In 2007 kreeg het Utrechtse Holland Animation Film Festival voor het eerst concurrentie vanuit Amsterdam. Het KLIK! Amsterdam Animation Festival bleek een blijvertje. Van dinsdag 12 t/m zondag 17 november staat de zevende editie voor de tweede keer in het mooiste filmpaleis van Nederland: EYE. Schokkend Nieuws sprak met artistiek directeur Yvonne van Ulden.
Van Ulden kwam via de cultuurwetenschap tot animatie en nog steeds doceert ze eens per week over haar favoriete kunstvorm. Die academische invalshoek blijkt trouwens wonderwel te combineren met een van de vrolijkste en brutaalste filmfestivals van Nederland. Maar waarin onderscheidt KLIK! zich nu precies van HAFF?
‘Dat zit ‘m heel erg in de programmering. Ik denk dat wij ons meer richten op animatie die het publiek entertaint of raakt. En op het doorbreken van de grens tussen hoge en lage cultuur. Dat betekent niet dat we niet aan drama of serieuze dingen doen, maar wij geven meer ruimte aan de vrijheid en craziness van animatie. Zeg maar: de lol van gekke dingen doen die animatoren eigen is en die sommigen missen bij het HAFF. Verder besteden we meer aandacht aan de geëngageerde kant van animatie. Zo hebben we vanaf het begin al een prijs voor de beste politieke animatiefilm. KLIK! biedt een totaalervaring. Een parade aan evenementen, waarbij je zowel in als buiten de bioscopzaal vermaakt wordt. Een totale onderdompeling in animatie.’
Kun je een voorbeeld geven van een film of een evenement waarvan je zegt: dat is nou typisch KLIK!?
‘Ai, dan zijn er wel heel veel verschillende opties! Vorig jaar hadden we een programmaonderdeel Disturbing Violence. Dit jaar Battle of the Fans. Dat zijn voorbeelden van programmaonderedelen waarmee wij ons echt onderscheiden. Bij Disturbing Violence mocht het publiek schreeuwen als ze het té gewelddadig vonden. Bij de Battle gaan fans van South Park, Futurama en Family Guy het tegen elkaar opnemen. Publieksparticipatie. Dat is wel typisch KLIK!.’
Hoe ziet jullie doelgroep eruit? Naar het programma te oordelen, richten jullie je voornamelijk op volwassenen.
‘We hebben een apart kinderprogramma, vooral om duidelijk te maken dat de rest specifiek voor volwassenen is bestemd. In het begin zagen we dat ouders hun kinderen meenamen naar programma’s die echt niet voor kinderen bedoeld waren. Vandaar KLIK! for Kids; dat is leuk en veilig. We zetten inderdaad heel bewust op een volwassen publiek in.’
Jullie richten je zowel op kijkers als op makers. Wat doen jullie specifiek voor de makers?
‘We hebben een speciaal industry-gedeelte. Daarin kan het over interessante studio’s gaan, of dingen die spelen in de sector in Nederland. We nodigen bij voorbeeld mensen uit die met eigen series bezig zijn en komen vertellen hoe ze dat voor elkaar hebben gekregen. Verhalen vanuit het werkveld. Maar ook bij presentaties en debatten proberen we altijd een bepaalde insteek te kiezen, niet alleen maar iemand uit te nodigen voor een praatje. Ongeveer dertig procent van onze bezoekers is maker, de rest is ‘gewoon’ publiek. Dat werkt twee kanten op. Voor gewoon publiek is het leuk dat de makers er zijn. En hoe meer publiek er is voor animatie, hoe beter het is voor de animatoren.’
De website van KLIK! is helemaal Engelstalig. Betekent dat dat jullie je bewust internationaal profileren?
‘Dat de site niet tweetalig is, was zowel een inhoudelijke als een financiële beslissing. Maar het is waar dat we graag over de eigen landsgrenzen heen kijken. We zijn met KLIK! in Rusland, Estland, Roemenië en India geweest. En in Mali hebben we elk jaar een programma. Een Nederlander daar heeft een stichting opgericht die tuinprojecten doet met vrouwen, zodat die een beetje hun eigen brood kunnen verdienen. Op de muur van zijn huis kan hij met een beamer films projecteren, en op vorig jaar na, toen het erg onrustig was in dat gebied, stellen we daar ieder jaar een speciaal programma voor samen. Onderhand weten we wel wat het meest in de smaak valt: slapstick en computeranimatie. Ontwikkelingshulp is natuurlijk heel hard nodig, maar het is ook leuk om wat cultuur naar zo’n gebied te brengen.’
Werkt het ook de andere kant op? Festivals die vragen of ze iets op KLIK! mogen doen?
‘Heel veel festivals komen bij ons met de vraag of ze een Best of KLIK!-programma mogen vertonen. Nou, dat kan altijd. Het omgekeerde, Best of-programma’s vertonen van andere festivals, dat doen we eigenlijk niet omdat we eh… (schiet in de lach) nogal overtuigd zijn van onze programmering. Als een festival komt met een andere insteek, een bijzonder programma, dan zijn wij daar uiteraard wel in geïnteresseerd.’
Laten we het over het programma van dit jaar hebben. Een belangrijke plaats is ingeruimd voor de jaren vijftig, The Fabulous 50’s. Is er sprake van een trend?
‘Ja, dat speelt al een paar jaar. In de aanmeldingen dit jaar kwam het ook weer vaak terug. Daarom hebben we een speciaal programma samengesteld van hedendaagse films die zich hebben laten inspireren door die periode. De interesse voor het verleden leeft niet alleen aan de grafische kant, die wordt veel breder gedeeld. Kijk maar naar de populariteit van Mad Men of, in Nederland, Moeder, ik wil bij de revue. Overal worden fifties-feestjes georganiseerd. Dat alles bij elkaar maakte het voor ons relevant er iets mee te doen.’
Een prijs die jullie dit jaar voor het eerst uitreiken, is de World Domination Award, een steunbetuiging aan een persoon of studio die het aanzien van Nederlandse animatie internationaal heeft helpen verhogen. Hoe staat het er eigenlijk voor met de vaderlandse animatiecultuur?
‘Er broeit heel veel. Er is veel momentum en zin om er echt iets van te maken. Lange tijd werd er alleen vanuit zolderkamertjes gewerkt. Met soms prachtige resultaten, maar het was heel individualistisch en kleinschalig. Nu is er een spirit om groter te worden, om meer samen te gaan werken.’
Is er ook voldoende geld beschikbaar om die ambities te realiseren?
‘Animatie mag niet klagen. In de zin dat de sector door het Filmfonds minder gekort is dan live-action. Er worden lange films gemaakt, en steeds meer series, maar we zijn er nog lang niet. Investeringen vanuit de culturele industrie zouden helpen. En wat Nederland enorm zou helpen is een tax shelter-regeling. Er stroomt nu heel veel geld naar België vanwege de tax shelter daar. Crowdfunding kan een aanvulling zijn. Zo heeft Frodo Kuipers zijn nieuwe film gefinancierd via CineCrowd. Maar het is niet de oplossing. Er moet een verdienmodel komen voor korte films, want dat bestaat op dit moment niet. En dat is jammer, want er worden prachtige dingen gemaakt die een aantal jaar door het festivalcircuit gaan en daarna op een plank belanden. Zonde.’
Ten slotte: als je krap in je tijd zit en je kunt maar één film of evenement bezoeken tijdens KLIK!, waar moet je dan beslist heen?
‘In dat geval moet je naar de Best of KLIK! gaan op zondagmiddag en -avond. Daar krijg je alle winnaars te zien. Dan heb je gecomprimeerd het allerbeste van het festival bij elkaar.’
Voor een compleet overzicht van het festivalprogramma: http://www.klikamsterdam.nl/festival
