FLASHBACK | In de rubriek FLASHBACK legt Carlijn Kruidhof elke week vijf vragen voor aan (oud)medewerkers van Schokkend Nieuws over hun jeugdfilmherinneringen – en trauma’s. Om het jubileum te vieren, beginnen we met de grondleggers van SN. Deze week: Jan Doense.
Jan Doense is, samen met Bart Oosterhoorn en Phil van Tongeren, een van de oprichters van Schokkend Nieuws. “Er was natuurlijk nog geen internet toen, dus alles ging via blaadjes. Er waren er best veel van in Nederland: Horrorscoop natuurlijk, maar ook Camera Obscura en Gorehound. Die hielden op een gegeven moment allemaal op. Samen met Phil en Bart schreef ik voor Horrorscoop. Toen hield Barry Raymakers ermee op. Phil, Bart en ik dachten: ‘Er moet een fanzine zijn’. Het waren de hoogtijdagen van VHS en videotheken. Er werd waanzinnig veel uitgebracht op video. We wilden een nieuwsbrief maken waarin stond wat er allemaal uitkwam, maar dat werd al heel gauw een serieus blaadje: een strak vormgegeven magazine op A5 formaat. Dat is totaal uit de klauwen gelopen en the rest is history.
In 1993 organiseerden we een festival van een week. Dat was gegroeid uit ons jaarlijkse Weekend of Terror. We hadden veel buitenlandse gasten. Daarna hadden we een probleem. Het was de bedoeling dat we zouden stoppen, want we vonden het wel welletjes geweest, maar we zijn toch nog even doorgegaan omdat we schulden hadden gemaakt. In 1996 organiseerden we weer een festival van een week. We hadden ontzettend veel buitenlandse gasten, ik weet niet hoe we het voor elkaar kregen. We hadden Dario Argento, Stuart Gordon, Clive Barker, Brian Yuzna, John McNaughton, Frank LaLoggia, ik vergeet er vast een paar. Dat was echt een gouden periode. Nu denk ik: jemig, wat lastig om goeie gasten te krijgen. Wij hadden toen onwaarschijnlijk veel grote namen, waar de mensen vanuit Duitsland voor naar Amsterdam kwamen.
Al die mensen werden geïnterviewd voor Schokkend Nieuws, die interviews namen wij gewoon bij ons thuis af. Dat mis ik nog wel een beetje. Dat was een goeie periode voor Schokkend Nieuws omdat the sky the limit was. We konden iedereen krijgen, want iedereen wilde komen: er waren weinig genrefilmfestivals en Amsterdam is een goeie plek, met ons red light district en coffeeshops, dus iedereen vond het leuk om te komen. We organiseerden ook een avond bij Bart Oosterhoorn thuis, waarbij we Chinees eten lieten komen van ons favoriete afhaalrestaurant. Bart woonde toen in een waanzinnige loft in Amsterdam Zuid, achter het Rijksmuseum. Toen hadden we opeens een stuk of 10 beroemde horrormensen over de vloer. Nu is horror groot en belangrijk; er wordt groot geld mee verdiend. Er zijn conventies, daar verkopen sterren van de tweede garnituur handtekeningen voor 25 dollar. Toen was het gewoon: blij dat iemand iets doet. Daar hebben we ontzettend van geprofiteerd.”
Wat is je vroegste filmherinnering? En wat was je vroegste genrefilmherinnering?
“De Disney-film THE JUNGLE BOOK is de eerste film die me bijstaat. Ik weet nog dat ik ‘m zag in de Cineac op de Reguliersbreestraat, tegenover Tuschinski. Daarna gingen we naar stripantiquariaat Lambiek, allemaal op dezelfde dag. Dat kan ik me nog precies herinneren.
Mijn eerste genreherinnering weet ik ook nog. Ik weet nog dat we net een tv hadden. Dat was toen niet vanzelfsprekend. Kan je je voorstellen hoe oud ik ben? Er waren maar twee zenders: Nederland 1 en Nederland 2. We schakelden heen en weer en belandden toen bij een scène waarin iemand op de deur klopte van een huis. Daar stond toen een soort Frankensteinfiguur. Mijn moeder zei gelijk: ‘Weg hier!’, want dat mocht ik niet zien. Later bleek dat het om een aflevering van THE MUNSTERS ging.
Mijn eerste genrefilmherinnering was FRANKENSTEIN uit 1931. Die werd door de VPRO uitgezonden, binnen het programma De zenuwen gieren door m’n keel. Ik wist al wel iets van monsters, want ik was verzamelaar van modelletjes van het merk Aurora. Die hadden een reeks filmmonsters. Ik wist niet wat het was, maar ze sprongen van de pagina’s van de catalogus. Ze hadden hele woeste, kleurrijke coverart. Mijn vader kocht de dozen van Dracula en Frankenstein voor mijn verjaardag en Sinterklaas. Hij zette ze ook in elkaar en schilderde ze, want dat vond hij leuk om te doen. Mijn vader vertelde me dat deze monsters uit films kwamen. Toen kwamen FRANKENSTEIN en DRACULA en alle vervolgfilms daarop uit de jaren 30 op tv. Die wilde ik zien, maar daar was geen sprake van, want ik was 11. Maar toen heb ik onderhandeld en kreeg ik het voor elkaar dat ik de eerste mocht zien, en als ik nachtmerries zou krijgen, was het meteen over. Die kreeg ik niet, dus toen mocht ik de andere films ook zien.”
Van welke film kon je niet slapen?
“Ik heb nog nooit een film gezien waar ik niet van kon slapen. Ik droom heel veel, maar ik kan ’t me nooit herinneren. Ik heb weleens nachtmerries, maar die ben ik ook vrij snel weer kwijt. Ik kan me herinneren dat ik dromen had waarin ik door King Kong werd achtervolgd of later ook door een soort Jason maar dat vond ik wel spannend. Toch maar eens kijken of ik dat monster te slim af kan zijn. Ik vond het eerder spannend dan eng.”
Wie was je eerste filmcrush?
“Bart zei Caroline Munro en zij was voor mij ook een fenomeen, maar het is flauw om dat ook te zeggen. Ik zeg wel iets anders. Die Hammer-dames, die waren wel te gek. Ik zeg Barbara Shelley. Dat is een oudere Hammer-koningin uit DRACULA: PRINCE OF DARKNESS. Dat vond ik een hele mooie vrouw. Dat waren ook wel van die films waarin de scream queens in nachtgewaden met flink decolleté de kelder in gingen omdat ze een eng geluid hoorden, met een kandelaar in de handen enzo. Dat was wel sexy voor die tijd. Dus ik ga wel voor Barbara Shelley, zolang je er maar bij zet dat Caroline Munro eigenlijk ook mijn eerste filmcrush was.”
Heb je ooit overgegeven door een film?
“Nee. Ik heb het ook nog nooit meegemaakt, dat anderen gingen overgeven in de zaal. Al dat gekots in films… Zodra er iets vies gebeurt, wordt er maar gelijk overgegeven. Ik geloof niet dat het zo werkt. Misschien dat ik een maag van beton heb, maar ik geef zelden over. Als ik me heel erg snij, dan word ik wel ongemakkelijk, maar om nou te gaan kotsen…nee. Ik ging meer kotsen als ik teveel gedronken had. Dat is een ander soort horror.”
Is er een film die je als kind helemaal te gek vond, maar als volwassene juist teleurstellend?
“Het komt weleens voor. Dat ik denk: dat was vroeger beter. Toen ik STAR WARS EPISODE IV: A NEW HOPE zag tijdens de persvoorstelling was ik compleet overdonderd. Ik vond ’t waanzinnig. Toen ik de film later terugzag, vond ik het zelfs met digitale bewerkingen een ongelooflijk saaie film. Dat is wel een klassiek voorbeeld. De special effects zijn nog best aardig, maar George Lucas is eigenlijk gewoon een hele saaie regisseur. THE EMPIRE STRIKES BACK vond ik destijds ook een gave film. Ik heb ze allemaal teruggezien, vlak voordat EPISODE I: THE PHANTOM MENACE uitkwam en dacht: EMPIRE blijft echt overeind. Daar was ook het minst digitaal aan opgepoetst.
Ik was in Cannes, in dat jaar dat EPISODE I uitkwam, en toen liep ik een hotel binnen, zo eentje waar die sales agents altijd zitten. Iemand kwam naar buiten gelopen: Irvin Kershner, de regisseur van EMPIRE STRIKES BACK. Hij was in z’n eentje, dus ik dacht: ik ga Irvin Kershner even aanspreken. Dus ik vertelde dat ik net EMPIRE had teruggezien en hij voor mij nog steeds de beste was. Toen zei hij: ‘Dat zal na vanavond wel veranderen’. Dat was de avond van de première van Episode 1 namelijk, in Cannes. Ik heb ‘m later gezien en toen dacht ik: ‘Nee, EMPIRE blijft de beste’. En ook na deel 2 en 3 dacht ik dat EMPIRE nog steeds het beste was. En na THE FORCE AWAKENS ook.”
