De Italiaanse regisseur Paolo Genovese maakte de afgelopen vijftien jaar vooral naam als komedieregisseur. In zijn mysterieuze morality play THE PLACE gebruikt hij voor het eerst bovennatuurlijke elementen. Schokkend Nieuws vroeg hem op het Imagine Film Festival hoe dat beviel.
Een stille man in een onopmerkelijk café. Meer heeft regisseur Paolo Genovese niet nodig om het publiek een groot aantal morele dilemma’s voor te schotelen. In THE PLACE wordt die geheimzinnige man (Valerio Mastandrea) namelijk doorlopend bezocht door mensen die iets in hun leven willen veranderen. Een blinde man die weer wil zien, een non die Gods aanwezigheid wil voelen, een automonteur die een avondje met een pornoactrice wil slapen. De man kan ze best helpen, al moeten zijn tafelgenoten daar wel een prijs voor betalen: de opdracht die hij ze geeft moet worden vervuld. Maar hoe ver kan een mens gaan om zijn doelen te bereiken?
Filmmaker Genovese (PERFETTI SCONOSCIUTI), die in thuisland Italië bekend is vanwege een reeks succesvolle komedies, regisseerde THE PLACE met een groot gevoel voor mysterie. Vooral in de suggestie schuilt de kracht van de film. Want hoe gruwelijk de opdrachten ook zijn, het publiek krijgt ze nooit te zien. Alleen in verhalen horen we hoe het ze verging en of ze het ervoor over hadden om hun dromen te verwezenlijken. Leven ze nog lang en gelukkig? Of sloten ze een Faustiaans pact? Op de dag van de Imagine-première vroegen we het de Italiaan, die ons goedlachs te woord stond.
THE PLACE raakt aan het bovennatuurlijke. Een vreemde eend in uw oeuvre dat tot nu toe vooral door komedies bevolkt werd. Hoe kwam u tot de film?
‘Mijn hart ligt inderdaad bij komedie, maar na het onverwachte succes van mijn vorige film PERFETTI SCONOSCIUTTI (een bittere komedie over het gevaar van smartphones, GS) wilde ik eens iets anders. Mijn films deden het altijd goed, maar dat was echt een megasucces – miljoenen mensen zagen die film en ook de critici waren enthousiast. Heel leuk, maar het schept ook verwachtingen, want iedereen wil dan dat je hetzelfde kunstje nog eens doet. Dat leek me niets, dus ben ik op zoek gegaan naar iets totaal anders.’
Daarvoor kwam u letterlijk buiten de grenzen uit, want THE PLACE is een remake van de Amerikaanse FX-serie THE BOOTH AT THE END.
Lachend: ‘Daar is het algoritme van Netflix schuldig aan. Daar kwam ik die serie namelijk tegen, gewoon wat rond klikkend op een vrije avond. Ik werd er meteen door gegrepen. Wat een geweldig idee! Een mysterieuze man die al je wensen inwilligt, zolang je daar maar iets voor terug doet. Zo’n afspraak loopt uiteraard anders dan gedacht, al verrasten de makers me door hun integere manier van vertellen. Toen ik de volgende dag wat rondbelde bleek dat niemand in Italië de serie kende, dus het verhaal zou voor iedereen nieuw zijn. Dat het daarbij totaal iets anders was dan het publiek van mij gewend is, vond ik vooral een leuke bonus.’
Wat sprak u in die serie aan?
‘Het mysterie rond die figuur. Zo’n man ergens eenzaam in een café, die iedereen maar komt bezoeken. Wat is hij eigenlijk? Een duivel? Een engel? Ons geweten? Of is het helemaal niet zo ingewikkeld, en zit er hier om de hoek ook gewoon zo’n fixer opdrachten uit te delen? Daarbij vond ik het geweldig dat het publiek gedwongen wordt na te denken over hoe ver je zelf zou gaan om je wensen uit te laten komen. Een intrigerende vraag.’
Van een serie naar een film. Dat moet een hele klus zijn geweest?
‘Dat was inderdaad een uitdaging. Vooral een goede spanningsboog creëren is een klus – een serie kan alles lekker lang uitspinnen, dat kan gewoon niet in een anderhalf uur durende film. Het feit dat de producent ons maar twaalf draaidagen gunde, speelde trouwens ook mee. Dan moet je echt scherp zijn.’
Daarbij speelt het hele verhaal zich af in één ruimte: het café The Place. Hoe maakt u dat visueel interessant?
‘Nog zo’n probleem. Weet je, een week voor de opnames dacht ik ineens: we gaan het anders doen. Een non die in een nachtclub mannen versiert, een liefdevolle vader die een kind probeert te vermoorden. Dat is giallo, Italiaanse exploitatie! Vergeet die dialogen en het café, we gaan juist de gekregen opdrachten verfilmen. Ik begon aan alles te twijfelen en heb een nacht koortsachtig geprobeerd een nieuw verhaal te schrijven. Zonder succes. Uiteindelijk was het iets van Dostojewski dat me weer terugbracht naar het originele idee. Niets is zo interessant als een gezicht waarop je een innerlijke strijd tussen goed en kwaad afleest, zei hij eens. Man, dat is precies waar het over gaat in THE PLACE. Dat innerlijke gevecht maakt het universeel invoelbaar. Ik merk dat ook door de verschillende interpretaties die er van de film zijn.’
Zoals?
‘Laatst op straat merkte iemand bijvoorbeeld op hoe knap we het Adam en Eva-verhaal in een modern jasje hadden gegoten. Die appel op het eind maakte dat toch overduidelijk, meende hij. Eerst had ik geen idee wat hij bedoelde, maar inderdaad: Valerio schilt een appel in een van de laatste scènes. Had ik niet eens bij stil gestaan. Iemand anders kon alle stadia van Dantes Goddelijke Komedie erin herkennen. Nou die vergelijkingen neem ik maar, haha.’
U noemde al het giallo-genre. In THE PLACE zit ook een onmiskenbare bovennatuurlijke sfeer. Was u een fan van dit soort fantastische genres?
‘Niet per se. Ik ben meer iemand van het neorealisme. De films van Vittorio DeSica bijvoorbeeld, vind ik geweldig. Of de Italiaanse komedies van de jaren zestig en zeventig. Die waren grappig, maar ook vol tragiek en ernstige problemen. Daar zijn Italiaanse filmmakers goed in, door middel van humor het publiek verleiden anders naar hun levens te kijken. Dat heb ik in mijn films in ieder geval ook gedaan. ‘
Toch doen genregrootheden als Sergio Leone, Dario Argento en Mario Bava dat volgens mij ook in hun films – al doen zij dat wel via ander soort emoties.
‘Daar heb je gelijk in. Hun werk vind ik uiteraard ook geweldig. Iedere Italiaanse filmmaker kan niet anders dan z’n petje voor ze afnemen. Vooral Sergio Leone is mij trouwens dierbaar, want indirect heb ik mijn carrière aan hem te danken. Zijn zoon Andrea Leone was namelijk degene die vond dat ik als reclamemaker ook films moest gaan regisseren. Tegenwoordig is hij mijn producent via Leone Film Group. Zodoende sta ik toch een beetje in die traditie.’
Dus met uw volgende film gaat u ons weer verrassen. Een all-out horrorfilm bijvoorbeeld? Of een gewelddadige politiethriller?
‘Haha. Ik sta er voor open! Maar mijn volgende project wordt eerst weer een komedie. Een vrolijke film die begint met een zelfmoord. We zitten al in pre-productie, maar nu we zo praten biedt het uitgangspunt natuurlijk wel mogelijkheden om nog eens mijn duistere kanten te onderzoeken. Misschien zien we elkaar volgend jaar weer bij Imagine.’
THE PLACE draait op het Imagine Film Festival nog op 18 april. Paradiso brengt de film vanaf 12 juli uit in de Nederlandse bioscoop.
