Voorpret: The Witches

VOORPRET | Woensdag verschijnt Robert Zemeckis’ THE WITCHES in de bioscoop. Nicolas Roegs verfilming van Roald Dahls kinderboek was een nagenoeg perfecte horrorfilm, maar dat betekent niet dat een remake gedoemd is te falen; dat bewijst een andere beroemde heksenfilm in dit lijstje. Een selectieve vogelvlucht door de hoogtepunten van de heksencinema.

Häxan

De Deense regisseur Benjamin Christensen stuitte in een tweedehandsboekwinkel op de Malleus Maleficarum, de ‘Heksenhamer’ van inquisiteur Heinrich Kramer uit 1486. Het werk, dat vermeende satanische rituelen beschrijft en voorschrijft hoe de goddelozen bestraft dienen te worden, was van grote invloed op de heksenjacht. Christensen zag er een inspiratie in voor zijn volgende film. De subversieve documentaire HÄXAN (1921) dient zogenaamd ter educatie over barbaarse middeleeuwse christelijke praktijken, maar Christensen geniet er duidelijk van de bizarre, vaak erotisch getinte heksenrituelen te ensceneren, en – met behulp van een verlegen glimlachende actrice – de martelwerktuigen te tonen die heksenjagers gebruikten. Variety schreef destijds dat de film goed gemaakt was, maar ‘absolutely unfit for public exhibition.’

De gruwelen van de heksenjacht worden ook verbeeld in Matthew Reeves’ WITCHFINDER GENERAL (1968), in feite een Britse variant op de western. Waar Amerika het wilde westen van de negentiende eeuw heeft, gebruikt Reeves het zeventiende-eeuwse Engeland tijdens de Burgeroorlog op vergelijkbare wijze als wetteloze wereld voor zijn historische horrorfilm. Er is een wraakplot, een reddingsmissie, een shoot-out en een barvechtscène, en zelfs het westerngegeven ‘witte hoeden versus zwarte hoeden’ neemt Reeves over. Ian Ogilvie is een betere cowboyheld dan veel Amerikaanse voorbeelden en Vincent Price is voor zijn doen mooi subtiel als de (werkelijk bestaande) schurk Matthew Hopkins.

Suspiria

Wat valt er nog te zeggen over Schokkend Nieuws-favoriet SUSPIRIA (1977)? Dat Dario Argento’s kleurrijke nachtmerrie nog altijd een overweldigende trip is, weten we allemaal. Argento werkte met het sinds de jaren vijftig nauwelijks gebruikte Technicolor, juist vanwege het kunstmatige uiterlijk van Technicolorfilms: hij wilde het uiterlijk van Disneys SNOW WHITE AND THE SEVEN DWARFS (1937). De soundtrack van progrockband Goblin (op de
credits als ’the Goblins’) is even iconisch als de film.

Suspiria

Luca Guadagnino noemde zijn remake uit 2018 een cover, wat welbeschouwd nergens op slaat. Een cover behoudt doorgaans de structuur van het oorspronkelijke nummer, maar kan in elk genre gemaakt worden; Guadagnino maakt net als Argento een horrorfilm, maar laat van de oorspronkelijke plot (gelukkig) niets over. In tegenstelling tot Argento’s film – die weliswaar plaatsvond op een dansschool, maar dat buiten een knullige balletscène geen rol liet spelen – gaat deze SUSPIRIA over dans. En dan niet alleen esthetisch, met spectaculair gemonteerde dansscènes; Guadagnino heeft ook iets te zeggen over het politieke belang van de uitvoerende kunsten. Argento’s SUSPIRIA is onovertreffelijk, maar de remake is beter.

The Witch

De kracht van Robert Eggers’ debuut THE WITCH (2015) is dat Eggers de zeventiende eeuw niet behandelt als lang geleden, maar juist als modern. Zijn film plaatst ons middenin de jaren 1630, zo realistisch mogelijk weergegeven, op locatie met alleen natuurlijk licht. Er wordt zelfs Vroegmodern Engels gesproken. Eggers doet geen concessies en verspilt geen tijd aan uitleg over de geschiedenis. Het is alsof zijn film in 1630 gemaakt is. Voor de personages een angstaanjagend nieuwe tijd, waarin sociale veranderingen voor conflict zorgden. Met name de positie van de vrouw…