Gliese 581: Interview

NEDERSCIFI | Sciencefictionfilms worden er in Nederland niet veel gemaakt, dus wij zijn razend benieuwd naar GLIESE 581. Schokkend Nieuws sprak met regisseur Rianne Haak.

2200 n. Chr. De wereldbevolking is explosief gegroeid. Er is een nijpend tekort aan grondstoffen en levensmiddelen. De wereldleiders hebben de Solar Interstellar Space Agency daarom opdracht gegeven de ruimte te doorzoeken naar een planeet die op de aarde lijkt. Elf jaar later staat astronaute Eva (Sanne van Dijk) op het punt het stelsel GLIESE 581 binnen te vliegen in haar ruimteschip, de Vesta III. Eva heeft de aarde nooit gezien. Ze werd geboren aan boord van het Interstellaire Ruimtestation Erebus dat zich achttien lichtjaar buiten ons zonnestelsel bevindt, en werd speciaal getraind voor dit soort interstellaire ruimtereizen. Ze is al vier jaar onderweg. Nu stelt een mankement aan haar schip haar opeens voor een onmogelijke keuze: veilig terugkeren naar ruimtestation Erebus of haar missie voortzetten, in de wetenschap dat de kans ooit nog terug te keren zeer klein is.

{vimeo}52794107{/vimeo}

GLIESE 581 is het veertig minuten durende afstudeerproject van een groep studenten van de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Regisseuse en scenariste Rianne Haak maakt er geen geheim van dat ze zich liet inspireren door films als MOON, SOLARIS en 2001: A SPACE ODYSSEY. Filosofische sciencefiction – daar kunnen we hier bij Schokkend Nieuws geen genoeg van krijgen.

Schokkend Nieuws calling Rianne Haak…

‘Hallo? Rianne, hier.’

Waarom afstuderen met een sciencefictionfilm?

‘Persoonlijke interesse. STAR WARS is er bij mij met de paplepel ingegoten. Ik heb een fascinatie voor werelden die niet bestaan en die je met film tot leven kunt wekken. Maar ik ontdekte tijdens mijn studie ook iets anders. In sciencefiction zitten vaak thema’s die te maken hebben met dingen waar ik heel veel over nadenk. Wat is de zin van het leven? Dat is een thema dat in veel van die films op de één of andere manier terugkomt, denk maar aan MOON of THE MATRIX. Of neem THE TERMINATOR, dat is gewoon een actiefilm, maar ook een film die de vraag stelt: wat als de technologie straks slimmer wordt dan wij? Willen we dat wel? Het draait in sciencefiction vaak om de grote wereldproblemen. SUNSHINE, dat gaat over het redden van de planeet aarde. Daarom ligt het genre heel dicht bij mezelf.’

Ik lees op de website dat GLIESE 581 ook een kritische noot kraakt over de manier waarop we met de aarde omgaan?

‘Maar niet in your face. Dat wilde ik niet, want dan wordt het een lesje. Mensen kunnen het er wel uithalen. In het verhaal is de aarde verschrikkelijk toegetakeld. Niet bewust, maar gewoon door de groei van de bevolking. Ik denk dat we met z’n allen verantwoordelijk zijn en overbevolking is een probleem dat je moeilijk oplost. In mijn verhaal leidt dat er toe dat grondstoffen schaars zijn en er dus op zoek wordt gegaan naar een andere planeet. Dat is de kritische noot, de andere kant is, dat Eva nog nooit op planeet Aarde is geweest. En dat… Nee, meer moet ik eigenlijk niet vertellen.’

Het verlangen naar een thuis…

‘Ja, mensen denken altijd maar dat het gras aan de andere kant groener is. Ze zien niet hoe mooi hetgeen is dat we nu eigenlijk al hebben. Leer het paradijs op aarde te vinden. Zie eens hoe dierbaar en kostbaar onze planeet is. Je zult niet zomaar elders een soortgelijke planeet vinden. Dat is zoeken naar een naald in een hooiberg. Als je je realiseert hoe ontzettend klein we zijn met z’n allen op die aardbol, en hoe ontzettend groot de rest is… Als je in een Boeing zou stappen en naar de zon zou vliegen, vanaf hier, dan zou je zeventien jaar onderweg zijn. Laat staan een andere planeet, mochten we het hier echt helemaal verkloten.’

Je hebt het zo te horen allemaal ontzettend goed doordacht. Al die details – de Solar Interstellar Space Agency, de Vesta III – dat lijkt bijna de opmaat tot iets groters. Een vervolg, een saga…

‘Zeg nooit ‘nooit’, maar zo is het niet bedoeld. Toen ik begon met schrijven merkte ik, dat ik geen houvast had. Wat is de toekomst? Ik kreeg geen letter op papier. Als ik een dialoog schreef dan dacht ik: “Waarom zegt ze dat? Waar is dat op gebaseerd?” Ik ben daarom voor mezelf teruggegaan en ben vanaf het heden een globale ‘geschiedenis’ van de ruimtevaart gaan schrijven tot ik ongeveer aangeland was bij het gevoel en het jaartal waar ik uit wilde komen. Voor mezelf een achtergrondverhaal creëren, dat moest ik doen omdat ik bang was dat de wereld in de film anders niet geloofwaardig zou zijn.’

Er wordt weinig sciencefiction gemaakt in Nederland. Waaraan ligt dat, denk je?

‘Als je mensen vertelt dat je dit wilt doen, kijkt iedereen je met een schuin oog aan. “Dat willen we dan eerst wel eens zien,” zie je ze denken. “Dat gebeurt niet in Nederland. Dat is Amerika. Dat is te duur. Special effects-gewijs kom je daar niet mee weg.” Ik denk dat veel filmmakers vooral de drempels zien, waardoor ze er niet aan durven te beginnen. Sciencefictiondrama wordt sowieso niet zoveel gemaakt. MOON, SOLARIS, 2001: A SPACE ODYSSEY, LOVE of SUNSHINE – dan houdt het voor mijn gevoel wel op. Misschien associëren mensen sciencefiction ook erg met actie en spektakel. De Nederlandse cinema is natuurlijk niet zo van het spektakel en de special effects.’

Ik neem aan dat jij ook niet veel geld tot je beschikking hebt gehad voor special effects en dergelijke.

‘Het was extreem low budget! Via Cinecrowd hebben we 3.500 euro opgehaald. Verder inleg van de crew, inleg van de familie van de crew, inleg van de vrienden van de crew, af en toe sponsoring in natura, zoals het bouwmateriaal voor het decor of een locatie, de plek waar we het ruimteschip hebben mogen bouwen… En dan nog. Als je het allemaal omrekent – we hebben bijvoorbeeld voor negenhonderd euro aan plaatmateriaal gekregen – dan zitten we nóg onder de tienduizend euro. Voor een film van veertig minuten.’

Jullie hebben zeven dagen gefilmd. Hoe ging dat?

‘Dat was begin juli. We zaten in een oude fabriekshal in Culemborg. Daarvan mochten we twee maanden gebruik maken. Het decor moest natuurlijk eerst nog helemaal gebouwd worden. Uiteindelijk hebben we in de eerste week van juli gedraaid. Net toen André Kuipers terug kwam, zeg maar. Onze hoofdrolspeelster, Sanne, moest dat van mij allemaal volgen. Ze zat vol spanning toe te kijken. Vooral omdat het tien minuten duurde voordat hij de capsule uit kwam.’

Je hebt een interessante cast. Naast Sanne van Dijk zijn er rollen voor een aantal acteurs, die we kennen van televisie (Bloedverwanten, Gooische Vrouwen, GTST) en Raymond Thiry uit BLACK OUT. Deden die het ook allemaal voor niets?

‘Ja. Als je goed uitlegt dat je ze maar een dag of een halve dag nodig hebt, als ze merken dat je professioneel bezig bent en je krijgt ze enthousiast voor je idee, dan zijn heel veel mensen geneigd ‘ja’ te zeggen.’

Wat trok je aan in Sanne?

Ten eerste: het uiterlijk. Hoe je het ook wendt of keert, dat is belangrijk. Op de website staat een tekening van Eva, een kostuumontwerp. Die tekening heb ik gemaakt voordat ik wist dat Sanne de rol zou spelen. De gelijkenis is één-op-één. Zij is het type dat ik in mijn hoofd had. Iemand moet ook een sciencefiction feel hebben. Niet iedere actrice kun je in zo’n setting neerzetten. Zij heeft een stoer gezicht, rechte lijnen. Ik kan het niet helemaal uitleggen, Zij paste in elk geval in het plaatje. Plus: ik wist dat ze het kon. Ik heb eerder MOULEREN met haar opgenomen, een kort filmpje van vier minuten dat dit jaar op het Nederlands Film Festival draaide. We kunnen het goed met elkaar vinden, dat is ook belangrijk tijdens repetities en die zeven dagen samenwerken. Ik dacht op een gegeven moment: “Ik geef helemaal geen aanwijzingen?! Ben ik nou wel kritisch genoeg, of doet ze het gewoon zo goed? Moet ik maar wat gaan zeggen dan?” Je zit bijna veertig minuten naar haar te kijken. Ik vind dat ze het personage echt ontzettend goed neerzet.’

De trailer bevat ook een aantal visual effects shots. Hoe zijn die tot stand gekomen?

‘Veel van de concept art is van Michiel Reijnders. Ik heb in het begin wel wat dingetjes op papier gezet, maar op den duur kreeg ik het daar te druk voor. Michiel heeft ook de buitenkant van het ruimteschip op papier gezet. Meerdere studenten zijn afgestudeerd op deze film, ik ben niet de enige. We hebben op de HKU ook een speciale richting voor 3D animatie en visual effects. Robin Niekerk heeft het hele ruimteschip gemodelleerd. Alleen het decor is gebouwd, de rest is allemaal digitaal. Miniaturen en modellen waren misschien nóg mooier geweest, maar daar hangt een prijskaartje aan. Dat was gewoon niet realistisch. Omdat het interieur heel minimalistisch is, kom je er aan de buitenkant ook iets beter mee weg, vind ik. Robin heeft het heel goed gedaan. Veel mensen hadden niet verwacht dat het er zo goed uit zou zien.’

Wanneer is GLIESE 581 af?

‘Dat is nog een beetje spannend. Hopelijk in de zomer van 2013. Er moeten nogal wat dingen gebeuren. Er is nog één locatie die we moeten bouwen, voor de openingsscène en voor een scène iets verderop in de film. En er is nog een scène waarin alles gewichtloos wordt. Daarvoor moeten we een dag de studio in…’

 www.gliese-581.com