Wei Shujun over Only the River Flows

De Chinese detectivethriller ONLY THE RIVER FLOWS is vanaf vandaag te zien in Nederlandse bioscopen. De plot volgt de nuchtere detective Ma Zhe, die wordt geplaasts in een afgelegen dorpje waar een oudere vrouw is vermoord met een hakmes. De meest aannemelijke dader komt al snel naar voren, maar is hier toch meer aan de hand? We spraken regisseur Wei Shujun via Zoom over zijn nieuwe film. 

De film is gebaseerd op het boek Mistakes by the River van Yu Hua, wiens werk ik helaas nog niet gelezen heb. Was er iets specifieks in het boek waardoor u geïnspireerd raakte om het te verfilmen?
Het drama van het boek is heel anders dan het drama van de film. Oorspronkelijk was Ma Zhe niet meer dan een observant die als verteller fungeert, maar zelf weinig impact op het verhaal heeft. In plaats daarvan wilden wij juist dat de kijker zijn innerlijke wereld te zien krijgt, dat het publiek belandt in een subjectief, eerstepersoonsperspectief in plaats van een objectief, derdepersoonsperspectief. Ma Zhe’s psychologische wereld is complex en chaotisch, ondanks zijn koele houding. Wat we wel geprobeerd hebben over te brengen van het boek is dezelfde atmosfeer, dezelfde geur, zogezegd. 

De regio zorgt voor veel van die atmosfeer. Ik heb de stad Peinshui proberen op te zoeken, maar zelfs Google Maps had er even moeite mee, het ligt zo afgelegen. Waar ligt uw eigen achtergrond, had u een bepaalde affiniteit met deze geïsoleerde gemeenschappen?
Sorry, ik moet je teleurstellen, ik heb geen enkele connectie met dit dorp waar de film zich afspeelt, dat in de Jiangdongprovincie ligt. Ik ben in Beijing geboren en getogen. Ik zie het zelf niet als een probleem dat er een afstand is tussen de kunstenaar en het onderwerp, in dit geval een letterlijke afstand. Uiteindelijk delen we allemaal dezelfde emoties en verbeelding, en moeten we onszelf niet laten limiteren door afkomst. Anders zouden we geen films over Mars kunnen maken, of over dinosauriërs. 

Veel van het naturalisme komt ook voort uit het camerawerk, dat echt prachtig is. Waarom hebben jullie gekozen om op 16mm te filmen, terwijl dit duurder en lastiger is?
16mm verleent onmiddellijk een gevoel van de jaren negentig, het tijdperk waarin de film zich afspeelt. Toen ik over de film nadacht en de esthetiek probeerde vorm te geven, had ik het 16mm-beeld. Een tweede aspect dat bijdroeg aan deze keuze was simpelweg dat ik groot ben geworden in een digitaal tijdperk, en al mijn andere films zijn opgenomen met digitale camera’s. Ik was heel erg nieuwsgierig naar analoge film, en dit was het perfecte excuus om het uit te proberen.

Analoge technieken en cinema zelf zijn zowel letterlijk als symbolisch aanwezig in de film. Foto’s met bewijsmateriaal worden met behulp van diaprojectie geanalyseerd, het onderzoek wordt gerund vanuit een verlaten bioscoop, en Ma Zhe droomt over een brandende projector. Wat is de rol van cinema in dit verhaal?
Het is belangrijk om vanuit een objectief perspectief te beginnen zodat we gaandeweg een subjectief perspectief kunnen aannemen terwijl we de psychologische wereld van Ma Zhe betreden. Op deze manier kunnen wij hem volgen als hij zelf transformeert van dit rationele, logische personage naar iemand die niet meer zeker is van zijn mentale stabiliteit. Ik heb de bioscoop gekozen als de locatie waar de detectives het onderzoek doen, omdat er iets interessants gebeurd, noem het een soort dubbel- of spiegel aanschouwen. Ma Zhe zit vaak in een van de bioscoopstoelen te kijken naar de detectives die op het podium bezig zijn met het onderzoek. Tegelijkertijd kijkt het publiek naar hem, en hoe hij bezig is met de moorden. 

Hij is dus een observant van de detectiveplot die voor hem uitspeelt, net als de kijker?
Precies.

Ik was heel erg geraakt door een prachtig shot tijdens de eerste scène, waar een jongetje tijdens het verstoppertje spelen bijna uit een ingestort gebouw valt. Kwam dat fragment uit het boek of heeft u dit zelf verzonnen?
Die scène hebben wij verzonnen, en dient als een metafoor voor het verhaal dat volgt. Hij zoekt naar zijn kameraadjes in een bouwval, maar elke deur die hij opent onthult een lege kamer. Tot hij de laatste deur opent en wordt geconfronteerd met een afgrond. Die eindeloze diepte gaat zijn begrip te boven, maar toch lonkt het naar hem. Ma Zhe wordt geconfronteerd met een soortgelijke afgrond, in de vorm van deze zinloze moorden. We willen ons leven inrichten en vormgeven als een tuin, maar het is meer als een rivier, wild en kronkelig. En dat wilde ik graag filmen.

Als u door een bioscoop of festival zou worden uitgenodigd een double feature te draaien, uw film samen met een andere naar uw keuze, met welke film zou u ONLY THE RIVER FLOWS dan combineren?
Ik zou iets moeten kiezen wat thematisch past bij ONLY THE RIVER FLOWS, maar eerlijk gezegd kom ik nu nergens op. Voor mijn vorige film RIPPLES OF LIFE heb ik wel een antwoord, ik denk dat die film goed zou passen bij Woody Allens RIFKIN’S FESTIVAL. Ze hebben allebei een lossere aanpak, RIFKIN’S FESTIVAL voelt heel losjes aan, maar er gebeurt toch meer onder het oppervlak.