Welke andere filmmaker zou zes maanden spenderen aan het knopen van een tapijt? ‘In de winkel verkopen ze nu eenmaal geen tapijten met pentagram,’ lacht Anna Biller. En zo’n tapijt heb je wel écht nodig als je nieuwe film THE LOVE WITCH heet.
Uiteindelijk zie je het tapijt maar enkele seconden in de film, maar een dergelijke toewijding is de Amerikaanse filmmaakster niet vreemd. In haar debuutfilm VIVA (2007) trad Anna Biller op als regisseur, producent, editor, production designer, costume designer en ze zong en speelde de hoofdrol! Het verhaal over de avonturen van verveelde huisvrouw Barbi werkte in gelijke mate als parodie op de Amerikaanse seksfilms van de jaren zeventig, als feministische kritiek en, dankzij de kleurrijke kostuums en decors, als vintage feestje voor het oog.
Billers nieuwe film THE LOVE WITCH ging in première ging tijdens het International Film Festival Rotterdam. Aantrekkelijke heks Elaine (Samantha Robinson) gebruikt alle toverspreuken en -drankjes die ze tot haar beschikking heeft om de mannen verliefd op haar te laten worden… maar dat loopt meestal slecht af. De lekker theatraal geacteerde technicolor tragedie ziet er weer uit om door een ringetje te halen. ‘Ik probeerde het een beetje rustiger aan te doen deze keer,’ vertelt Biller tijdens het interview dat Schokkend Nieuws met haar had, ‘maar ik heb er toch bijna zeven jaar aan gewerkt. Een heel jaar, alleen maar om die renaissancekostuums te maken. Soms is het teveel, een beetje buiten proportie, maar het mag er niet uitzien als een prop. Ik ben een fetisjist, a cinephile.’
VIVA ging in 2007 ook in première in Rotterdam. ‘Toen lieten ze me jazz zingen met een band en werd ik erg vereenzelvigd met het personage dat ik speelde, het sekssymbool. Ik ben blij dat ze me nu serieuzer behandelen, als filmmaker. Ik hou van die oude films. Ik hou ervan op film te schieten. Ik hou van de kostuums, de make-up, het theatrale acteren van toen. Tegenwoordig vindt iedereen dat hilarisch, lekker camp, maar zo bedoel ik het niet altijd (lacht). Ik ben niet bezig om het grappig te maken. Ik wil mijn ideeën graag uitdrukken op een manier die volgens mij filmisch is. Cinema hoort er op een bepaalde manier uit te zien, vind ik, het is The Golden Dream. Het is glamoureus, mooi uitgelicht, het is een fantasiewereld. Film hoort er niet uit te zien als iets wat je op je mobieltje geschoten hebt.’
Waar komt die opvatting vandaan?
‘Mijn moeder keek heel veel oude films. Mijn ouders waren kunstenaars en ze namen me mee: klassieke cinema, alle cinema van de jaren twintig tot de jaren zeventig, niet per sé de cult- of horrorfilms, maar gewoon het klassieke Hollywood, de Europese cinema. Ik raakte als kind echt geobsedeerd daardoor. Terwijl mijn ouders zich verder ontwikkelden en ook nieuwe films keken, bleef ik maar aan die oude films haken.’
Je eigen films verwijzen bijna altijd naar een bepaald genre. VIVA is een hommage aan de porn chic van Radley Metzger, je korte film A VISIT FROM THE INCUBUS (2001) is een soort western…
‘VIVA was niet zozeer beïnvloed door Radley Metzger, maar Radley en ik zijn beïnvloed door dezelfde cinema van vroeger. Wat ik inspirerend vond aan zijn films was dat zijn vrouwelijke personages daarin respectvol behandeld werden. De seksualiteit van de vrouwen in die films was mooi, geen exploitation. Radley is een egalitair. In die tijd was seksfilms maken een manier om geld bij elkaar te krijgen, maar hij was meer geïnteresseerd in kunst. Dat is ook wat mij aan genrefilms interesseert. Ze bieden je een template. Je kunt een film maken en je kunt ‘m door dat template ook marketen. De laatste tijd begin ik me meer te interesseren voor andere templates. Ik vind Fassbinder heel interessant, bijvoorbeeld. Maar dan moet je wel een hele goede schrijver zijn, dat ben ik nog steeds aan het leren.’
Wat was het template voor THE LOVE WITCH?
‘De thrillers van de jaren vijftig en zestig, de Hitchcock-films, THE BIRDS, MARNIE… Psychologische thrillers met van die mooie rear projection. Ze maakten toen veel meer films over vrouwen. Marnie is zo’n interessant personage, haar geest is helemaal verwrongen. REPULSION, SECRET CEREMONY; dat soort films. Ik zocht naar vrouwelijke personages die waanzinnig worden omdat ze voortdurend moeten onderhandelen over hun plek in de wereld.’
Daar gaan eigenlijk al je films over, is het niet?
‘Ja, want ik ken dat zelf maar al te goed. Ik probeer heel erg eerlijk te zijn. Het is vaak allemaal zo ridicuul. Het is belachelijk om met mannen op een date te gaan, de manier waarop ze je behandelen, de rol die je speelt, die je geacht wordt te spelen. Het is soms alsof je niet echt deel uitmaakt van de samenleving. Al die paranoia, alleen maar omdat je vrouw bent. Nee, wacht, het is geen paranoia, het is realiteit. Ik probeer mijn ervaring op het doek te brengen en dat is voor mij ook een manier om ermee om te gaan, met een zekere spot: het is heel weird. Neem Elaine in THE LOVE WITCH. Ze draagt altijd een masker, ze draagt altijd een pruik. Samatha Robinson is jong en mooi, maar een andere actrice in die rol zou echt grotesk geworden zijn. Ze probeert zo wanhopig iedereen te pleasen. Ik heb me voor deze film heel erg verdiept in narcisisme onder vrouwen. Dat wordt zo ontzettend aangemoedigd in onze cultuur. De druk om sexy te zijn, al vanaf je veertiende. Bizar.´
Ook veel studie gedaan naar hekserij?
‘Jazeker. De heks is twee dingen. Aan de ene kant is het de manier waarop mensen je zien. Kwaad. Negatief. Als vrouw ben je een heks. Je bent de ander, je bent altijd een beetje off….’
En je hebt, ik denk aan een scène in de film, je magical tools.
Lacht: ‘Ja, lipstick is eigenlijk veel magischer dan de potions die ze maakt. Haar toverspreuken werken helemaal niet, natuurlijk.’
En wat is de andere kant?
‘Heksen zijn natuurlijk ook een symbool van empowerment. Geen van mijn fans zal dat willen horen, maar ik was heel erg geïnspireerd door GERTRUD (1965) van Carl Theodore Dreyer. Wie wil dat nou horen? Ze horen liever dat ik BLOOD ORGY OF THE SHE-DEVILS keek!´
Ik moet eerlijk bekennen dat ik BLOOD ORGY wel gezien heb, en GERTRUD niet.
Lacht: ‘Het gaat over een vrouw die op zoek is naar liefde, en alle mannen stellen haar teleur. Ze staat spiritueel boven al die mannen. Dat deed Dreyer graag, verhalen vertellen over vrouwen die hoger staan dan de mannen waarmee ze om gaan. Die mannen zijn voortdurend in pijn, jaloers. Vrouwen kunnen liefhebben op een manier die hoger is dan hij kan. Dat is de inspiratie voor THE LOVE WITCH. De film gaat volledig over gebroken harten. Elaine is Medea, een tragische heks. Ik heb dat heel oprecht zo bedoeld. THE LOVE WITCH is een tragedie. Je hebt horror, drama, maar wie maakt er nog tragedies tegenwoordig? (Lacht) Wanneer Elaines buurvrouw Trish haar man verliest en de kleren van Elaine aantrekt, dan vind ik dat zó treurig. Ze gelooft er niet meer in. Ze probeert het op de manier van Elaine. Ze probeert het spelletje mee te spelen. Trish verliest zich zelf bijna. Gelukkig heeft ze het op tijd door. Ze is de held van de film.’
Anders dan in VIVA en veel van je andere films speel je niet zelf de hoofdrol.
‘Ten eerste, ik pas niet bij die rol. Samantha is zo cool, afstandelijk en ook zo jong. Ik ben ook geen echte actrice, voor mij was het in VIVA meer een soort performance art. Ik probeerde te non-acteren. Nu had ik een echte actrice nodig, Samantha was drieentwintig toen we het schoten, heel jong. Ik wilde dat ze het echt speelde als een sophisticated screen siren, zoals Liz Taylor. Ik heb haar heel veel films laten zien, getrained, verboden te lachen…’
Maar wel weer op 35mm.
‘Niet alleen gefilmd op 35mm, maar ook geprint op 35mm! De meeste zogenaamde 35mm films worden tegenwoordig halverwege digitaal gemaakt voor de montage en de kleurcorrectie. Het gaat dan van filmprint naar digitaal en dan weer terug naar film – of soms zelfs dat niet. Wij hebben nog écht gemonteerd en gegrade op film. Ik geloof dat bijna niemand dat nog doet. Ik ontdekte dat omdat ik gewoon niet aan materiaal kon komen. Ik moest mijn oude negatievensnijder uit z’n pensioen halen. Alle kennis is al bijna verloren gegaan. Echt onwerkelijk. Tijdens de kleurcorrectie kun je niet eens zien wat je doet. Je moet raden, Een beetje geel, een beetje blauw… en dan gaat het in het bad met chemicaliën en denk je: eigenlijk… Met digitale kleuren draai je gewoon aan een knop en je kunt het frame voor frame stilzetten en bekijken. Het was behoorlijk stressen om deze film af te krijgen.’
Dus waarom doe je dat dan?
‘Omdat niets gaat boven echte 35mm. Dat prachtige diep zwart, dat contrast, die mooie kleuren. Als het digitaal wordt, wordt het echt een ander ding. Ik realiseerde me vooraf niet hoe achterhaald die techniek inmiddels is, en ik zal voor de gewone vertoningen straks toch een DCP moeten maken, maar ik wilde dit nog één keer zo, een laatste laatste keer…’