Botticelli’s Venus als zeemonster

IMAGINE | In de Hongaarse animatiefilm RUBEN BRANDT, COLLECTOR komt de kunstgeschiedenis op wonderlijke manier tot leven wanneer beroemde kunstwerken de dromen van psychiater Ruben Brandt lastigvallen. Technisch regisseur en animator Levente Sipos stond Schokkend Nieuws te woord tijdens Imagine.

Het is moeilijk niet te vallen voor de Hongaarse animatiefilm RUBEN BRANDT, COLLECTOR. Een kleurrijke film die de kunstgeschiedenis tot leven wekt in het verhaal van dievegge Mimi en psychiater Ruben Brandt, en hun rooftochten langs ’s werelds meest prestigieuze kunstmusea. Het Louvre, Musée d’Orsay, Galleria degli Uffizi: geen van deze is veilig voor het roversduo nadat topstukken uit de verschillende collecties Brandt gruwelijke nachtmerries bezorgen. En wat blijkt de enige manier om de figuren van Velázquez en Warhol het zwijgen op te leggen? Om ze veilig in een kluis op te sluiten en ze zo te ontdoen van hun mysterieuze krachten.

De animatiefilm uit het hoofd van kunstenaar Milorad Krstic is een vlotte, zonnige heistfilm in de traditie van James Bond en Hitchcocks TO CATCH A THIEF, maar is vooral opvallend doordat vrijwel elk detail uit de mise-en-scene verwijst naar hoogtepunten uit de kunst- en filmgeschiedenis. Niet alleen zijn het kunstpersonages die Ruben Brandt lastigvallen in zijn nachtmerries, ook de wereld zelf wordt bevolkt door figuren die zo uit de schilderijen van (onder andere) Vermeer of Dalí lijken te zijn gestapt. En de achtergronden doen denken aan het werk van Edward Hopper, Giorgio de Chirico en Jeroen Bosch.

Verantwoordelijk voor het tot leven wekken van deze werelden is animator en technisch regisseur Levente Sipos, die tijdens Imagine te gast is. De Hongaar begon zijn carrière tien jaar geleden als graficus bij advertentiebureaus, maar na een aantal korte animatiefilms richtte hij zich steeds vaker op de Hongaarse filmwereld. We treffen Sipos tijdens een zonnige namiddag in EYE, nadat hij (hoe kan het ook anders) de hele dag kunst heeft gekeken in de Amsterdamse musea. Sipos: ‘Tijdens RUBEN BRANDT, COLLECTOR ben ik jaren bezig geweest met het animeren van duizenden kunstwerken. Als je er dan een paar in het echt kunt zien is dat een onweerstaanbare verleiding. Vanochtend heb ik daarom het Van Goghmuseum bezocht en daarna het Rembrandthuis. Fascinerend om in het echt te zien.’

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: u bent de technisch regisseur van RUBEN BRANDT, COLLECTER. Wat houdt dat precies in?

‘In het kort: als technical director ben je verantwoordelijk dat alles werkt en dat de fantasie van de regisseur technisch gezien tot leven kan worden gewekt. Dat kan heel praktisch zijn: zorgen dat de software werkt en dat verschillende systemen op elkaar staan afgestemd. Maar je denkt ook mee over inhoudelijke keuzes. Gebruiken we 2D of 3D-animatie? Kan alles wat een regisseur wil ook met de apparatuur die we voorhanden hebben? Voor RUBEN BRANDT hebben we bijvoorbeeld een previsualisatie van de gehele film gemaakt zodat regisseur Milorad Krstic kon zien of zijn kubistische tekenstijl werkte. Naar aanleiding daarvan heeft hij zijn designs aangepast, want hij zag dat ze wat te kunstzinnig waren. Mooi voor een schilderij, maar niet voor een lange animatie. Trouwens: een andere manier om naar mijn functie te kijken is dat ik Mr. Wolf uit PULP FICTION ben. (lacht) Heb je een probleem, dan bel je mij en het wordt geregeld.’

RUBEN BRANDT is helemaal uit de Milorad Krstic’ fantasie ontsproten. Hoe kwam hij bij jou terecht?

‘Milorad is in Servië geboren, maar kwam in 1989 naar Hongarije waar hij sindsdien deel uitmaakt van de kunstscène. Hij heeft een kubistische, surrealistische inslag en heeft vele exposities gedaan. Zijn droom is altijd een grote animatiefilm geweest en daarom is hij in 2010 is met producenten gaan praten. In het jaar daarna heeft hij het verhaal verzonnen en alle personages visueel uitgewerkt. Met al die plannen kwam hij vervolgens bij mij, om te zien of dat tot een animatiefilm kon worden uitgewerkt.’

Waar hadden jullie het tijdens die eerste gesprekken over?

‘Dat het een film over kunst moest worden, die niet saai zou zijn. (lacht) Ja, de kunstgeschiedenis wordt tot leven gewekt, maar het moest niet als een saai museumbezoek aanvoelen. ‘We maken een actiefilm in de traditie van Hollywood’, zei Milorad telkens. Ter inspiratie van de achtervolgingsscènes hebben we bijvoorbeeld goed naar BULLITT en CONVOY van Sam Peckinpah gekeken; twee van mijn favorieten actiefilms. Ons plan was om de actie en achtervolgingen even opwindend te maken als in die films.’

Toch moet het ook leuk zijn geweest om al die kunstwerken tot leven te wekken. Met welke hadden jullie de meeste lol?

‘Hmm… Ik denk toch de Venus van Botticelli. Maar meer omdat we van onder haar schelp een gruwelijk zeemonster tevoorschijn laten komen! Leuk om te verzinnen, maar wel een heel gedoe om te animeren. Ruben Brandt wordt door de tentakels van het beest gegrepen, wat inhoudt dat 3D-tentakels een 2D-personage moeten omcirkelen. Om dat er vloeiend uit te laten zien, hebben we wel wat nachten doorgehaald.’

Is dit voor Hongaarse begrippen een grote productie?

‘Ja absoluut, maar de drie miljoen euro die we tot onze beschikking hadden is in Hollywood natuurlijk nog niet eens een marketingbudget. Er zit dus wel iets van een guerrillaspirit in de film. Daarbij is dit de eerste lange Hongaarse animatiefilm in vijftien jaar, dus er is helemaal geen infrastructuur voor. Het eerste wat we deden was een studio bouwen. In een verlaten fabriekshal hebben we vijftig computers geïnstalleerd waarin het animatieteam de duizenden figuren kon ontwerpen en animeren. Milorad liep dan in die hal rond om bij iedereen over de schouder te kijken en daardoor direct aanwijzingen te geven. De film is toch vooral zijn visie.’

Ook opmerkelijk: het volledige budget kregen jullie in één keer van het Hongaarse Filmfonds.

‘We hadden het geluk dat de Hongaarse producent Andrew Vajna zich opwierp als onze pleitbezorger. Andrew heeft een grote staat van dienst in Hollywood waar hij als producent van onder andere de RAMBO- en THE TERMINATOR-films zijn sporen verdiende. Na zijn Amerikaanse carrière kreeg hij een positie bij het fonds en nu maakt hij zich sterk voor eigenzinnige projecten. Andrew was een constante supporter en spoorde ons aan intuïtief te blijven werken. Jammer genoeg overleed hij een paar maanden geleden, waardoor hij de officiële première niet heeft kunnen meemaken. Maar ik weet dat hij blij was met het eindresultaat.’

Wat was het grootste obstakel tijdens de productie?

‘Als technisch regisseur: het overtuigen van de producenten om 4K te gebruiken. Om geld te besparen wilden zij de film in 2K afwerken, het probleem daarvan is dat dit format niet sterk genoeg is om ingewikkelde camerabewegingen en gedetailleerde achtergronden aan te kunnen. Je hebt de film gezien, dus je weet dat elk frame bomvol zit met de gekste vondsten en details. Van Boschiaanse figuurtjes in de verte tot ijsblokjes in de vorm van Hitchcock. Het zou zonde zijn als dat niet haarscherp in beeld kwam.’

In hoeverre was het regelen van de rechten van honderden kunstwerken een probleem?

‘Een ramp, maar voor bijna elk werk is het gelukt! Alleen een Joan Miró-soep waarin Brandt in de eerste versie van de film verdrinkt, is gesneuveld. Dat vonden de erfgenamen niet zo leuk. Er mag geen soep worden gemaakt van Miró’s werk, was het antwoord nadat we de scène lieten zien. Ook de rechthebbenden van Picasso lagen in eerste instantie dwars: in principe mag je afbeeldingen van zijn kunst gebruiken, maar je mag er niets aan veranderen. In de film doen we dat natuurlijk wel. Na lang vergaderen, besloten we uiteindelijk: Picasso origineel? Nou vooruit.’

Bestaan er nog uitdagingen nu jullie letterlijk de hele kunstgeschiedenis tot leven hebben gewekt?

‘Oh, absoluut. We zijn zelfs alweer bezig met een nieuwe animatiefilm. Wederom een groot project, maar dit keer gericht op kinderen. RUBEN BRANDT is natuurlijk best toegankelijk, maar wanneer een personage uit Edward Hoppers Nighthawks de schedels begint in te slaan, is dat niet echt geschikt voor die doelgroep. Met de nieuwe film willen we een jonger publiek introduceren tot de wereld van de fantasie. Harry Potter, zullen we maar zeggen, maar helemaal gefilterd door de fantasie van Milorad.’

RUBEN BRANDT, COLLECTOR is nog tweemaal te zien tijdens Imagine Film Festival: op donderdag 18 april om 11:35 en zaterdag 20 april om 18:00 tijdens Best of Imagine.