CHRYSTALIS is de nieuwste korte film van independent filmmaker Mark van Hugten. In deze sciencefictionfilm trekt de geïsoleerde taxidermist Mr. B (Serge-Henri Valcke) zich volledig terugtrekt in zijn laboratorium. Hij is gefascineerd door de pracht van vlinders en gaat op zoek naar een manier om te transformeren in zijn eigen perfecte staat. De film gebruikt een combinatie van digitale en praktische effecten, met als rode draad het poppenspel van Ester Natzijl. Wij spraken Mark van Hugten over zijn carrière en het maken van CHRYSTALIS.
De film kwam helaas uit tijdens de covidpandemie, op welke festivals heeft hij toch kunnen spelen?
‘Hij was te zien tijdens LIFT OFF, dat was in Londen, en op enkele andere online festivals. De receptie op het BUT-festival was heel positief. Naast het feit dat het heel vriendelijke mensen waren, kwam de chef naar mij toe om te vragen wat ik daar deed, want eigenlijk was de film te goed voor trash cinema. Dat beschouw ik natuurlijk als een compliment. En het enige antwoord dat ik kon geven was dat niemand op andere locaties de film wilde hebben.
‘We waren bezig met een Russische export. Een bevriende collega van mij, George Devdariani, heeft in meerdere van mijn korte films gespeeld, en hij werkt als stemacteur in Sint Petersburg. Omdat deze film alleen voice-over heeft is het vrij eenvoudig om het om te bouwen naar een andere taal. Dat heb ik met hem besproken, en dat heeft hij voor een vriendenprijsje in een studio in Sint Petersburg ingesproken. Dat audiobestand kwam binnen, een week voordat de oorlog uitbrak. Alle titels zijn vertaald, er is zelfs een Russische poster, maar daar ga ik voorlopig even niks mee doen. Ik vrees dat het een van de lost B-sides in mijn oeuvre zal worden.’
Nu we het over de voice-over hebben, deze film lijkt de monologen van David Attenborough en zijn PLANET EARTH documentaires te emuleren. Wat zat er achter die keuze?
‘Voor een korte film is dynamiek heel erg belangrijk. De premisse is redelijk belachelijk, dus hoe serieuzer je het onderwerp neerzet, hoe leuker het eigenlijk wordt. Ik heb zelfs even overwogen meneer Attenborough zelf aan te schrijven, maar dat ging toch iets te ver. Ik heb een hele goede voice-over-acteur in Engeland gevonden, Guy Harris. Hij heeft reclames en video games ingesproken, dus hij heeft een behoorlijke naam. Normaal doet hij kleinere hoeveelheden tekst, dus hij schrok wel even dat het script aanzienlijk groter was. Na wat onderhandelen is hij uiteindelijk op basis van het script akkoord gegaan.
‘Het is natuurlijk een beetje een gimmick, maar omdat de voice-over zo serieus is terwijl de ontwikkelingen in de film steeds vreemder worden, creëert dat een dubbele laag. Ik heb vaker films gemaakt zonder dialoog, en in sommige gevallen heb ik daarna gemerkt dat er toch iets miste. In dit geval was ik op zoek naar een manier om de gedachten van de hoofdpersoon toch te kunnen aanstippen. Het idee was om te beginnen als een documentaire en op gegeven moment verschuift het meer naar hoe de hoofdpersoon zichzelf ziet, hoe hij het zelf ervaart. ‘
Je werk is niet zo gemakkelijk te vinden online. Wat heb je hiervoor allemaal gedaan?
‘De vorige korte film, dat was CLOGS (2012). Dat is alweer een aantal jaar geleden, en in de tussentijd heb ik vele andere non-fictie producties gemaakt, maar die tel ik niet echt mee, want mijn productielogo ZeZZeZoon (‘Zelf Doen’ > red.) plak ik alleen op zelf geproduceerde fictieprojecten. Ik zit nu sinds 2005 op zo’n veertien korte films, waarvan de kortste twee minuten duurt en de langste een kwartier. En het laagste budget bedraagt 200 euro en het hoogste 5500 euro. CHRYSTALIS was ongeveer 5000 euro inclusief de promotie, dankzij een aantal mensen die voor een appel en een ei hebben meegewerkt. Ik ben zelf editor van beroep, dus zo’n tachtig procent van de film heb ik zelf kunnen oplossen in beeld, maar er waren een paar shots die niet goed genoeg waren. Dan moet je er professionals bijhalen en dus zijn er een paar specifieke shots die elk een paar honderd euro hebben gekost. Voor mij is dat wel de moeite waard, als het je zo ontzettend uit de film haalt dan is dat eeuwig zonde. En natuurlijk zit er van alles in dat niet kan concurreren met Marvel, maar dit is het beste wat we er van kunnen maken. ‘
Over special effects gesproken, dit is een film met de nodige digitale en in-camera effecten. Was dit de eerste keer dat u dit deed?
‘Zeker niet, maar dit was wel de eerste keer dat we zoveel non-digitale effecten hebben gebruikt. In mijn eerdere korte films zat veel green screen, maar de praktische effecten zijn juist de reden dat deze film bestaat. Jaren geleden zag ik de poppenspeler Esther Natzijl bij het Amsterdam Fringe Festival een soort Danse Macrabe opvoeren met haar pop. En toen ik dat optreden zag dacht ik dat er iets met die pop gedaan moest worden. Dus nadat ik het verhaal opzette heb ik Serge-Henri, met wie ik eerder had samengewerkt tijdens CLOGS, benaderd voor de hoofdrol en hij zei meteen “is goed jongen.” En zo is CHRYSTALIS ontstaan.’
Serge-Henri Valcke deed me denken aan Udo Kier, ze hebben dezelfde soort aanwezigheid.
‘Ja, daar heeft hij inderdaad wel iets van. Hij is nu op leeftijd en hij was een total sport op set. Als we om een andere take vroegen maakte hem dat niks uit, “want zijn dag was toch al naar de knoppen”. Vaak zaten we met z’n vieren; Carl Weidner de cameraman; Mennolt van Wasbeek de line-producer; Serge en yours truly voor een hele dag onder in een kelder. Eén keer hadden we een shot op twee verschillende manieren opgenomen, en ik wist niet zeker of we een derde hoek moesten proberen, dus ik vroeg wat hij ervan dacht. En toen zei hij: “Jongen, dat maakt mij niet uit, ik ben slechts lensvlees.” De sfeer zat er zeker goed in.’
De film deed me denken aan een citaat uit THE SILENCE OF THE LAMBS, wanneer Hannibal Lecter speculeert over de connectie tussen seriemoordenaar Buffalo Bill en de mot. Hij stelde dat de mot stond voor verandering. Wat zou je zeggen dat de drijfveer is voor jouw personage?
‘Op zijn simpelst gezegd, hij is op zoek naar een beter leven. Natuurlijk is de manier waarop hij dat probeert te bereiken niet te doen. Ik weet niet hoe de kijker dit zal interpreten, maar voor mij gaat het over een individu die in een totaal sociaal isolement zit, je ziet hem niet omgaan met andere mensen. Als je maar alleen bent voor lang genoeg zal je realiteit sneller aangepast worden dan wanneer je een sociaal netwerk hebt waarin er op je gelet kan worden. Je zou kunnen zeggen dat hij zichzelf als een compleet andere soort ziet dan de mensheid.’
Welke horrorfilms inspireren jou?
‘Eigenlijk heb ik niet zoveel met horror, ik zie CHRYSTALIS ook niet echt als een horrorfilm, ik zie het eerder als een donker sprookje. Ik heb niet het gevoel dat sprookjes heel erg ín zijn op het moment in de Nederlandse filmwereld, en dat vind ik erg jammer. In het verleden ben ik vaak in Ierland en Schotland geweest, en daar is een veel grotere verhaalvertelcultuur, met veel meer surrealisme. En op die manier is dat Russische avontuur ook begonnen. De film maakt bewust gebruik van voice-over met in het achterhoofd dat het makkelijker zou zijn om de film te exporteren. Bijna heel West-Europa spreekt wel Engels, dus ik ging kijken naar andere culturen waar minder Engels gesproken wordt, maar waarin wel een sterke verhalencultuur aanwezig is. En toen kwam ik uit op Rusland. Het is niet uitgesloten dat er ooit nog een bijvoorbeeld Spaanse versie komt.
‘Om terug te komen op de vraag, ik hou meer van fantasy dan van horror. En dan doel ik niet op LORD OF THE RINGS of HARRY POTTER, al zijn die ontzettend leuk om naar te kijken, daar heb ik toch niet zoveel mee. Ik hou heel erg van fantasie die uitgaat van de “echte” wereld. Denk aan zo’n concept als in GHOSTBUSTERS: we gaan er gewoon even van uit dat spoken bestaan. Of HIGHLANDER: stel dat sommige mensen voor eeuwig leven. Het moment dat de actie in HIGHLANDER begint wordt die voor mij al minder leuk, het concept van een man die al honderden jaren leeft vindt ik geweldig. Alles wat in CHRYSTALIS gebeurt kan ook eigenlijk niet, maar we probeerden het in de realiteit te gronden. En bepaalde aspecten zoals de vleugels, dat zou je kunnen interpreteren als niet letterlijk, dat zou in zijn hoofd kunnen afspelen. Ik moet ook EVIL DEAD II noemen als het gaat om de combinatie van horror, komedie en het gebruik van goedkope maar uiterst effectieve special-effects.
‘Bij eerdere versies van het script kreeg ik vaker te horen dat het op THE FLY van Cronenberg leek, en toch is die connectie niet bedoeld. Bij THE FLY gaat het om het personage, terwijl CHRYSTALIS over de consequenties gaat. Het is universeler, wat ook wel nodig is met een korte film. Mij is wel eens verteld dat hoe voor de hand liggender het gezegde is, hoe sterker het verhaal overkomt. Het is misschien een cliché, maar het is leuk om naar te kijken. ‘
Wat staat er verder nog aan de horizon?
‘Ik doe niet aan sequels, maar ik kan zeggen dat de volgende film een sciencefictionproject wordt. Sowieso met hetzelfde team, al waren het wel hele lange dagen. Ik ben nu bezig met het zoeken naar een coproducent. CHRYSTALIS was als individu behoorlijk veeleisend om te produceren en regisseren tegelijk, dus een groter project is wel echt een grotere groep mensen nodig. Oorspronkelijk was het idee om een trilogie te maken, maar eerst kijken we nu even of het een korte film blijft, of dat het een andere vorm krijgt. Misschien als een serial, in partjes. Wie weet.’
Voor de lezers van Schokkend Nieuws is CHRYSTALIS nu tijdelijk gratis te streamen via deze link!
