Van alle superheldenfilms die zichzelf te serieus nemen, is LOGAN de beste. In de tiende film in de X-MEN-serie neemt Hugh Jackman een emotioneel afscheid van zijn rol als Wolverine.
Het jaar: 2029. Wolverine is een legende geworden, wiens heldhaftige avonturen slechts nog bestaan in stripverhalen. De man die ooit Wolverine was, heet nu alleen maar Logan. Hij werkt als chauffeur en draagt zorg voor Professor Charles Xavier (Patrick Stewart), inmiddels een wegkwijnende oude man die regelmatig epileptische aanvallen heeft.
Mutanten zijn al tientallen jaren niet meer geboren. Althans, dat zegt men. Maar een mysterieuze organisatie maakt jacht op een klein meisje, dat lijkt te beschikken over dezelfde gaven als Logan. Logan besluit met tegenzin nog Ă©Ă©n keer uit pensioen te komen, om deze Laura (Dafne Keen) te helpen. Op de vlucht voor een groep gevaarlijke huurlingen, onder leiding van de heerlijk haatbare schurk Donald Pierce (Hoyd Holbrook), zoeken ze naar Eden: de legendarische plek waar mutanten in vrede zouden kunnen leven.
Dat verhaal doet denken aan MAD MAX: FURY ROAD (2015). Hoewel de creativiteit, intelligentie en efficiëntie van die film niet gehaald worden, gaat de vergelijking aardig op. Net als Max in FURY ROAD (en in alle Mad Max-films behalve de eerste) is Logan een variatie op het Western-archetype van de cynische held-tegen-wil-en-dank. Iemand die hoopt een gewelddadig verleden achter zich te kunnen laten, maar in andermans avontuur verzeild raakt en gaandeweg zijn eigen hart vindt. Er wordt zelfs expliciet verwezen naar SHANE (1953). Hoewel de wortels van LOGAN inderdaad bij dat soort klassieke westerns liggen, is de film deconstructivistischer ingesteld: Logan zucht bij de aanblik van een Uncanny X-Men-strip die Laura leest.
Gewelddadiger, ook. Als Logan en Laura tekeergaan, spat het bloed en rollen de koppen. Regisseur James Mangold houdt de lens dicht op de actie en concentreert zich op de soepele vechtchoreografie. Soms brengt hij het geweld met sadistisch genoegen in beeld, maar vaker doet het pijn: een zeldzaamheid in het superheldengenre. LOGAN heeft misschien de beste actiescènes van de 21e-eeuwse lading superheldenfilms; in elk geval de meest viscerale. Een kleinschalig gevecht waarbij je iedere klap vóelt, is indrukwekkender dan een CGI-stad die in puin gelegd wordt door gewichtloze poppetjes.
Ook aan de emotionele impact van geweld besteedt LOGAN meer aandacht dan de gemiddelde superheldenfilm: ja, het is cool om een meisje van elf als een wild beest een groep baddies aan stukken te zien scheuren. Maar na afloop van zo’n scène focust Mangold op Laura’s bange blik. Hij neemt de tijd ons te confronteren met de traumatische consequenties van haar ‘gave’. Daarvoor heeft de film overigens geen woorden nodig: Dafne Keen speelt grotendeels zwijgend, met de natuurlijke geloofwaardigheid van de beste kindacteurs. Ze houdt zich prima staande naast Jackman en Stewart, die allebei – waarschijnlijk – voor de laatste keer deze rollen spelen. Dat zie je. Ze krijgen hun grote emotionele momenten, hun ontroerende, personage-samenvattende monologen, en zetten hun tanden er stevig in. Vooral Jackman zet zo vaak mogelijk zijn gezicht op extra doorleefd.
Een beetje te zwaar, allemaal. LOGAN is bloedserieus, somber en neemt iets te veel tijd om dingen te zeggen die al eerder en beter gezegd zijn. Het thema van de vermoeide held wiens tijd is gekomen is bekend en de film heeft er niets nieuws over te melden. Nu zijn we wel wat gewend in het subgenre van zichzelf-te-serieus-nemende-superheldenfilms en het moet gezegd: LOGAN is de beste van dat stel. Nolans Batmanfilms suggereerden diepgang door ieder thema letterlijk te benoemen in dialogen. Mangold heeft meer elegantie: hij laat een stel kinderen Logans baard in het klassieke Wolverine-model knippen als hij slaapt. Wanneer hij wakker wordt en de kinderen lachen, zegt hij alleen maar: “That’s not funny.” Punt gemaakt.
Distributie 20th Century Fox. NL 2 maart 2017, BE 1 maart 2017. Copyright Julius Koetsier. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 1 maart 2017.
