‘Stories are like wild creatures; when you let them loose, who knows what havoc they unleash’, aldus het monster uit de titel van A MONSTER CALLS. In de nieuwste van J.A. Bayona leiden verhalen inderdaad tot vernieling, maar vooral tot een stortvloed aan wijze lessen.
J.A. Bayona debuteerde in 2007 letterlijk en figuurlijk fantastisch met spookhuisfilm EL ORFANATO die prompt talloze prijzen in de wacht sleepte, waaronder zeven Goya Awards, de belangrijkste Spaanse filmprijs. Daarna maakte hij indruk met rampendrama THE IMPOSSIBLE (2012). Het leverde hem de aandacht op van de grote filmstudio’s, die hem strikten voor het vervolg op megahit JURASSIC WORLD. Maar eerst is er nog A MONSTER CALLS, gebaseerd op het gelijknamige boek van Patrick Ness, schrijver van young adult-verhalen. Ness baseerde zijn boek op zijn beurt weer op een idee van schrijfster Siobhan Dowd, die aan kanker leed. Dowd kon het boek niet voor haar dood afmaken en gaf de pen door aan Ness.
Kanker speelt ook een belangrijke rol in A MONSTER CALLS. De jonge Conor (Lewis MacDougall) maakt graag tekeningen en kijkt monsterfilms met zijn moeder (Felicity Jones). Als ze naar KING KONG kijken, legt ma uit waarom op de reuzenaap geschoten wordt: “People get scared of what they don’t understand”. Ook Conor is bang. Zijn moeder is namelijk ernstig ziek en heeft waarschijnlijk niet lang meer te leven. Zijn angst leidt ’s nachts tot nachtmerries en overdag moet hij behalve met zijn moeders ziekte, ook nog dealen met pestkoppen op school, een strenge oma (Sigourney Weaver) en een afwezige vader (Toby Kebbell).
Vanuit hun huis hebben zij uitzicht op een oude taxusboom die hoog boven de nabijgelegen begraafplaats uittorent. ’s Nachts maakt deze boom zich los uit de grond en komt hij tot leven in de vorm van een angstaanjagend boommonster, met de stem van Liam Neeson. Droomt Conor of is dit echt? Hoe het ook zij, het monster kondigt aan dat hij Conor drie verhalen zal vertellen, waarna het aan Conor is om zélf een verhaal te vertellen, en dat verhaal moet ‘de waarheid’ zijn. Het monster vertelt zijn verhalen in geuren en kleuren; in levendige aquarellen verschijnen ze op het scherm, een lust voor het oog. De verhalen herbergen uiteraard een moraal. Hoewel Conor in het begin kop noch staart kan maken van de dualistische pointe van de sprookjes (“There is not always a good guy, nor is there always a bad guy. Most people are somewhere in between”) leert hij er ook door hoe hij om moet gaan met zijn angsten en opgekropte woede.
Bayona’s film lijkt gemaakt om emoties op te roepen bij zijn publiek. De Spaanse regisseur verstaat het vak van het Amerikaans sentimentalisme: hij weet perfect op welke knoppen hij moet drukken. Subtiel is het allerminst, al zijn de ambigue levenslessen gelukkig gespeend van opgeheven vingertjes. Maar je vraagt je bij het kijken van A MONSTER CALLS af voor wie deze film eigenlijk bedoeld is. Voor kinderen is het monster behoorlijk eng en de behandelde materie wat te complex. Voor volwassenen is de film iets te uitleggerig en de hoofdpersoon iets… nou ja, te jeugdig. Maar toch, het werkt wél. De rijke fantasiewereld vol interessante metaforen, het sterke acteerwerk en een verhaal dat op een eerlijke, volwassen manier omgaat met rouw en alle bijbehorende emoties zorgen dat je als kijker toch aan boord blijft. A MONSTER CALLS bevestigt dat Bayona een naam is om in de gaten te houden. Als hij weer een verhaal te vertellen heeft, zal ik weer luisteren.
Distributie: Independent Films. Release NL: 2 februari 2017. Copyright Lieuwe van Albeda. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 1 februari 2017.
