOY, de scène aan het einde van aflevering vier van True Detective, de Duinkerkscène in ATONEMENT, de eindeloze file in WEEKEND: we kunnen nog wel even doorgaan.
Je kunt het lange shot zien als een manier voor regisseurs om op te scheppen, om te laten zien wat een zorgvuldig gechoreografeerd ballet ze kunnen filmen. Maar vaak heeft het ook een bijzonder effect: je wordt letterlijk door de camera meegesleept. Laten we hopen dat BIRDMAN inderdaad meeslepend uitpakt.
