R.I.P. | Midden jaren tachtig diende zich een groepje New Yorkse undergroundfilmers aan, dat onder de naam Cinema of Transgression in de uiterste marge van de filmindustrie opereerde. Gisteren overleed initiatiefnemer Nick Zedd op 63-jarige leeftijd aan de gevolgen van levercirrose, kanker en hepatitis C.
In 2011 was Zedd (echte naam onbekend) te gast op het Bredase BUT-festival. Zijn zwartleren punkoutfit had hij inmiddels verruild voor een fleuriger ensemble, maar zijn wilde haren – nu lang en steil overigens – was hij niet verloren. Jaren eerder was ik gefascineerd geraakt door een groepje filmmakers uit New York dat geen heilig huisje ongemoeid liet. Onder de noemer Cinema of Transgression creëerden ze hun eigen nouvelle vague: een verzameling op 8 en 16mm gedraaide no-budgetfilms met veelzeggende titels als FINGERED, THEY EAT SCUM en THRUST IN ME. De meest getalenteerde van het stel was waarschijnlijk Richard Kern, die ik in de jaren negentig al eens voor OOR had geïnterviewd. Maar de meest radicale was Zedd, een slungel uit Maryland die eind jaren zeventig besloot zijn geluk te beproeven in New York. In slooppanden en duistere kelders, wel te verstaan. Zijn 8mm-debuut, THEY EAT SCUM, maakte hij al in 1979, maar het duurde tot 1985 eer de Cinema of Transgression zich officieel presenteerde.
In 1986 was Kerns FINGERED in het hoofdstedelijke Paradiso te zien, in het bijzijn van hoofdrolspeelster Lydia Lunch (korte tijd Zedds vriendin) die door het publiek al in de eerste minuten van haar optreden werd uitgejouwd, net als de film trouwens. Amsterdam was duidelijk niet gediend van de nieuwste New Yorkse underground. Het weerhield de makers er niet van stug voort te bouwen aan hun oeuvres van opzettelijk ongepolijste films in de stijl van John Waters, Kenneth Anger en Andy Warhol, maar dan nog wat vunziger. Zedd, destijds in Schokkend Nieuws: ‘Ik wil mensen altijd op het verkeerde been zetten, dus na twee features in kleur, besloot ik een short in zwart-wit te maken, THRUST IN ME, met mezelf in zowel de vrouwelijke als mannelijke hoofdrol. Ik zette een pruik op voor de ene rol, had seks met een lijk (eveneens Zedd-pvt) in de andere.’
Toen New York in de jaren negentig op de schop ging voor een grote opknapbeurt, hield Zedd het er voor gezien. Het verzet was opgeslokt door de dominante cultuur, zoals hij zelf zei. In 2011 woonde hij al enkele jaren in Mexico Stad, waar hij zich voornamelijk met schilderen bezighield. De VS hadden voor hem afgedaan, zelfs onder een zwarte president. Zedd in SN: ‘Barack Obama zet de lijn Bush-Cheney gewoon voort. Hij is een neo-conservatief, een marionet van de mensen achter de schermen die van Amerika een fascistische staat willen maken.’ Een Police State dus, zoals een van Zedds radicale films getiteld is: met de eeuwige rebel zelf in de hoofdrol als een arrestant die in een verhoorkamer minutenlang in elkaar wordt gebeukt. ‘De overheid is altijd een natuurlijke vijand,’ waren de woorden waarmee het interview ondubbelzinnig besloot. Het was een andere natuurlijke vijand die hem uiteindelijk fataal zou worden. Zedd stief in zijn woonplaats Mexico Stad.
