TGIF 5 mei
TGIF 5 mei
TGIF
5 mei 2017

Thank God It’s Friday, 5 mei

TGIF 5 meiTGIF| In deze TGIF kijkt Theodoor naar de manier waarop popcultuur onze wereld verandert, en andersom.

Deze Bevrijdingsdag, en gisteren, Herdenkingsdag, stonden we stil bij vrijheid en oorlog. Ik moest ook even denken aan het onderwerp waar ik ooit op afstudeerde: oorlogspropaganda. Het idee dat films de wereld kunnen veranderen en dat die kracht politiek ingezet kan worden. Een idee waar ik heilig in geloof, en met mij vele mensen, getuige ook het belang dat men lijkt te hechten aan censuur (zie bijvoorbeeld deze 10 in Amerika ‘verbannen’ films). Het overgrote deel van het filmnieuws en de links deze week gaan dan ook over de wisselwerking tussen film en realiteit.

Zo kunnen films onze levens weerspiegelen, of juist helemaal niet. Ruby Tandoh plaatste op Little White Lies een artikel over de (slechte) representatie van mensen met psychologische problemen en LGBT-ers, een artikel waar ik als lid van beide groepen erg door geraakt was. Ook problematisch is de FU MANCHU-reeks, maar het is een goed teken dat geen enkele studio zich meer aan dat stereotype durft te branden. Toch werd er in de entertainment-industrie een halve eeuw geleden ook wel gebruik gemaakt van amusement voor positieve politieke doeleinden: een befaamd voorbeeld is het SUPERMAN-hoorspel dat de Klu-Klux-Klan het vuur aan de schenen legde, een verhaal dat nu wordt verfilmd. Meer politiek tegengeluid deze week vinden we in de open brief van Luc Besson aan Marine Le Pen. En ook de meest politieke genrefilm van het jaar dusver, GET OUT, gaat navolging krijgen omdat Jordan Peele zeker nog vier films gaat maken over ‘social ills’.

Een van de meest besproken ‘social ills’ momenteel is het seksisme in de entertainment-industrie (en de rest van de wereld): we zien het onder andere in het gebrek aan promotie voor WONDER WOMAN en de manier waarop een personage als Rey uit THE FORCE AWAKENS afgeserveerd wordt als Mary Sue (wat ze dus niet is). Een fantastisch essay over een nogal rare uitwas van filmisch seksisme is deze video over sexy science-fiction-heldinnen met het verstand van een kind. Leelo Multipass, inderdaad. Toch duikt feministisch tegengeluid soms op in onverwachte hoek: enter Rob Zombie en zijn LORDS OF SALEM. Dat een feministisch geluid in het geval van FEUD ten koste gaat van het imago van Robert Aldrich is dan weer jammer. De man verdient beter.

Film is dus bij uitstek een medium om politieke statements mee te maken, maar het is ook een manier om ingewikkelde politieke discours te duiden (of, negatiever gezien, te reduceren tot hapklare blokken). Zo maakte Stephen Colbert een parodie op de nieuwe gezondheidswet in Amerika door te verwijzen naar NIGHT OF THE LIVING DEAD en speelde Hillary Clinton in op de hype rond THE HANDMAID’S TALE om gehakt te maken van seksistische wetgeving in het Trump-kabinet. En zelfs de schrijversstaking in Hollywood wordt door een krant gereduceerd tot “iets als uit een thriller”.

Het zijn geen verwonderlijke woordkeuzes of metaforen als we zien hoe popculturele ideeën soms door-echoën in het echte leven. Zo moet de scheikundeleraar die besloot meth te gaan maken haast wel geïnspireerd zijn door BREAKING BAD. En lijkt het logisch dat de wetenschappers de pre-historische mens beschrijven als de borg uit STAR TREK, omdat dat een referentiekader is dat veel mensen begrijpen. Nog mooier vond ik het nieuws dat Japan goedgeschoolde ninja’s tekort komt dankzij de populariteit van de vechtersbazen in de media.

Zo blijken de media toch best een invloed te hebben. We moeten ook niet vergeten dat veel artiesten en kunstenaars zelf ook weer geïnspireerd zijn door popcultuur uit hun jeugd. Zo blijken veel funk- en disco-artiesten STAR WARS-fans, en had GAME OF THRONES nooit bestaan als George R. R. Martin niet een enorme fan was geweest van THE FANTASTIC FOUR. En makers luisteren ook naar hun fans. Dat dat niet altijd goed uitpakt zien we bij M. Night Shyamalan, die in een creatief dal raakte door te veel te proberen te voldoen aan de verwachtingen van fans. David Lynch verwelkomt echter de fantheorieën rondom TWIN PEAKS, ondanks het feit dat zijn hoofdrolspeelsters soms ook niet precies weten wat ze kunnen verwachten van zijn werk.

Over fancultuur gesproken: de wisselwerking tussen fans en films is een andere manier waarop popultuur het leven verandert en fans de popcultuur. Wie had ooit kunnen denken dat je kon betalen voor een gewichtloos vliegtuigtripje met William Shatner? Of op welke volstrekt bizarre manieren cosplay zich zou kunnen openbaren in het dagelijks leven buiten de conventies om? Cosplay-begrafenis, anyone? De creativiteit die fans tentoonspreiden is soms inspirerend, waardoor je prachtige filmposters krijgt, of fantastische video-essays, als deze over ROGUE ONE en THE FORCE AWAKENS en deze over THE MATRIX.

Fancultuur, de wisselwerking tussen popcultuur en realiteit, en de kracht van verhalen komen samen in dit artikel over nunsploitation, waarin een fan van het subgenre vertelt over hoe haar streng-christelijke opvoeding en ontluikende seksualiteit een rol speelden in haar fandom. In wezen is religie het schoolvoorbeeld van hoe verhalen de wereld kunnen veranderen, en hoe veranderingen in de wereld geduid worden door verhalen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat twee van de beste series van het moment, THE LEFTOVERS en AMERICAN GODS, zich expliciet op het raakvlak tussen (genre-)popcultuur en religie bevinden, en expliciet gaan over de kracht van verhalen.

Over AMERICAN GODS van Bryan Fuller, gebaseerd op het boek van Neil Gaiman, is de afgelopen week veel geschreven. Zo zijn er nu al gesprekken over potentiële spin-offs, verschenen er meerdere artikelen die de mythologische historie achter de serie uitlegden en verschenen er ook verscheidene essays. Bang voor spoilers hoef je niet te zijn, want AMERICAN GODS is spoiler-proof. Het beste vond ik zelf dit essay, dat ingaat op de politieke boodschap van de serie over immigratie. Want om terug te keren bij het begin van deze column: kunst kan politiek zijn. Dat zien we ook in deze animatie van een gedicht van Neil Gaiman, dat de politieke doeleinden van zijn werk er duimendik boven op legt.

THE LEFTOVERS ten slotte, maakte deze week ook een politiek statement, over ‘cultural appropriation’. Meer nog is het een serie die eigenlijk elk statement in deze column onderschrijft in het verhaal: een serie over de kracht van verhalen, met politieke aspiraties, gemaakt door maker Damon Lindeloff naar aanleiding van een aanvaring met de fans van zijn vorige serie LOST. Een serie die ook beweert dat er eigenlijk één aanleiding is om verhalen te vertellen: om de dingen te verwerken die we in het echte leven niet kunnen vatten. Want soms begrijpen we de wereld een stukje beter als we het in hapklare narratieve brokken tot ons kunnen nemen: is dat niet waarom we popcultuur omarmen?

Fan van horror, sci-fi en cult?

Neem een abonnement!

Ons magazine bevat nóg meer en staat vol interviews, recensies en achtergronden.
Voor slechts 35 euro valt-ie 6x per jaar op je mat!
Liever digitaal ontvangen? Dat kan ook!