IFFR | In de thriller FIRST REFORMED raakt een dorpsdominee verwikkeld in extremistisch activisme. Schokkend Nieuws sprak met de beroemde scriptschrijver en regisseur Paul Schrader over zijn nieuwe, meest persoonlijke film.
Veel van Paul Schraders films gaan over religie. Dat geldt voor zijn scripts voor Martin Scorsese, zoals het messiaanse TAXI DRIVER (1976) en LAST TEMPTATION OF CHRIST (1988), maar natuurlijk ook voor de horrorfilm DOMINION: PREQUEL TO THE EXORCIST, dat hij in 2005 regisseerde. FIRST REFORMED, door Schrader geschreven en geregisseerd, is volgens hem zijn meest expliciet autobiografische film,
‘HARDCORE (1979) kijkt vanuit de buitenwereld naar religie. Die film kijkt met een seculiere blik naar de wereld van mijn vader, dus het is een minder persoonlijke film. FIRST REFORMED kijkt naar religie vanuit de christelijke wereld zélf. Hoe is het om te lijden onder ‘de ziekte tot de dood’, zoals Kierkegaard het noemde? Je weet wel: de duisternis en de existentiële angsten waarmee gereformeerden vervloekt zijn.’
De priester in FIRST REFORMED ageert tegen onrecht, de destructie van de natuur door de mens, maar hij toont zelf ook destructief gedrag. Is de mensheid gedoemd zichzelf te vernietigen?
‘Mijn interesse in zelfdestructie heeft heel erg te maken met het christendom waarin ik ben opgegroeid. Het christendom is een bloedcultus, geënt op het brengen van bloedoffers. In het judaïsme kon men nog dieren offeren, maar in het christendom offert Jezus zichzelf. Nog steeds moeten christenen zichzelf wassen in het bloed van Jezus. Sommige kerken geloven ook nog steeds in transsubstantiatie: dat je letterlijk het bloed en lichaam van Jezus eet tijdens de eucharistie. In FIRST REFORMED gebruik ik niet voor niets het lied “Are you washed in the blood”. Denk er eens goed over na, wat dat betekent! Dan heb je het gewoon over een bloedcultus. Dat interesseert me: het idee dat je puur kan worden door persoonlijke en gewelddadige zelfopoffering. Dat is regelrecht jihadisme.’ [Schrader lacht]
Religie speelt een grote rol in al je films, ook in horrorfilms als CAT PEOPLE (1982) en DOMINION: PREQUEL TO THE EXORCIST. Is religie voor jou horror?
‘Je innerlijke computer wordt in je jeugd geprogrammeerd. Sommige zeggen dat dat gebeurt als je zeven bent, anderen dat je pas rond je twaalfde volledig gevormd bent. Hoe dan ook: de rest van je leven maak je al je keuzes op basis van die software uit je kindertijd. Dus als je geprogrammeerd bent zoals ik, met al die religieuze software, dan ben je dat je hele leven aan het verwerken. Dus ja, het zal in al mijn films terugkeren, ook in mijn horrorfilms.’
Meer over FIRST REFORMED, het verschil tussen regisseren en schrijven en Schraders visie op de veranderende filmindustrie lees je in het april/mei-nummer van Schokkend Nieuws. Vanaf 10 april in de winkel!