NEDERSCIFI HERONTDEKT | Prepare to be blown away: tussen 1977 en 1981 gemaakt, op Super 8, door de bij aanvang twaalfjarige Will Wissink uit Den Haag en nu eindelijk online! Hier is de stopmotion-space opera DE DUISTERE PLANEET!
Waarom 1977? ‘Ik ben er de dag nadat ik STAR WARS had gezien aan begonnen,’ vertelt Will Wissink. ‘Als twaalfjarige was ik helemaal verkocht. Ik zag STAR WARS in het Asta Theater in Den Haag, waar ik later ook MIDNIGHT TERROR heb gedraaid. Ik ging er in m’n eentje naartoe. Toen de film was afgelopen bleef ik minutenlang zitten, in een waas. Ik dacht: ik ga niet drie jaar zitten wachten op de volgende, ik ga gewoon mijn eigen STAR WARS maken!’ Will werkt vier jaar aan DE DUISTERE PLANEET en het resultaat is een fantastische stopmotionanimatie over de robots R1D4 en C1PK die opdracht krijgen twee vijandelijke spionnen op te sporen. Het avontuur zit vol lasergevechten, ruimteachtervolgingen en spannende momenten… en dat alles gemaakt van koffiefilters, vingerhoedjes, bakvormen, aluminiumfolie, lampenbollen, filmrolbusjes, radio-onderdelen en vooral heel veel piepschuim! Niet alleen prachtig om te zien; DE DUISTERE PLANEET was – zoals uit onderstaand interview zal blijken – ook de start van Wills carrière als filmregisseur.
Bekijk DE DUISTERE PLANEET hier:
We interviewden Will Wissink eerder deze week. Bijna veertig jaar na DE DUISTERE PLANEET staat hij te boek als de regisseur van DROPOUTS (Gouden Kalf-nominatie in 1999), MIJN VADER IS EEN DETECTIVE (2009) en de twee vervolgfilms DE WET VAN DRIE (2011) en THE BATTLE (2012). Hij maakte diverse korte genrefilms (waarover in latere edities van deze rubriek meer) en wacht op dit moment op de release van zijn nieuwe documentaire ROCK CITY, over de legendarische kopstukken van de Haagse rockscene. Geen onlogische onderwerpkeuze, want zijn vader was in de jaren 60 lead-gitarist van de Haagse rockgroep Willy and his Giants. Will senior had later een muziekzaak en daar, aan De la Reyweg 231 in Den Haag, ontstond eind jaren zeventig een belangrijk deel van DE DUISTERE PLANEET.
Deze geschiedenis begint, zoals gezegd, kort nadat Will op zijn twaalfde STAR WARS zag. Hij had al een filmcamera en ontdekte dat er een knop op zat waarmee je één enkel beeldje kon opnemen. Hij ontdekte, kortom, de stopmotiontechniek. ‘Dat was een superontdekking, dat je iets kon laten bewegen!’ Hij testte het met twee robotjes. ‘De eerste scène die erop stond was die waarin de robots neerstorten op de duistere planeet, ergens in het midden van de film. Van daaruit ben ik het later gaan uitbreiden en is er een verhaal met een kop en een staart gekomen. Dat stukje met die spinnen en zo ziet er dan ook het minst uit, omdat ik dat echt al op m’n twaalfde heb gemaakt.’ Het moet een enorm monnikenwerk zijn geweest. ‘Een vriendje van school wilde meehelpen. Er waren soms wel tien robots tegelijkertijd in beeld en die moesten dus alle tien afzonderlijk geanimeerd worden. Als je dan 24 beeldjes had geschoten, dan had je één seconde film. Dus na een uur had ik ongeveer 24 beeldjes gedaan en die jongen vroeg: “Wanneer gaan we nou beginnen?” Ik zeg: joh, we zijn al een uur bezig!’
Will schetst het beeld van een Haagse tiener die liever met zijn handen bezig was en helemaal in zijn filmproject opging. ‘Ik was totaal niet bezig met meisjes, had geen echte vrienden. Ik was volgens mijn leeftijdsgenootjes een rare jongen die met poppen speelde. Op de mavo had ik een leraar die doka-les gaf. Ik was de enige uit de brugklas die daar belangstelling voor had, dus dat werd mijn vriend. Een bejaarde man, eigenlijk al gepensioneerd. Omdat ik de mavo niet haalde en ook niet wilde blijven zitten, ging ik naar het tweede jaar van de lts (lagere technische school) en vanaf het derde jaar naar de grafische opleiding. Daar zat Rob Nolten, een leraar die ontdekte dat ik met die film bezig was en dat heel leuk vond. Hij had een donkere kamer, waar ik ook buiten de lesuren foto’s en titelkaarten mocht afdrukken. Dat werd ook mijn vriend. Alles stond in het teken van de film. Ik stond bijvoorbeeld ontzettend beroerd voor mijn wiskunde, maar moest op een gegeven moment wel de hyperfocale afstand uitrekenen van een traject dat zo’n robotje moest afleggen in drie seconden op een schaal van 1 op 20. Dus toen heb ik ontzettend berekeningen zitten maken. ‘Dus dát snap je wel?!’ zei mijn wiskundeleraar. Ja, maar dat had ik nodig voor de film!’
Will schoot DE DUISTERE PLANEET deels in het ouderlijk huis aan de Barneveldstraat, deels in een leegstaand winkelpandje van zijn vader. ‘Daar kon ik lekker kloten.’ Het grootste decor dat hij bouwde was ‘zes, misschien wel acht, bij vier meter’, maar hij bouwde ook heel veel kleinere sets. Bijna alles in de film is stopmotionanimatie. ‘Ik had wel een ruimteschip aan een soort bamboe vishengel die ik over de set kon laten zweven. Volgens mij is dat de enige live action. Zelfs het vuur is stopmotion. Ik moest toen wel heel snel animeren. Ik mocht geen kaarsen gebruiken van mijn vader, begrijpelijk, dus ik deed het een beetje stiekem. Als je goed kijkt zie je dat het heel snel beweegt.’ De laserstralen maakte hij met rietjes.
‘De lat ging gaandeweg steeds hoger liggen. De grootste uitdaging was wel die enorme set, en dat daar dan twaalf robots in liepen. Elk poppetje moest je een bepaalde richting op laten lopen en al die routes moest je onthouden. Ik deed het allemaal uit mijn hoofd. Later had ik wel een soort script – met de hand geschreven – maar de decoupage ging eigenlijk vanzelf.’ Will leerde zichzelf het vak. ‘Op een gegeven moment waren mijn grote helden niet George Lucas, maar special effects-specialisten als John Dykstra en Douglas Trumbull. Ik was heel erg van de techniek. Ik had al die boeken, maar ik was zó slecht in Engels dat ik altijd met het woordenboek ernaast zat te lezen. Dat ging heel langzaam, maar er waren nog geen making of-video’s in die tijd.’
Op woensdagmiddag en zaterdag hielp Will zijn vader in de winkel. ‘Spulletjes schoonmaken, een beetje boekhouden en verpakkingsmateriaal versnijden. De mooie grote stukken piepschuim werden door mij allemaal achterovergedrukt voor mijn ruimtestations.’ Will verdiende in de winkel ook wat geld, ‘zodat ik weer een filmrolletje kon kopen.’ Op een rolletje Super 8 kon je destijds ongeveer tweeëneenhalve minuut film schieten. ‘Je kunt je voorstellen dat dat heel veel animatiewerk is. Die bracht ik dan op de fiets naar Kodak; die hadden een laboratorium in Rijswijk. Op een gegeven moment was er een rolletje zoekgeraakt in het lab. Ik had de héle zomer gefilmd. De decors waren al afgebroken. Ik kreeg als schadevergoeding een nieuw rolletje, maar dat was wel een klap in mijn bek moet ik zeggen.’
De stemmen deed Will vrijwel allemaal zelf. ‘Die robot met het mutsje op, R1D4, dat is de stem van mijn vader.’ Will lacht: ‘Die leefde zich niet zo goed in in zijn rol!’ De montage deed Will ook zelf: analoog, dus met twee spoelen en een plakpers. ‘Een heel precies werkje, dat was bijna niet te doen. Ik monteer nu op Avid Media Composer, dat maakt zo’n verschil! Mijn vader had een viersporenrecorder op de kop getikt en daarmee lukte het de stemmetjes en de muziek, die ik van de langspeelplaten haalde, op te nemen en dat probeerde ik dan synchroon te krijgen. Maar ja, het was allemaal analoog, dus beeld en geluid liepen nogal uit elkaar. Uiteindelijk heb ik al het geluid omgezet naar perfotape, helemaal aan het einde van de rit, toen ik zestien was. Ik had inmiddels vrienden gemaakt bij het Haags Filmhuis. Daar hadden ze een Moviola-montagetafel; toen heb ik alle audio wat scherper kunnen syncen.’
In 1980, een jaar voordat Will DE DUISTERE PLANEET voltooide, gebeurden er twee belangrijke dingen. Het eerste was de release van de nieuwe STAR WARS-film, THE EMPIRE STRIKES BACK. ‘Ik was nog niet klaar met deze film of ik kreeg daardoor al een idee voor een vervolg. Die zou dan DE GROENE PLANEET gaan heten. Dat was geïnspireerd door de trainingsscène van Luke en Yoda in het moeras. Ik wilde toen meteen ook iets met een moeras en een bos. Daar heb ik toen nog vier minuten van geanimeerd, scènes in een soort oerwoud, maar die zitten dus niet in de film. Die waren bestemd voor het vervolg.’
Dat vervolg is er nooit gekomen vanwege de tweede belangrijke gebeurtenis in 1980. ‘Ik had dus een goede band met die leraar van de grafische opleiding, Rob Nolten. Hij kwam een keer thuis toen ik in de vierde zat en vroeg “laat nou eens wat van je film zien.” Ik heb hem toen tien minuten laten zien, door de projector – wat ik natuurlijk heel erg eng vond, want als dat fout gaat ben je je origineel kwijt. Hij had zoiets van “Wauw man, dit is uniek!” Hij heeft toen een brief geschreven aan de Filmacademie: “Deze jongen is zestien jaar, hij gaat dit jaar afstuderen aan de lts en hij heeft een paar vakken op C-niveau, maar zouden jullie toch eens naar zijn filmpje willen kijken?” Toen ben ik uitgenodigd om DE DUISTERE PLANEET op de Filmacademie te komen laten zien. Ik was doodnerveus. Mijn moeder bracht me met de auto en we kwamen in de file terecht, dus ik heb het laatste stuk naar de Overtoom gelopen en was maar net op tijd. Eerst zeiden ze niet zo veel. Er viel een stilte en toen was het van: “Hoe heb je dit gedaan? En hoe heb je dat gedaan? En dit? En dat?” Alleen maar technische vragen. Ik had uit mijn hoofd geleerd wie Wim Verstappen was, en Paul Verhoeven – een hele wereld waarvan ik toen nog niet zoveel begreep. Ik dacht: die gaan heel moeilijke vragen stellen, maar het ging alleen maar hierover. Toen we een uur later thuiskwamen, we waren net binnen, kregen we telefoon van de Filmacademie: “We willen toch nog eens met uw zoon praten.” Bij het tweede gesprek werd het besloten: “We gaan het eerste jaar met jou proberen en we vragen dispensatie aan zodat je naar Amsterdam kunt komen.” Ik was zestien, dus daar moest je dan toestemming voor hebben. Het volgende jaar ben ik begonnen. Dankzij Rob Nolten, dus. We zijn al die jaren vrienden gebleven.’
DE DUISTERE PLANEET was in 1982 te zien op het eerste Benelux Horror- en Sciencefiction Smalfilmfestival in Tiel en won daar de eerste prijs. ‘Hij is ook wel eens gedraaid in de kelders, tijdens het Weekend of Terror,’ herinnert Will zich nog. Onlangs liet hij de film keurig digitaliseren en Schokkend Nieuws is er trots op de film nu te mogen presenteren aan een nieuwe generatie fans.
Het was zijn eerste film en een van zijn meest persoonlijke. ‘Ik heb DE DUISTERE PLANEET gemaakt in een soort roes die alles deed vergeten. Dat is onlangs voor het eerst opnieuw gebeurd met ROCK CITY. Daar ben ik ook zes jaar mee bezig geweest. Er gebeuren dan zoveel dingen onderweg: je sluit vriendschappen, verandert van koers, het is een creatief proces. En dat zo’n proces dan ook van invloed is op wie je bent en wordt, dat is normaal gesproken eigenlijk onmogelijk. Een film moet je plannen. Je probeert zoveel mogelijk in zo min mogelijk draaidagen te proppen; alles moet qua script helemaal voorgekauwd en voor-geproduceerd zijn. Die heel losse manier van werken van toen kreeg ik dus voor het eerst weer terug met de documentaire die eind dit jaar in de bioscoop komt. Daarom moest ik ook terugdenken aan DE DUISTERE PLANEET en heb ik die oude dozen weer tevoorschijn gehaald. Het is voor mij eigenlijk de ideale manier van filmmaken.’
Heb jij ook een bijna vergeten, zelfgemaakte film – horror, sciencefiction of fantasy – die je met ons en onze lezers wilt delen? Stuur een mail met daarin je telefoonnummer én de film zelf naar info@schokkendnieuws.nl.
Copyright: Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 25 april 2020.
