TGIF | Vandaag slaat Theodoor Steen aan het analyseren in de TGIF, want zoals zijn vader altijd zegt: ‘Analyseren moet je leren’.
Ik kan niet op een normale manier naar film kijken, volgens mijn vrienden. Mijn brein is altijd in analysemodus, en ik probeer altijd verbanden tussen dingen te vinden. Gelukkig heb ik met het kijken van film een positieve uitlaatklep gevonden voor mijn neiging tot overanalyseren, want in een erger geval was ik nu aan het raaskallen over reptielen, de flat earth-theory, de Illuminati, de maanlanding en de Zapruder-film. Toch zie ik wel een complot in het feit dat er in een tijdsbestek van vierentwintig uur eerst een sequel op TENACIOUS D: THE PICK OF DESTINY werd aangekondigd en daarna BILL AND TED 3: twee nieuwe films voor een publiek van stoners in een serie over slackende rockers die het beste rocknummer op aarde hebben geschreven en aanvaringen hebben gehad met bovennatuurlijke personificaties van het kwaad? Dat lijkt me geen toeval…
Film is voor mij meer dan alleen het kijken van de film in de bioscoop of op televisie. Het draait ook om de analyse. In mijn vrije tijd duik ik met veel liefde in achter-de-schermen-verhalen. Verhalen van films die nog gemaakt worden (en gedoemd lijken te mislukken) of interviews met makers over hun nieuwe film (zoals Lloyd Kaufman over een nieuwe, mede door James Gunn geschreven, THE TOXIC AVENGER-sequel, wiens eerdere vertolker John Altamura helaas deze week overleed).
Maar ik kan ook genieten van details over onderbelichte aspecten van film, zoals deze video’s over de kostuums in BLACK PANTHER en de poppen in ISLE OF DOGS, een lijst van de duurste filmrekwisieten ooit en een podcast over het ontstaan en de teloorgang van de lachband in series. Aspecten waar je tijdens het kijken niet over nadenkt, maar waar vaak interessante verhalen aan verbonden zijn. Ook dit artikel over acteurs die niet hoefden te acteren voor hun rol vind ik in dat licht interessant, al zijn de details over LAST HOUSE ON THE LEFT misselijkmakend. Bijzonder zijn ook de details achter de schermen van 2001: A SPACE ODDYSEY, waarbij in wordt gegaan op de special effects en de stem achter HAL.
Ik houd ook zielsviel van Q&A’s. Twee uur luisteren naar Guillermo Del Toro? Graag! En twintig minuten kijken naar een verlept uitziende Lars von Trier, inmiddels ook weer welkom op Cannes? Ik doe niets liever, want ondanks dat de man een beetje een engerd is, heb ik zijn kunst hoog zitten.
Verder ga ik erg hard op beschouwingen achteraf. Het analyseren van film houdt niet op tijdens het kijken, of een week nadat hij uitkomt. Soms heeft een film lange tijd nodig om het respect te krijgen dat deze verdient. Ik loop al vanaf mijn eerste kijkbeurt het zwaar onderschatte SPEED RACER op te hemelen, en nu, met het tienjarig jubileum, lijken eindelijk een aantal mensen het met me eens. Ook schreef ik ooit een uitgebreid stuk over de films van Denis Villeneuve, en met name ENEMY. Toevallig gingen er deze week een aantal (semi-recente) video-essays over Villeneuve rond op mijn social media, en ik kan het dooranalyseren van zijn films alleen maar toejuichen. De films lenen zich ervoor. Andere nabeschouwingen en analyses die de moeite waard zijn: deze over THE HANDMAIDS TALE, JAWS, GRAVE OF THE FIREFLIES (zie onder), en een mooi artikel dat betoogt dat STAR WARS: A NEW HOPE niet zo zeer haaks staat op New Hollywood (wat soms gezegd wordt), maar er een exponent van is. Ook goed is dit essay over voedsel in film. Deze analyse van VERTIGO door cultregisseur Guy Maddin, waarin hij ook het belang van analyse onderstreept, is eveneens de moeite waard. Mijn favoriet deze week was echter een fan-cut van GROUNDHOG DAY vanuit het oogpunt van Andie McDowells personage, wat de film heerlijk ridicuul maakt. Fans die films op eigen wijze analyseren door iets nieuws te maken zien we ook in deze indrukwekkende cgi-remake van AKIRA, en dit Cinecrowd-project waarin een filmstudent de rol van vrouwen in actiefilms onderzoekt door er zelf één te maken.
Ik moest tijdens al dit analytisch geweld ook denken aan een video-essay van een maand of twee terug van Patrick H. Willems, waarin hij een pleidooi doet voor het belang van serieuze filmjournalistiek en nabeschouwing voor de filmbeleving. Hij doet daarin ook een oproep journalisten te volgen wiens referentiekader anders is dan het jouwe. Zo vond ik de insteek van twee filmjournalisten die UNDER THE SKIN analyseren vanuit hun positie als transgender razend interessant, net als dit artikel over waarom STAR TREK: DEEP SPACE NINE’s Dax zo belangrijk is voor transgenders. Ook deze recensie van AVENGERS: INFINITY WAR door iemand die nog nooit een Marvel-film heeft gezien is in dat opzicht interessant, want het is een andere blik binnen het geweld aan MARVEL-promotie.
Dat meningen ook haaks op elkaar kunnen staan maakt dan niet uit: ISLE OF DOGS kan tegelijkertijd gezien worden als een problematische film vol oriëntalisme, én een film die juist de nuances in Japanse taal en cultuur dondersgoed doorheeft. Hoe meer we analyseren over film achteraf, ook buiten onze vertrouwde omgeving, hoe meer film gaat leven. Hoe dieper het kijkje achter de schermen van allerlei aspecten binnen een film, van script tot kostumering tot special effects tot camerawerk, hoe groter het ontzag wordt voor het werk wat er verzet wordt bij het maken van film. Analyse brengt film nog meer tot leven.
Fijn weekend!
