Een rode ballon aan een touwtje!

HAPPY BIRTHDAY | Stephen King is jarig vandaag! Op zijn zeventigste is de schrijver populairder dan ooit. Zijn verjaardag viert hij niet in een veld vol klaprozen waaruit een donkere toren oprijst, maar met een eenvoudige rode ballon aan een touwtje. Gefeliciteerd Stephen!

In Schokkend Nieuws #127 bejubelden we Stephen King met een lijvige special. Dat had niet alleen te maken met zijn nakende verjaardag, maar ook met de revival van The King of Horror – zowel op literair als op filmisch vlak. Deze zomer alleen al verschenen THE DARK TOWER, IT en THE MIST op groot of klein scherm. Toeval natuurlijk dat King net nu zeventig wordt, maar wel een mooie illustratie van wat hij in THE DARK TOWER ‘ka’ noemt, het lot.  

Het is niet overdreven te stellen dat Stephen King, geboren op 21 september 1947 in het Maine General Hospital in Portland, het grootste deel van zijn leven met de vingers op de toetsen heeft doorgebracht – aanvankelijk die van zijn trouwe Underwood, later die van talloze computers. Hij schreef zijn eerste reportages en verhalen al in 1959 voor het door hem opgerichte lokale krantje Dave’s Rag. Vier jaar later schreef hij samen met zijn beste vriend Chris Chesley een collectie van achttien korte verhalen: People, Places, and Things – Volume I. In 1965 publiceerde hij zijn eerste echte werk: I Was a Teenage Grave Robber in het tijdschrift Comics Review.

King zou daarna schrijven en blijven schrijven, heel veel en heel gretig – The Running Man (1982) schreef hij naar verluidt in tien dagen. In het begin schreef hij op alcohol en drugs, romans en verhalen van wisselende kwaliteit, maar bijna altijd met een enorme populariteit . King kende ook diepe dalen. Time Magazine blikte onlangs terug op het najaar van 1986, toen hij op de cover van het tijdschrift stond en eigenlijk met het schrijven van horrorverhalen wilde stoppen. Het was ongetwijfeld Kings moeilijkste periode. Bizar genoeg bleek de schrijver een grote twijfelaar en ging hij gebukt onder het succes van nieuwe stemmen als Clive Barker, wiens Books of Blood in 1984 en 1985 verschenen waren. King na de release van de dikke deurstopper It (1986): ‘It’s a very badly constructed book.’

Het hielp natuurlijk niet dat critici King in die tijd niet serieus namen. De schrijver zelf bood nauwelijks weerwerk en beschreef zichzelf als ‘the literary equivalent of a Big Mac and large fries from McDonald’s’. Het is een quote die hem zelfs nu nog achtervolgt in schrijversportretten. Vandaag, anno 2017, is het nauwelijks te geloven dat King ooit een angstige, aarzelende schrijver was die Pet Sematary (1983) niet durfde te voltooien uit angst voor het gapende zwarte gat erna. Vandaag is King zelfbewust en zeker. Hij is als schrijver, essayist, columnist en verwoed Twitteraar de stem van een hele generatie.  

Niets wijst er op dat King op zijn zeventigste zijn beste tijd heeft gehad, al produceert hij nog ‘maar’ duizend woorden in de drie a vier uur die hij per dag schrijft. Dat is ongeveer een derde van wat hij in zijn meest drieste jaren neertikte, de tijd dat het pseudoniem Richard Bachman zijn overvloed aan ideeën moest opvangen. De Portugese Nobelprijswinnaar Jose Saramago schreef een van zijn beste boeken, Het verzuim van de dood (2005), toen hij 83 was. We wensen het Stephen King en al zijn Constant Readers toe: elk jaar een nieuw boek en dat nog minstens achttien jaar lang – Saramago werd 88. Kings nieuwste roman, Schone Slaapsters, geschreven in samenwerking met zijn zoon Owen en in de winkelrekken op 26 september, krijgt ook in België en Nederland extra aandacht omdat het de eerste is bij zijn nieuwe uitgeverij The House of Books. Begin deze maand postte de uitgever een foto van wéér een nieuw King-manuscript dat in 2018 uit moet komen en waarvan te verwachten valt dat het de vertaling van de Holly Gibney-roman The Outsider is.

Stephen King staat op zijn verjaardag dus volop in de door hem verfoeide spotlights. Vreemd genoeg niet dankzij de release van THE DARK TOWER – een film die helaas bewees hoe je zijn werk niet moet verfilmen: zonder ambitie, zonder hart, zonder ziel. Het is niet alleen onbegrijpelijk hoe dat na al die jaren voorbereiding heeft kunnen gebeuren, het is ook bijzonder jammer, want THE DARK TOWER – bestaande uit acht boeken – heeft natuurlijk de potentie van een heuse franchise. Het blijft voorlopig akelig stil rond de voor volgend jaar aangekondigde televisiereeks die de gebeurtenissen uit Wizard and Glass (1997) zou moeten uitspitten en de sequel, grotendeels gebaseerd op The Drawing of the Three (1987). Enig geruststellend nieuws: de film is commercieel gezien niet de megaflop waar even voor gevreesd werd. Begin september tikte de teller wereldwijd af op een opbrengst van 107 miljoen dollar. Dat is niet spectaculair, maar het budget van 60 miljoen dollar is terugverdiend.

Nee, qua populariteit moet THE DARK TOWER het natuurlijk afleggen tegen IT. Zoals Variety meesterlijk kopte: “It” came; “It” saw; “It” conquered. De cijfers liegen niet. IT verdiende in Amerika tijdens het openingsweekend 123 miljoen dollar, het dubbele van de verwachtte 65 miljoen. Het is meteen de derde grootste opening van 2017 – minder dan BEAUTY AND THE BEAST en GUARDIANS OF THE GALAXY VOL. 2 maar meer dan SPIDER-MAN: HOMECOMING. Bovendien werd er buiten Amerika in het eerste weekend 62 miljoen dollar binnengehaald. Voor een film met een budget van slechts 35 miljoen dollar is dat overrompelend goed. Het was een opkikker voor de Amerikaanse box-office die afgelopen zomer de opbrengsten met 14,6 procent zag dalen ten opzichte van vorig jaar.

IT is dan ook een sterke film en vooralsnog de eerste King-remake (al is dat woord niet echt correct: het is een nieuwe verfilming van de roman, geen hervertelling van Tommy Lee Wallace’s miniserie uit 1990) die echt beter is dan het origineel. Voor wat het waard is: de Tomatometer van Rotten Tomatoes staat voor IT op 85% fresh. IT is daarmee voorlopig niet de béste King-verfilming, maar bevindt zich wel in goed gezelschap: THE SHINING (1980), MISERY (1990), THE DEAD ZONE (1993), STAND BY ME (1986), THE SHAWSHANK REDEMPTION (1994) en CARRIE (1976). Maar lijstjes zijn natuurlijk erg relatief; al was het maar door de veelvoud waarin ze ook de afgelopen weken weer opdoken. Onder meer Vulture, Little White Lies, The Telegraph en Slashfilm kwamen met een rangschikking van de beste King-verfilmingen en Vox met eentje van beste King-boeken.

Elk succes heeft vele vaders. IT is in de eerste plaats magistraal in de markt gezet met een trailer die meteen alle kijkcijferrecords aan diggelen sloeg. Maar dat de film voor King-fans ook juist aanvoelt heeft dan weer te maken met het hoge STAND BY ME-gehalte, een film die King naar eigen zeggen tot tranen toe ontroerde omdat regisseur Rob Reiner (MISERY) zo perfect het gevoel uit de originele novelle The Body (1982) had weten te vatten. De beste passages uit IT zijn voor mij dan ook niet die met Pennywise (al krijgt Bill Skarsgård overal lof voor zijn vertolking van de clown), maar die waarin de losers met elkaar optrekken. Net als vergelijkbare scènes uit STAND BY ME vertegenwoordigen die wat King het best kan: balanceren op het randje van de nostalgie, het heimwee en het verlangen naar een tijd die je niet noodzakelijk zelf meegemaakt hebt.

De beste boeken (en dus ook films) van King kijken verder dan de enge clown, de harige weerwolf of de charismatische Duivel en zien in die creaturen metaforen voor de angst die in elke mens zit. Zoals King het ooit verwoordde: “Monsters are real, and ghosts are real too. They live inside us.” Vandaar deze paradox: minder Pennywise had van IT een nog betere film gemaakt omdat er ruimte zou zijn ontstaan voor uitdieping van de onderliggende thema’s, zoals ook in dit mooie stuk uit The New Yorker aangekaart wordt. Misschien is daar ruimte voor in de afgelopen week aangekondigde director’s cut die vijftien minuten extra materiaal zou bevatten. Andy Muschietti wil alvast meer context rond de zwemscène (die starende blikken richting Beverly!) en meer achtergrond bij de figuur van Stanley Uris, de Joodse jongen die in de film worstelt met zijn bar mitswa. Laten we vooral hopen dat IT – PART TWO niet zozeer uitdraait op een nieuwe krachtmeting met Pennywise maar dat er voldoende aandacht besteed wordt aan Bill, Ben, Richie, Mike, Eddie, Stanley en Beverly. Barbara Muschietti belooft in een interview met Entertainment Weekly voor deel twee een mooie mix tussen de hedendaagse verhaallijn en lang uitgesponnen flashbacks naar de jaren tachtig.

Eén ding is zeker: naar het ‘volwassen’ deel van IT wordt méér uitgekeken dan naar pakweg de volgende THE DARK TOWER, het tweede seizoen van THE MIST, het in Amerika al opgestarte MR. MERCEDES of GERALD’S GAME, dat op 29 september bijgeschoven wordt in de Netflix-catalogus. King-lezers weten immers dat een trouwe loser de strijd met Pennywise niet meer zal aangaan – zo getraumatiseerd kwam hij (of zij) uit de eerste confrontatie. Die tragedie lijkt ons de perfecte openingsscène voor IT – PART TWO. Wordt het voor Stephen King volgend jaar alvast een geweldige 71ste verjaardag.

Copyright: Hans Dewijngaert. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 21 september 2017.