Een van de laatste rollen die Harry Dean Stanton volgens IMDb speelde, is die van een 91-jarige atheïst die een spirituele reis maakt. Het is het type rol waar de tengere acteur met het gegroefde gezicht in de tweede helft van zijn carrière, zo ongeveer vanaf PARIS, TEXAS (Wim Wenders, 1984), zo goed in werd – dat van de man die de wereld voortdurend met een nieuw paar ogen aanschouwt. Een beetje wereldvreemd, als een buitenaards wezen dat net op aarde is geland.
Het verrast daarom niet dat Stanton zo in de smaak viel bij David Lynch die hem rollen gaf in WILD AT HEART, TWIN PEAKS: FIRE WALK WITH ME, THE STRAIGHT STORY, INLAND EMPIRE en de nieuwe TWIN PEAKS-reeks.
Stanton (Kentucky, 1926) begon zijn lange loopbaan als acteur halverwege de jaren vijftig bij de televisie. Vanaf eind jaren zestig, wanneer hij de vijftig al is gepasseerd, wordt hij met zijn markante hoofd en afwezige oogopslag een veelgevraagd bijrolacteur in de films van de American New Wave, zoals TWO-LANE BLACKTOP (Monte Hellman, 1971), COCKFIGHTER (Hellman, 1974), PAT GARRET AND BILLY THE KID (Sam Peckinpah, 1973), 92 IN THE SHADE (Thomas McGuane, 1975) en COOL HAND LUKE (Stuart Rosenberg, 1967). In die laatste film brengt hij niet onverdienstelijk de spiritual Just a Closer Walk to Thee ten gehore. Het zou niet de laatste keer zijn dat Stanton, met zijn kwetsbare, wat gammele stem op een soundtrack te horen zou zijn.
Maar genrefans kennen hem, behalve van zijn werk met Lynch, natuurlijk vooral als Brett uit Ridley Scotts ALIEN (1979), als Brain uit John Carpenter’s ESCAPE FROM NEW YORK (1981) en als Bud uit Alex Cox’ cultklassieker REPO MAN (1984). Zowel Carpenter als Lynch lieten vannacht weten dat ze Stanton zullen missen en dat hij zo’n fijn mens was. Fijn, bijzonder en een beetje merkwaardig. Zo bleek bijvoorbeeld uit het promotie-interview voor de DVD van REPO MAN waarin Stanton de interviewer in twintig minuten meesleurt in een spiritueel-filosofische discussie.
Het bleek ook uit de documentaire over hem, PARTLY FICTION (2012) waarin Sophie Huber probeert het raadsel dat Harry Dean Stanton heet te ontrafelen. In de trailer zingt hij Everybody’s Talkin’ [at Me], het lied dat in 1969 door Harry Nillson beroemd werd gemaakt. Vandaag praat iedereen over hem.
