TGIF| Vrijdag! Tijd voor Theodoor Steen om zich te verliezen in een algehele malaise over de staat van Hollywoodfilms. En waarin hij met nostalgie terugkijkt op een tijd zonder nostalgie.
Deze week bekroop me sterk het vermoeden dat Hollywood vervangen is door een computeralgoritme, volledig gedreven door big data op basis van nostalgische facebookposts. Bijna elke nieuwe aankondiging leek op maat gemaakt om in te spelen op heimwee naar de kindertijd van mijn generatie, en de generaties daarvoor, soms met verbazingwekkend willekeurige gevolgen. “Dus je houdt van de stopmotion-films van LAIKA en speelde vroeger met TRANSFORMERS?”, dacht de supercomputer, en genereerde een nieuwe BUMBLEBEE-film door KUBO-regisseur Travis Knight. STRANGER THINGS was al een ‘eighties’-buffet, en ook DEADPOOL speelde cynisch in op de immer voortdenderende superheldenhype, dus dacht onze cynische cinecomputer dat het wel leuk zou zijn als ‘Sherrif Hopper’ Cable zou spelen in DEADPOOL 2. Over supercomputers gesproken: wil je meer Jared Leto in je TRON? U vraagt, wij draaien. En Ridley Scott blijft immer doorzwoegen aan ALIEN-vervolgen tot hij eindelijk weer eens een topfilm aflevert. Binnenkort: ALIEN: SYSIPHUS.
Nu is de opeenstapeling van clichés en conventies natuurlijk van alle tijden en wij genrefans moeten het al jaren doen met standaard effectbejag zonder enige betekenis. Badkamerdeurtje dicht, boem, weer een geest. Het is geestdodend allemaal. Op het moment dat we met warme gevoelens terugverlangen naar THE MATRIX-sequels weet je dat de sequelmoeheid heeft toegeslagen. Ik ben het met dit artikel eens dat de Wachowski’s meer credits verdienen voor hun eigenzinnigheden, maar ergens blijft het jammer dat een standaard space opera als JUPITER ASCENDING nu geldt als een uitzonderlijk bizarre film. Alle MATRIX- en computerverwijzingen zijn ook een bruggetje naar dit grappige stukje polemiek dat op basis van recente gebeurtenissen stelt dat we met enige waarschijnlijkheid zelf in een computersimulatie leven. Hopelijk slaat de simulatie in Hollywood weer op hol, want we kunnen wel een frisse wind gebruiken.
De nostalgische trein dendert voort, want ik doe er ook aan mee. Mijn verlangen naar de goede oude tijd is in wezen een keerzijde van dezelfde medaille als de sequelitis in Hollywood: ze proberen juist een slaatje te slaan uit fans als ik, die warme gevoelens krijgen bij dingen van toen. Ergo, sites die uitgebreid aandacht besteden aan BUFFY THE VAMPIRE SLAYER, door middel van interviews met de acteurs en Joss Whedon zelf. Want nostalgie verkoopt. En toch blijf ik zwelgen in dat verlangen, zeker bij een lijst van de 50 beste B-film-namen. De inventiviteit die nu amper meer in grote films te vinden is, zit daar al in één naam verscholen. En nog meer pijn doet het om te zien hoeveel projecten niet van de grond zijn gekomen – waar de makers van een nieuwe docuserie flink goud uit slaan, door te praten met George Romero en David Cronenberg over hun gefaalde projecten.
Zelf heb ik BUFFY pas op latere leeftijd ontdekt, want het was verboden bij mij thuis. Iets met “occulte belasting” en “niet Bijbels genoeg”. Dat ik als genrefan vaak toch ook terugval in die, bij gebrek aan een milder, beter woord, ‘jeugdtrauma’s’ heeft er mede mee te maken dat mijn liefde voor horror en het fantastische misschien wel voortkomt uit de gruwelijke, vaak bizarre bijbelverhalen. Op Blumhouse verscheen er een mooi artikel van een Christelijke horrorfan die de Bijbel en horror onlosmakelijk verbindt. Ik ben zelf niet gelovig meer, maar kon me wel erg vinden in het artikel, want eigenlijk ben ik stiekem wel weer gelovig als ik THE EXORCIST kijk. Brrrr. Satan. ‘Nostalgia for the devil’, zo u wil.
Toch geloof ik dat fans de valkuil van destructieve nostalgie kunnen ontlopen. Ik sprak van de week de Nederlandse regisseur Peet Gelderblom, voor een komend nummer van Schokkend Nieuws. Hij maakte een nieuwe hermontage van RAISING CAIN, een fanproject dat uitgroeide tot officiële Director’s Cut. Hij maakt daarnaast ook opvallende en grappige mashups, waarbij hij verbanden legt tussen wild verschillende films en hommages brengt aan zijn favorieten. Het is een constructieve manier van fan zijn: iets opbouwen uit oud materiaal. Mijn favoriet van zijn video-essays blijft PRETTY MESSED UP 6: GOD VS. SATAN, om redenen die nu wel te raden zullen zijn.
Een andere constructieve manier om je schatplichtigheid aan het verleden te gebruiken is door deze expliciet te benoemen. LOGAN voelde voor mij als een verademing binnen de X-Men-reeks omdat de film expliciet gaat over de iconische, haast religieuze status van haar helden. En ook hier blijkt het belangrijk af te rekenen met het verleden. Waarover regisseur James Mangold nog steeds verbaasd is, is dat hij zo ver mocht gaan met de deconstructie van het Wolverine-personage. De hoop is dat studio’s niet de verkeerde les trekken uit LOGAN: het succes is niet alleen te danken aan bloed en gore, maar vooral aan de volwassen benadering van zoiets prikkelbaars en gevoeligs als iconen, jeugdhelden, jeugdtrauma’s en alles uit het verleden dat terug blijft keren. Hier is de hoop dat Spielberg met INDIANA JONES 5, aangekondigd voor 2019, een waardige manier vindt om de held nog één maal de fedora en zweep op te laten pakken. INDIANA JONES is immers niet onsterfelijk meer, dankzij de karaktermoord van THE CRYSTAL SKULL. Hopelijk beseft Spielberg dat iconen pas echt onsterfelijk worden als je ze enige groei meegeeft, want holle nostalgie is uiteindelijk dodelijk.
Fijn weekend!
Theodoor Steen
