Het begon met de Golden Globe-nominaties die bekend werden gemaakt. Zoals gewoonlijk werd er gesproken over de grootste snubs, maar andere opvallende discussies gingen over de sterke aanwezigheid van vrouwen(rollen) dit jaar. Misschien is dat te danken aan een industrie die volledig overhoop is gehaald door de #metoo-campagne, waardoor mensen als Weinstein grote afwezigen zijn onder de genomineerden, en de focus extra sterk lag op de (veranderende) machtsverhoudingen tussen man en vrouw in Hollywood. De toekomst ligt open, één van de vele tekenen in deze TGIF dat de filmindustrie in beweging is.
Een ander teken dat er verschuivingen plaatsvinden is het discours rondom GET OUT, dat ingedeeld werd in de categorie Comedy, wat de Golden Globes niet in dank werd afgenomen. Dat de film niet makkelijk in te delen valt in een genre-categorie maakt de film juist zo interessant, want zelfs de suggestie van Jordan Peele dat GET OUT een documentaire is voelt niet eens zo potsierlijk. De regisseur zelf liet nog van zich horen in een interessante video waarin hij fantheorieën ontleedt, en aankondigt dat hij de showrunner wordt van een nieuwe TWILIGHT ZONE-serie. Dat TWILIGHT ZONE zelf ook niet altijd makkelijk in genre-kaders in te delen valt, maar ergens valt tussen sciencefiction, horror, thriller en morality tale, maakt Jordan Peele de juiste man op de juiste plek.
GET OUT doet het sowieso goed in de eindejaarslijstjes, die weer langzaam binnenstromen. De top tien horrorfilms volgens Vulture stond ook vol met kleinere films (waaronder persoonlijke favoriet HOUNDS OF LOVE), die bewijzen dat de rijkdom binnen het genre allang niet meer van de grote studio’s komt. Opvallend veel titels in het lijstje bevinden zich op een grensvlak tussen horror en andere genres, wat volgens cine.nl een teken was dat we met de geboorte van een nieuw genre te maken hebben. Zo ver wil ik niet gaan, maar ik denk zeker dat er een grote groep jonge makers is opgestaan die zich niets aantrekken van de aloude genrehokjes. Dit zijn filmmakers die zich evenveel laten inspireren door blockbusters, genrefilms en arthouse, waardoor je mooie kruisbestuivingen krijgt als IT FOLLOWS een aantal jaar terug, en dus de tien titels op het Vulture-lijstje. Films die zich evengoed laten inspireren door Stephen King als Pier Paolo Pasolini of THE TWILIGHT ZONE. Wederom toont het een industrie in beweging, waar aloude genreconventies minder belangrijk zijn geworden.
Datzelfde verdwijnen van aloude grenzen stond ten grondslag aan een controverse rondom andere jaarlijstjes: die van Sight & Sound en die van Cahiers du Cinema. Beide giganten in de recensentenwereld zetten TWIN PEAKS: THE RETURN, het langverwachte derde seizoen van David Lynch’ cultserie, op een zeer prominente plaats in hun top 10 van favoriete films. De discussie op filmtwitter en in artikelen van o.a. Filmmaker Magazine en Vox was de vraag of TWIN PEAKS: THE RETURN een televisieserie of een film was, en wat dat zegt over de huidige staat van discours rondom het verschil tussen tv en film. In welk kamp je ook valt, het moge duidelijk zijn dat er wederom sprake is van vervagende grenzen. We leven in tijden waarin films en series beiden via Netflix geconsumeerd worden, speelduur niets meer zegt over wijze van distributie (er zijn films van 6 uur, en series van 3 uur) en filmmakers moeiteloos switchen tussen de twee takken van industrie. En hoewel ik in het kamp val dat TWIN PEAKS televisie is, met name door hoe deze gestructureerd is en geconsumeerd werd, vind ik het alleen maar spannend dat er nu zoveel mogelijkheden lijken te zijn om te experimenteren met vertelvorm en wijze van distributie. En TWIN PEAKS: THE RETURN ging zelf natuurlijk ook voor een deel over wat er veranderd is sinds de tijd dat de serie voor het laatst op televisie was, zoals betoogd wordt in het video-essay hieronder.
Netflix zelf blijkt immer avontuurlijk in hun programmering, waarmee de streaming-gigant zich volgens Vulture onmisbaar heeft gemaakt in het media-landschap. Maar zoals met elke vorm van innovatie is er ook een keerzijde: Netflix focust dermate hard op nieuwe content dat het welhaast onmogelijk is om oude classics te vinden, in een tijdperk waarin de dvd alleen nog gekocht wordt door de filmliefhebber. Een hele generatie dreigt op te groeien met het idee dat alles van voor hun geboorte niet boeiend is, omdat het niet beschikbaar is. Een tendens die ik helaas al constateer bij enkele van de leeftijdgenoten in mijn vriendenkring.
Misschien biedt HULU binnenkort hoop. Dat wordt vermoedelijk de thuisbasis voor alle oude content van Disney en 20th Century Fox, nu beide bedrijven samengegaan zijn in een merger die haast geen precedent kent. Echt positief is dat echter niet, omdat één bedrijf nu wel een érg sterke monopoly-positie krijgt, en dat bedrijf tevens bekend staat om haar focus op oerconservatief blockbustervermaak voor het hele gezin. De artikelen die voorspellen dat dit een flinke knauw op gaat leveren voor de avontuurlijke film voor een volwassener publiek, zijn niet op één hand te tellen. Ik vrees dat ze gelijk hebben. Waar de rest van het filmnieuws vooral hoopvol stemt, omdat de grote machtige mannen van hun troon gestoten worden, het genre-ghetto opengebroken wordt en er ruimte is voor innovatie in vorm, daar voelt dit als een poging de revolutie in de kiem te smoren. Zoals de ode aan THEY LIVE die bovenaan het artikel prijkt: dit is een kapitalistisch horrorscenario.
Want ja, tuurlijk is het leuk om de X-Men weer te zien vechten met Iron Man en The Hulk. Maar waar Fox in leek te zetten op diversificatie van hun superhelden-stal met films als LOGAN, DEADPOOL, LEGION, GIFTED en THE NEW MUTANTS, daar kenmerkt Marvel zich toch meer door een overkoepelend, homogeen studiobeleid. Ryan Reynolds is al bezig kleine speldenprikken uit te delen aan zijn nieuwe werkgevers met de marketingcampagne van DEADPOOL 2. Never change.
Over superhelden gesproken: de verschuivingen in de industrie waar ik het over had zijn ook te zien binnen superheldencinema. Want hoewel ik klaag over de invloed van Disney en Marvel, is het niet te ontkennen dat hun idee van een cinematic universe, en hun enorme focus op zogenaamde ‘continuity’, grote gevolgen heeft gehad op de structuur van hedendaagse cinema en televisie. En dat is op zich wel weer mooi. Nog mooier is onderstaand video-essay over BATMAN, dat de vraag stelt wie een nieuwe BATMAN zou moeten spelen. Het pleidooi, kort samengevat, is dat omdat het superheldengenre nu zo’n gemeengoed is geworden, er meer ruimte is om te spelen met een diverse casting. Niet om politiek correct te zijn, maar juist omdat diverse casting mogelijkheden opent om te breken met genre-conventies: Janelle Monae als Batman suggereert een heel ander soort film dan Jon Hamm als Batman. Die laatste casting suggereert een film zoals we die nu al heel vaak hebben gezien, met Michael Keaton, Christian Bale, Ben Affleck, etc. De eerste optie klinkt veel spannender, surrealistischer, misschien zelfs sciencefiction-achtig.
En dat is ook waarom een film als GET OUT aanslaat. Het heeft er niet alleen mee te maken dat GET OUT zich richt op een publiek (dat voor een groot deel bestaat uit zwarte mensen) dat te weinig bediend is binnen de genre-film. Het heeft er ook mee te maken dat door een horror-sciencefictionverhaal te vertellen vanuit het oogpunt van een gemarginaliseerde groep binnen de genrefilm, automatisch genre-conventies worden gebroken. Waardoor de film avontuurlijker voelt, frisser ook.
We eindigen deze verzameling van hoopvolle en minder hoopvolle berichten met een link die de twee botsende richtingen in de filmindustrie samenvat. De Black List, de lijst van meest gewaardeerde nog niet geproduceerde filmscenario’s dit jaar, bestaat zowel uit innovatieve genre-overstijgende films als films die op het eerste oog eenheidsworst bieden. Veel huurmoordenaars, nazi’s en biopics (o.a. van J.K Rowling en David Prowse) dit jaar, en veel dystopische toekomstvisies. En toch staan er een aantal zeer belovende titels op de lijst die tussen genres lijken te laveren. Misschien zit tussen titels als THE EXPANSION PROJECT, JELLYFISH SUMMER, MOXIE, GADABOUT, INNOCENT MONSTERS, DOROTHY & ALIE, THE LODGE, MEAT en THE GROWNUP, wel de nieuwe GET OUT…
Dank voor het lezen van de TGIF en dat uw nieuwe jaar vol mag zitten met genre-overstijgende televisie-film-hybrides…
